Politicus pleit voor verbod van het AfD, na rechtsextremistische plannen voor het uitzetten van asielzoekers en ‘onaangepasten’

In Duitsland demonstreerden de afgelopen dagen tienduizenden mensen tegen rechts-extremisme. In Keulen gingen op dinsdag ongeveer 30.000 mensen de straat op; in Leipzig waren het er een dag eerder ruim 10.000, in het weekend waren al demonstraties in Berlijn en Potsdam waaraan ook kanselier Olaf Scholz (SPD) en minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock (Groenen) deelnamen. Voor komend weekend zijn meer betogingen aangekondigd.

Aanleiding is een artikel van het onderzoeksplatform Correctiv over een ontmoeting tussen AfD-politici, rechts-extremisten en rijke ondernemers. In het vorige week gepubliceerde stuk schetsen de auteurs hoe in een hotel in Potsdam, gelegen aan het Lehnitzmeer, werd gesproken over een „masterplan” dat erin voorziet dat miljoenen Duitsers moeten „remigreren”.

Volgens een bekende rechts-extremist die het woord voerde op de bijeenkomst moeten asielzoekers, mensen met een verblijfsvergunning maar ook Duitse staatsburgers die niet voldoende zijn aangepast het land gedwongen verlaten. Van de AfD was een Bondsdaglid aanwezig, een vrouw genaamd Gerrit Huy, de fractievoorzitter van de afdeling Saksen-Anhalt, en de persoonlijk medewerker van AfD-voorzitter Alice Weidel.

De AfD (Alternative für Deutschland) probeerde zich halfslachtig te distantiëren van de bijeenkomst. Weidel ontsloeg haar medewerker, maar noemde de bijeenkomst een „privéaangelegenheid” die met „DDR-methodes” was afgeluisterd. Andere AfD’ers vonden het in het geheel niet nodig om afstand te nemen van de bijeenkomst en van het „masterplan”. AfD-Bondsdaglid René Springer schreef op sociale media dat er niks geheim is aan het plan „miljoenen buitenlanders” naar hun thuisland terug te sturen. „Dat is een belofte”, aldus Springer. Een AfD-afgevaardigde in het deelstaatparlement van Saksen-Anhalt bedankte de media voor het verspreiden van het AfD-verkiezingsprogramma en plaatste een oproep voor mensen die binnenkort, „als de AfD aan de macht is”, willen „helpen” – „bij voorkeur voltijds” – bij het „remigratieproject”.

Het artikel – en de AfD-reacties erop – jagen het debat aan over de aard van en de omgang met de AfD. Steeds meer politici pleiten voor een verbod op de partij omdat die de democratische rechtsorde zou ondermijnen. Ook volgens CDU’er Marco Wanderwitz moet het ultieme middel worden ingezet: het partijverbod zoals de grondwet dat in sommige situaties mogelijk maakt. Wanderwitz: „De partij wordt steeds groter en steeds radicaler.”

AfD-co-voorzitter Alice Weidel ontkent dat de partij „extremistisch” is. Maar steeds minder van haar partijgenoten spannen zich nog in om hun uitgesproken nationalisme te verbloemen.

In september zijn verkiezingen in Brandenburg, Thüringen en Saksen, en in alle drie de deelstaten lijkt de AfD de grootste partij te worden. Volgens sommige peilingen is zelfs een absolute meerderheid voorstelbaar. De voorzitter van de AfD in Thüringen, Björn Höcke, heeft aangekondigd op het „establishment” te zullen „jagen” zodra hij aan de macht is, onwelgevallige ambtenaren in te wisselen, en de grenzen te sluiten.

Grondwet

Volgens de Duitse grondwet kunnen partijen worden verboden die de democratische rechtsorde willen inperken of er geheel vanaf willen. Het Constitutioneel Hof in Karlsruhe beslist erover. In de moderne geschiedenis van Duitsland werd in 1952 de Sozialistische Reichspartei (SRP) verboden, die voortkwam uit de NSDAP, en de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD) in 1956. Tweemaal is geprobeerd de neo-nazipartij NPD te verbieden. De eerste keer, in 2003, waren er teveel infiltranten in de partij om te kunnen beoordelen waar de partij precies staat, aldus de rechter, en later, in 2017, was de partij te onbeduidend voor een verbod.

„Over standpunten die onverenigbaar zijn met de democratische rechtsstaat valt niet te onderhandelen”

Sinds twee jaar is CDU’er Marco Wanderwitz een van de belangrijkste pleitbezorgers van een AfD-verbod. Wanderwitz zit in de Bondsdag voor de regio Chemnitz, en was onder Angela Merkel een soort speciaal gezant voor alle Oost-Duitse deelstaten. Destijds raakte Wanderwitz in opspraak omdat hij zei dat mensen in Oost-Duitse deelstaten nu eenmaal „gesocialiseerd zijn in een dictatuur, en sommigen ook 30 jaar later nog niet in de democratie zijn aangekomen”. 

Bij de Bondsdagverkiezingen 2021 won de AfD in Saksen al de verkiezingen. Volgens Wanderwitz is de AfD een racistische, antisemitische en extreem-rechtse partij die de democratie wil afbreken.

De Bondsdag, de regering of de Bondsraad kan een verbodsprocedure in Karlsruhe in gang zetten. Daar kunnen de rechters dan vóór of tegen beslissen, of er kan bepaald worden dat een aantal afdelingen van de partij wordt verboden of dat de financiering moet worden stopgezet.

Welke ervaringen in uw kiesdistrict hebben ertoe geleid dat u denkt dat het politieke debat niets meer oplevert, en dat het laatste redmiddel, een AfD-verbodsprocedure, moet worden ingezet?

„Het is niet zo dat het politieke debat niets meer uithaalt. Maar we waren daarmee niet bijzonder succesvol in de afgelopen jaren. Veel mensen bereiken we op dit moment niet omdat ze gevangen zijn in de echokamers van sociale media. Daar bovenop komt een zich steeds verder radicaliserende AfD die steeds meer kiezers trekt. Daarom denk ik dat de wet die in 1949 in de grondwet is opgenomen in stelling moet worden gebracht.”

Hoe merkt u dat u de mensen in uw kiesdistrict niet meer bereikt?

„Ik spreek veel mensen die objectieve feiten negeren en standpunten hebben die niet verenigbaar zijn met de democratische rechtsstaat. Daarover valt niet te discussiëren of te onderhandelen.”

Is het moeilijk om daar waar de AfD hoog scoort met mensen in gesprek te raken?

„Steeds moeilijker. De opeenvolgende grote internationale crises die we de afgelopen jaren hebben gehad– te beginnen bij de eurocrisis, de vluchtelingencrisis, corona en nu de Russische aanval op Oekraïne – hebben het moeilijker gemaakt tot mensen door te dringen.”

Hoe is het voor u om in uw regio onderweg te zijn? Is de sfeer vijandig vanwege uw pleidooi voor het AfD-verbod?

„Ik heb vanochtend koffie gedronken met [CDU-minister-president] Daniel Günther uit Sleeswijk-Holstein en die heeft het daarboven een stuk aangenamer, want daar heb je niet zoveel AfD’ers. Bij ons zijn het er relatief veel, en daar gebeurt dan ook wel eens wat: je krijgt van alles in je brievenbus, we kregen vuurwerk door de ruit van ons regionale bureau, beledigingen en bedreigingen zijn aan de orde van de dag of een ‘wandeling’ langs je huis.” Zo worden de ‘vreedzame optochten’ genoemd die regelmatig bij politici in de tuin eindigen. „Je moet een dikke huid hebben. Maar er zijn natuurlijk ook mensen die je steunen, want de democraten zijn uiteindelijk met meer, ook als de anderen met veel zijn.”

Hoeveel bijval krijgt u vanuit uw partij?

„We hebben het gisteren nog in onze fractie besproken. In het licht van de recente onthullingen over de ontmoeting in Potsdam zijn nu veel collega’s ermee bezig. Het onderwerp heeft de aandacht, ook nu de veiligheidsdiensten nog twee andere deelstaten heeft bestempeld als rechts-extreem.” Naast de afdeling in de deelstaat Thüringen zijn dat sinds enkele maanden ook de afdelingen in Saksen en Saksen-Anhalt. „Er zijn altijd kantelpunten, en de laatste tijd zijn dat er bijzonder veel.”

Wat was voor u het kantelpunt?

„De laatste verkiezingscampagne: het was één grote door haat en hetze gedreven aanval op het democratische systeem en zijn vertegenwoordigers. Toen kort na aantreden van de coalitie ook nog de oorlog in Oekraïne uitbrak, werd mij snel duidelijk: hier wordt niets meer beter.”

Hoe vindt de CDU-Saksen uw streven?

„Een argument tegen de verbodsprocedure is natuurlijk dat zo’n proces de martelaarsrol waarin de AfD zich toch al graag wentelt nog versterkt. De partij doet zich voor alsof zij de enige democratische optie is, en een verbodsprocedure helpt dat narratief mogelijk vooruit. In de Oost-Duitse CDU-afdelingen wordt mijn standpunt niet graag gehoord. Dat is nu eenmaal zo.”

Er zijn altijd weer cijfers: dat circa 10 procent van de kiezers in Duitsland een ‘gevestigd rechts-extreem wereldbeeld’ heeft. Dus als de AfD er dan niet meer is, komt er wel een andere partij voor die kiezers.

„Maar dan zou ik weer op die echokamers willen wijzen, waar je wel in kunt komen maar niet meer uit. Dat komt ook omdat de AfD zoveel afgevaardigden heeft in deelstaatparlementen, in de Bondsdag, in gemeenteraden, plus alle medewerkers en de publieke financiering. Dat alles zou de partij na een verbod verliezen, met het resultaat dat die echokamers deels imploderen en je mensen misschien weer kunt bereiken. Bovendien zal een verbod een deel van de kiezers aanzetten tot nadenken.” 

Delen





Mail de redactie