Polen trapt af als EU-voorzitter maar vecht om eigen burger en grens

Posted on December 31, 2024 by admin

Polen heeft de tijdgeest mee, maar de tijd tegen. Als nieuwe EU-voorzitter koerst het land op meer veiligheid en hogere defensie-uitgaven, muziek in de oren van de net aangetreden Europese Commissie. Maar het zes maanden durende voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie valt samen met de strijd om het presidentschap in eigen land.

In mei kiest Polen een nieuwe president, als aan de tweede en laatste ambtstermijn van Andrzej Duda (van Recht en Rechtvaardigheid; PiS) een einde komt. Een moment waar premier Donald Tusk van Burgercoalitie (KO) naar uitkijkt. Hij hoopt op een president van dezelfde politieke kleur: prodemocratisch en pro-EU.

Nu zit de conservatieve-nationalistische Duda de liberale regering-Tusk – sinds december 2023 in het zadel – herhaaldelijk in de weg met zijn vetorecht. Zo zette hij onder meer een streep door de benoeming van enkele door Tusk voorgestelde diplomaten. Bovendien zucht Polen nog altijd onder het achtjarige PiS-bewind, waarbij nationale instituties, de rechtspraak en publieke media een steeds conservatiever en autocratischer karakter kregen.

Reden genoeg voor fluisterende stemmen in de stille Brusselse wandelgangen. Hoeveel aandacht zal Tusk hebben voor het EU-voorzitterschap terwijl de toekomstige koers van Polen op het spel staat? En dat terwijl een stevigere leidende hand in Brussel zeer gewenst is gezien alle uitdagingen op onder meer internationaal vlak waarmee de EU zich geconfronteerd ziet.

Opvolger van Hongarije

Polen neemt het voorzitterschap bij de EU-raad – dat samen met het Europees Parlement toeziet op wetgevings- en begrotingsbeleid – over van buurland Hongarije. Dat was een voorzitterschap met „een slechte staat van dienst”, zo schetst Tomasz Zając, EU-analist bij het Poolse instituut voor Buitenlandse Zaken (PISM). Veel lidstaten stonden niet achter het aanvoerderschap van de nationalistische Hongaarse leider Viktor Orbán, die herhaaldelijk beticht wordt van autocratische trekken, van het ondermijnen van EU-waarden en die te afhankelijk van Rusland is.

Orbán werd in Brussel op de vingers getikt voor het gebruik van het voorzitterschap voor zijn eigen politieke doeleinden. Terwijl de diplomatieke interesse in de Hongaarse agenda verstomde, beperkte het Europees Parlement de voortgang van wetgevingsbesluiten die door de Hongaren werden toegejuicht. „Er liggen veel onafgemaakte kwesties die door Polen moeten worden overgenomen”, aldus Zając. Het is een lastige erfenis, maar biedt volgens hem ook „een kans”.

Het tweede voorzitterschap van Polen, dertien jaar na het eerste en twintig jaar na de toetreding tot de EU, valt samen met politieke instabiliteit in Duitsland en Frankrijk. Met name binnenlandse strubbelingen – Duitsland kiest op 23 februari een nieuw parlement, in Frankrijk trad in december de tweede regering binnen een half jaar aan – belemmeren de van origine sterke pijlers van de EU.

Dat is lastig, want juist nu is daadkracht nodig, meent Polen. Zeker op het gebied van Europese defensie. Warschau voelt als geen ander de dreiging van Rusland en loopt dan ook in de voorhoede als het gaat om steun aan Oekraïne.

Polen spendeerde in 2024 zo’n 4 procent van het bruto binnenlands product aan defensie en „koerst af op 5 procent in 2025”, zo stelde Radoslaw Sikorski, de Poolse minister van Buitenlandse Zaken deze zomer. „De eeuwige vrede na de Koude Oorlog is voorbij. Verhoudingsgewijs zijn we, naast de VS, de nummer één in defensieuitgaven in de NAVO.”

Polen heeft, niet verrassend, dan ook ‘veiligheid’ als belangrijkste strategische thema aangeduid voor zijn voorzitterschap. Premier Tusk wijst daarbij op zeven dimensies: militair, economisch, energie, civiel (inclusief grensbescherming), informatie, voedsel en gezondheid. Polen wil de ontwikkeling van defensie op EU-niveau stimuleren, zonder eerst voldoende financiering te garanderen, en het debat over het verhogen van de EU-financiering voor defensie vooruit stuwen.

De financiering van defensie-infrastructuur aan de oostgrens (de ‘East Shield’, op de grens van Polen met Wit-Rusland, of de Baltische verdedigingslinie) en de ontwikkeling van een eigen Europees lucht- en raketverdedigingssystemen zijn daarbij strategische doelstellingen van Polen.

Ook wil Polen de Europese kijk op de defensie-industrie verruimen. Waar de EU het vergroten van het concurrentievermogen van haar eigen defensie-industrie verkiest, pleit Polen er al langer voor om het gemakkelijker te maken voor buitenlandse defensiebedrijven om toegang te krijgen tot EU-geld.

Nieuwe cyclus in Brussel

Een van de taken van het voorzitterschap is om te kiezen welke onderwerpen prioriteit moeten krijgen, om deze vervolgens uit te onderhandelen. Analist Zajac wijst op een mogelijk „beperkte” bijdrage van Polen, met name omdat de EU momenteel aan het begin van een nieuwe institutionele cyclus staat. De doelen die de recent aangetreden Commissie heeft gesteld, moeten veelal nog verder worden uitgewerkt.

Maar ondanks de institutioneel ongelegen timing in Brussel en politieke uitdagingen op nationaal niveau, heeft Polen de wind mee. Het land wordt gezien als een van de groeilanden van Europa. Het bbp is de afgelopen drie decennia, na de ineenstorting van het communisme, bijna verdrievoudigd, becijferde Eurostat. Ook dit decennium wordt er groei verwacht.

Aan Donald Tusk nu de taak om het voorzitterschap in goede banen te leiden. Hoewel de doorgewinterde Europese politicus – hij was voorzitter van de Europese Raad van 2014-2019 – in eigen land van tegenstanders de bijnaam ‘Brusselse handlanger’ kreeg toebedeeld, is hij in het huidige geopolitiek klimaat misschien nu wel de man die de EU nodig heeft.

Tien doden en meer dan 10.000 verwoeste huizen bij aanhoudende branden in Los Angeles

admin
January 10, 2025
0

Het aantal doden door de aanhoudende branden in de Amerikaanse stad Los Angeles is opgelopen tot tien. Dat meldt de lijkschouwer van de stad vrijdagochtend, donderdagavond lokale tijd. De twee grootste van de vijf branden die in de stad woeden hebben deze week meer dan 10.000 huizen en gebouwen verwoest, schrijven internationale persbureaus.

De Eaton- en Palisades-branden, die allebei op dinsdag begonnen, beslaan samen zo’n 53 vierkante mijl (85 vierkante kilometer) en hebben hele woonwijken in het noordoosten en noordwesten van de stad in de as gelegd. De Palisades-brand is na dagen blussen maar voor 6 procent onder controle, de Eaton-brand is nog altijd voor 0 procent ingeperkt.

Een derde brand, Kenneth, die op donderdagmiddag noordelijker dan de andere ontstond en zich snel uitbreidde, is volgens de Los Angeles Times voor 35 procent onder controle. Als een brand „onder controle” is, betekent dat niet dat het vuur gedoofd is, maar dat de vlammen omsingeld zijn door hulpdiensten en zich niet verder kunnen verspreiden.

Tussen de 126 en 145 miljard euro

Persbureaus melden vrijdag dat weersite AccuWeather inschat dat de schade kan oplopen tot een bedrag tussen de 130 en 150 miljard dollar (tussen de 126 en 145 miljard euro).

Zowel president Joe Biden als vicepresident Kamala Harris hebben werkreizen afgezegd vanwege de branden in Los Angeles. Harris zou haar laatste bezoek als vicepresident brengen aan Singapore, Bahrein en Duitsland. Biden bracht woensdag al een bezoek aan de Californische stad.

Aan de evacuatie-app gekluisterd, proberen inwoners van Los Angeles zich veilig te houden voor de branden

admin
January 10, 2025
0

In de uren nadat op woensdagavond een evacuatiebevel is afgegeven voor tienduizenden bewoners in een gebied rond de heuvels van Hollywood, vormt zich in downtown Los Angeles een lange rij aan de receptiebalie van Hotel Figueroa. Tot om de hoek staan mensen met koffertjes gevuld met hun papieren en persoonlijke bezittingen, labradoodles of een aquarium met vissen onder de arm. Velen lijken het advies te hebben opgevolgd om een go-bag klaar te hebben staan met de zeven p’s: people, pets, prescriptions [doktersrecepten], papers, photos, phone, plastic [een bankpas].

„We besloten dinsdag al direct onze deuren te openen, want we zijn niet voor niks van de gastvrijheidsindustrie”, vertelt Connie Wang, algemeen directeur van het hotel. „We hebben hiervoor onze prijzen verlaagd en daar zit ook online een limiet op, zodat prijzen niet stijgen bij meer reserveringen. Mensen betalen geen resorttoeslag meer, huisdieren zijn gratis welkom en gasten krijgen 10 procent korting op hun drankjes en 50 procent korting op de parkeergarage.”

Na drie dagen van aanhoudende en felle natuurbanden in en rond de Amerikaanse miljoenenstad, hebben al 180.000 mensen opdracht gekregen hun huis te verlaten. Filmsterren als Paris Hilton, Ben Affleck en Anthony Hopkins, maar ook de minder bekende inwoners van de stad (Angelenos). Het vuur raakt iedereen.

Doorwerken

Boven een cosmopolitan-cocktail en een bord friet vertelt Amanda haar vriendin Jainey dat ze vannacht met één oordopje sliep, zodat ze de meldingen van de Watch Duty-app niet zou missen. Deze applicatie houdt alle Angelenos op de hoogte van uitbreidingen van bestaande branden, nieuwe brandhaarden en evacuatiegeboden. Haar spullen stonden klaar, slapen lukte amper: „Ik werd om drie uur ’s nachts wakker. Om half vier zette ik maar een kop koffie.”

Toen haar appartement blauw stond van de rook en de lucht op haar longen sloeg, vluchtte Amanda uit haar appartement in het westen van de stad, vijf minuten van de evacuatiegrens. „Ik besloot het zekere voor het onzekere te nemen, ook al had ik nog geen officiële evacuatiemelding gekregen. Downtown leek de beste optie vanwege de hoogbouw. Ik denk dat het vuur hier minder snel om zich heen kan slaan.”

Haar vriendin Jainey werkt als persoonlijk assistent voor een ondernemer, voor wie ze net nog een verblijf in het luxe Four Seasons-hotel boekte, zodat hij daar met zijn gezin de crisis uit kan zitten. De auto die nog op zijn werk stond, liet ze door een ingehuurde chauffeur naar zijn hotel rijden. „Ze verwachten dat ik morgen gewoon op kantoor ben, al zullen zij er zelf niet zijn. Ik heb helaas de luxe niet om dat zelf te bepalen. Als ik dat wel kon, had ik de stad al lang verlaten. De luchtkwaliteit zal nog lang gevaarlijk zijn.”

In het district van Los Angeles leven ruim 75.000 dak- en thuislozen: mensen die permanent op straat bivakkeren en daar niet aan de neerdwarrelende asdeeltjes kunnen ontsnappen.

Om die laatste reden wordt iedereen in de stad opgeroepen binnen te blijven of, als ze niet anders kunnen, alleen met een mondkapje de straat op te gaan. Maar in het district van Los Angeles leven ook ruim 75.000 dak- en thuislozen. Mensen die permanent op straat bivakkeren en daar niet aan de neerdwarrelende asdeeltjes kunnen ontsnappen.

„De lange-termijngevolgen van het inademen van die rook kunnen desastreus zijn”, vertelt Savannah Benton telefonisch. Ze werkt bij een opvangcentrum voor dakloze jongeren, Safe Place for Youth (SPY), in de strandwijk Venice. „De belangrijkste reden om ons centrum operationeel te houden, is dat we daar een veilige plek bieden waar mensen letterlijk even op adem kunnen komen.” Om ook mensen buiten het centrum te helpen, deelt SPY mond-neusmaskers uit, evenals luchtfilters voor woningcomplexen, water en voedsel dat makkelijk klaar te maken is in hotelkamers.

Skid Row in Los Angeles, voor de branden, een wijk waar naar schatting achtduizend daklozen een onderkomen hebben gevonden. Foto Daniel Cole/Reuters

Een politieagent helpt een dakloze vrouw te evacueren voor het naderende vuur, in Pacific Palisades. Foto Wally Skalij/Getty Images

Vals alarm

In de bar van het Figueroa gonst plots een schel geluid uit alle mobiele telefoons. „Een EVACUATIE WAARSCHUWING is van kracht in jouw gebied. Verzamel je dierbaren, huisdieren en je voorraad.” Het duurt niet lang voor iedereen aan de telefoon hangt met vrienden en familieleden. Een uur eerder blijkt een nieuwe brand te zijn ontstaan, ‘Kenneth Fire’ in het Woodland Hills gebied, ruim een halfuur verderop.

De Watch Duty-app wordt ververst, sociale media geopend en sms’jes van vrienden stromen binnen. „Dit moet een fout zijn”, stelt Jainey na een paar minuten, die een eeuwigheid lijken te duren. Twintig minuten later volgt het verlossende woord: „Negeer de laatste evacuatiewaarschuwing. Dit gold alleen voor de Kenneth Fire.” Jainey: „Mijn hart sprong echt even uit mijn borstkas, ik weet niet wat ik zou hebben gedaan.”

Tv-recensie | Het giechelen is Art Rooijakkers vergaan bij ‘Nieuws van de Dag’

admin
January 10, 2025
0

Heel soms word je verraden door je eigen reflectie. Je ziet een vreemde in een spiegel of winkelruit en denkt: ben ík dat? En als je er niet onderuit kunt dat het antwoord ‘ja’ is, volgt het pijnlijke proces van je zelfbeeld bijstellen. Blijkbaar ben je een persoon die fronsend over straat loopt. Of wakker wordt met wallen. Of er toch niet zo goed uitziet in een legging als je altijd had gedacht. Zie dat maar eens te verwerken.

Donderdag had ik het media-equivalent van die ervaring toen ik ’s avonds langs De Oranjewinter (Talpa) zapte. Het programma was net begonnen: volkszanger Jesse Prins zong de laatste noten van zijn single ‘Thuis hier op het plein’, Hélène Hendriks heette haar gasten welkom. Toen richtte ze zich tot Fidan Ekiz. „Je gaat toch niet de hele avond giechelen hè?” Ekiz begreep meteen waar haar gastvrouw naartoe wilde werken. „Ik weet wat je bedoelt.” „En ook lekker op de onderbuik inspelen?”, vroeg Hendriks. Op het scherm verscheen een krantenkop. „Dit was een column in NRC”, zei Hendriks, en ze las hem netjes voor: „’Nieuws van de Dag’ is onderbuiktelevisie met veel gegiechel.” Naast die tekst was het hoofd van de auteur geplakt. Ben ík dat?, dacht ik. En ik kon er niet onderuit dat het antwoord ‘ja’ was.

Aan de talkshowtafel ontvouwde zich een heel kort gesprekje over giechelen. Ging Ekiz dat nu minder doen? Zij was maandag immers te gast geweest bij de eerste aflevering van Talpa’s nieuwe actualiteitenprogramma Nieuws van de Dag, waar die column over ging, en toen had ze inderdaad gegiecheld. Maar nee, antwoordde Ekiz, ze ging zeker niet minder giechelen. Sterker nog: we zouden allemaal juist wat méér moeten lachen. Daarna kreeg haar buurman Hans Kraay jr. een appje van zijn vrouw die vond dat hij er heel mooi uitzag vanavond en was het alweer tijd voor het volgende item, terwijl ik nog bezig was met het bijstellen van mijn zelfbeeld. Ineens bleek ik het hoofd van de giechelpolitie – iets wat ik nooit achter mezelf had gezocht. Op het fotootje glimlachte ik ook nog eens breed, alsof ik het alleenrecht op giechelen had. Big Giechel is watching you. Onvoorstelbaar.

Maar het ergste moet nog komen: ik denk dat bij Nieuws van de Dag inmiddels daadwerkelijk een anti-giechelwind is gaan waaien. Om het risico op gezelligheid te minimaliseren ging donderdag het eerste item over Elon Musks voorliefde voor Alice Weidel (leider van de Duitse radicaal-rechtse partij AfD) en was een permanent boze columnist van De Telegraaf uitgenodigd, die de analyse van Raymond Mens onderbrak met een meanderende monoloog over MAGA, revoluties en mainstream media. Toen hij onverhoeds aanbelandde bij „Pakistaanse moslim-rape gangs, zoals die worden genoemd”, vond presentator Art Rooijakkers het mooi geweest. Zo waren ze het onderwerp „wel héél erg aan het verbreden”, pruttelde die tegen. „Ik wil het toch terugbrengen naar Musk en naar Duitsland.” Dat wilden de andere mannen niet, dus riepen ze een tijdje met z’n drieën dingen door elkaar heen, zoals: „Eén moment! Eén moment!” En: „Wij zijn hier om jou te woord te staan, toch?” En: „Ja, maar het is geen spréékbeurt.”

Ik vroeg me af wat Rooijakkers dacht toen de monoloog even later alsnog werd hervat. Hij oogde grimmig. Zouden zijn gedachtes afdwalen naar zijn tijd bij RTL? De klussen die hij voor deze nieuwe baan had opgegeven? Hij had ook gewoon Winter vol Liefde kunnen presenteren, waarin giechelen heel gepast gedrag is en kandidaten hun zendtijd nooit gebruiken om over vermeende rape gangs te discussiëren. Daarvoor hebben ze het veel te druk met elkaar goed leren kennen. Van alle liefdeszoekers hebben skileraar Mike en pedagogisch medewerker Denise dit seizoen vooralsnog het meest gemeen, want die houden allebei echt heel erg van lasagne. Al is er sinds gisteren mogelijk trouble in paradise: nieuwkomer Lena is óók al zo gek op Italiaans eten.

Misschien dat Rooijakkers daaraan zat te denken. Misschien ook niet. Alles wat ik weet is dat het giechelen hem donderdag was vergaan. En ik mag dan het hoofd van de giechelpolitie zijn: ik vond het toch akelig om te zien.