Polen sluit het Russische consulaat in Krakau vanwege een grote brand in het winkelcentrum Marywilska in Warschau op 12 mei 2024. Polen zegt een jaar later bewijs te hebben dat Rusland verantwoordelijk is voor de brand die het winkelcentrum met 1.400 winkels vrijwel volledig verwoestte.
Zondag schreef premier Donald Tusk al op X dat Polen er zeker van is dat de brandstichting in opdracht van de Russische geheime diensten werd uitgevoerd. Sommige daders zijn al opgepakt, anderen zijn geïdentificeerd en worden gezocht, stelde hij verder. Daarop maakt buitenlandminister Radoslaw Sikorski maandag op X bekend het consulaat te sluiten.
Rusland ontkent alle betrokkenheid en zegt dat Polen „bewust” de relaties kapotmaakt. „Tegen het belang van de eigen burgers in”, zegt een regeringswoordvoerder tegen het staatspersbureau RIA. Rusland komt snel met een „adequate reactie”.
Sinds de grootschalige oorlog in Oekraïne zijn de Russisch-Poolse relaties flink bekoeld. In oktober sloot Polen al een Russisch consulaat in Poznan na vermoedens van sabotage, waarop Rusland het Poolse consulaat in Sint-Petersburg sloot.
De Albanese premier Edi Rama en zijn Socialistische Partij (PS) lijken af te stevenen op een grote overwinning bij de parlementsverkiezingen van zondag in Albanië. ‘Lijkt’, want de uitslag van de verkiezingen is omgeven door mist. Om onbekende redenen publiceerden de Albanese media zondagavond geen exit polls, zoals gebruikelijk bij eerdere verkiezingen. De uitslagen kwamen maandag stukje bij beetje naar buiten. De nationale kiesraad verwacht de volledige uitslag pas dinsdagmiddag.
Voorlopige uitslagen wijzen op een absolute meerderheid voor de regeringspartij van Rama. Maandagochtend leidde de PS met 53 procent van de stemmen, goed voor 84 van de 140 parlementszetels. De belangrijkste oppositiepartij, de centrumrechtse Democratische Partij (PD) onder leiding van Rama’s aartsvijand Sali Berisha, stond op 34 procent, goed voor vijftig zetels. De opkomst was laag: 42 procent. Voor het eerst stemden Albanezen in het buitenland mee: 246.000 van de 3,7 miljoen kiezers.
Met deze cijfers krijgt de kleurrijke en internationaal geliefde Rama (60) een vierde termijn als premier. De voormalig basketballer en kunstenaar, die in elk interview zegt een hekel te hebben aan politiek, is premier sinds 2013. Daarvoor was hij al drie termijnen burgemeester van hoofdstad Tirana, van 2000 tot 2011. Al een kwart eeuw weet Rama te overleven in een sterk gepolariseerde politieke arena, waarbij het vervolgen van tegenstanders eerder regel dan uitzondering is.
Politici in gevangenis
Corruptie is het sleutelwoord in de Albanese politiek. De onder Europese druk door Rama opgerichte Speciale Structuur tegen Corruptie en Georganiseerde Criminaliteit (SPAK) doet onderzoek naar politici van diverse partijen. Sali Berisha (80) is persona non grata in de VS en het VK en wordt in Albanië vervolgd wegens corruptie. Oud-president Ilir Meta en Erion Veliaj, burgemeester van Tirana en ooit een kompaan van Rama, zitten in de gevangenis op verdenking van corruptie. De oppositie verwijt Rama dat hij Albanië heeft verkocht aan oligarchen die hun drugsgeld witwassen met vastgoed. De greep van zijn partij op de overheid is bijna compleet, onafhankelijke media liggen onder vuur.
Ook deze verkiezingen vonden plaats temidden van beschuldigingen van gekochte stemmen, intimidatie van kiezers en andere malversaties. Twee nieuwe politieke initiatieven hoopten het vastgeroeste duopolie van PS en PD te doorbreken, maar lijken slechts een bescheiden aantal zetels te hebben veroverd.
Warme banden met EU
Rama’s belangrijkste verkiezingsbelofte is snelle toetreding van Albanië tot de Europese Unie. Net als buurland Montenegro mikt Rama op afronden van de onderhandelingen in 2027 en lidmaatschap in 2030. De EU steunt die ambitie. De warme banden tussen Europa en Albanië komen deze week weer aan bod bij het bezoek van António Costa, voorzitter van de Europese Raad, aan de zes landen van de Westelijke Balkan en bij de top van de Europese Politieke Gemeenschap, op vrijdag in Tirana.
Rama heeft zijn land geopend voor buitenlandse toeristen en koestert de vanouds goede verstandhouding van Albanië met Italië. Afgelopen weekend startte wielerronde Giro d’Italia voor het eerst in Albanië. Met de Italiaanse premier Giorgia Meloni sloot Rama de ‘Albanië-deal’ over de opvang van migranten in Albanië, een deal die overigens nog niet erg van de grond komt.
Ook met de VS onderhoudt de regering van Rama een goede relatie, bijvoorbeeld door diensten aan te bieden. Na de val van Kabul in 2021 bood Albanië aan om Afghanen op weg naar VS tijdelijk op te vangen in een toeristenplaats. Trumps schoonzoon Jared Kushner ontwikkelt een luxe-resort op een eilandje voor de Albanese kust, een om meerdere redenen omstreden project.
Opmerkelijk genoeg was het in de verkiezingscampagne juist de oppositie die zich achter Trump schaarde. En andersom: drie adviseurs van Trump, onder wie Paul Manafort, werden door Rama’s tegenstander Berisha ingehuurd voor de campagne. De partij van Berisha was trots op de Amerikaanse hulp, die de hele campagne omvatte, van strategie tot communicatie. Met de slogan ‘Make Albania Great Again’ ging het echter mis. Die wekte wrevel bij de buurlanden vanwege de vermeende ambitie voor territoriale expansie. ‘Groot’ werd gewijzigd in het Albanese woord voor ‘majestueus’.
Lees ook
Lees ook over de EU-toetreding van de zes Westelijke Balkan-landen
Het college van bestuur van de Radboud Universiteit wil de samenwerking met twee Israëlische universiteiten opschorten. Dat meldt de Nijmeegse universiteit maandag op haar website. Individuele academici mogen zelf bepalen of ze samenwerken met Israëlische collega’s.
De Radboud Universiteit worstelt al ruim een jaar met de gevolgen van de situatie in Gaza voor het onderwijs in Nijmegen. Pro-Palestijnse demonstranten bouwden een tentenkamp, organiseerden protestmarsen en bezetten universiteitsgebouwen. De actievoerders willen dat de banden met Israëlische universiteiten worden verbroken.
Het bestuur baseert het voornemen op een analyse van een adviescommissie over de mensenrechtensituatie in Israël en Palestina. Begin deze maand oordeelde de commissie dat de Hebrew University uit Jeruzalem en de Tel Aviv University „direct en specifiek” bijdragen aan (enkele) „ernstige en systematische mensenrechtenschendingen” door Israël, zowel in Gaza als in de bezette Palestijnse gebieden.
In het advies staat bijvoorbeeld dat Israëlische studenten een bachelor Midden-Oostenstudies met een militaire opleiding combineren. De militaire studenten zouden worden „klaargestoomd” om te werken voor inlichtingdiensten van het Israëlische leger (IDF). Ook worden „excellente studenten” opgeleid tot experts in militaire technologie, aldus de commissie. Daardoor schenden de Israëlische universiteiten mogelijk de wetenschappelijke integriteit, vinden de adviseurs.
Lees ook
Uit de hand gelopen debat laat zien hoe klem universiteiten zitten tussen pro-Palestina studenten en Israël
Militaire operaties
De onderzoekscommissie adviseert het college om het ‘memorandum van overeenstemming’ (een herenakkoord) te bevriezen en de Hebrew University onder meer te verzoeken om de samenwerking met de IDF in exclusief militaire opleidingen te beëindigen. Ook moet de Radboud Universiteit achterhalen of de Israëlische universiteiten geen kennis vergaren en materieel ontwikkelen voor militaire operaties in Gaza en op de bezette Westelijke Jordaanoever, adviseert de commissie.
Het college van bestuur schrijft dat de medezeggenschapsraad, de Universitaire Gezamenlijke Vergadering (UGV), nog een advies zal uitbrengen, waarna het bestuur waarschijnlijk later deze week een definitief besluit neemt.
Afgelopen woensdag besloot Tilburg University om de banden „op institutioneel niveau” op te schorten met de Israëlische universiteiten Bar-Ilan en Reichman. De samenwerking met de Hebrew University of Jerusalem bleef intact.
Liveblog Crisis in het midden-oosten
Zeker zestien doden bij Israëlische aanval op school en moskee in de Gazastrook
De Rijksrecherche heeft maandag een ambtenaar van de gemeente Amsterdam aangehouden op verdenking van corruptie en medeplichtigheid aan het veroorzaken van explosies en andere ernstige geweldsincidenten. Dat meldt het Openbaar Ministerie in een verklaring.
De 46-jarige administratief medewerker zou lange tijd op verzoek adressen hebben opgezocht in de gemeentesystemen, waar vervolgens explosies of andere geweldsincidenten plaatsvonden.
Vanuit zijn functie had hij toegang tot systemen als de Basisregistratie Personen, waardoor hij adres- en persoonsgegevens kon opzoeken. Het OM vermoedt dat hij tegen betaling adressen aan criminele contacten doorgaf. Omdat hij „geweten moet hebben dat de informatie die hij doorgaf door anderen gebruikt werd voor het plegen van ernstige misdrijven”, wordt hij verdacht van medeplichtigheid aan de betreffende misdrijven.
