Ozzy Osbourne: de duistere metalprins

Ze noemden hem de Prince of Darkness. Die bijnaam kreeg Ozzy Osbourne niet voor niets, ook al kenden we hem de laatste jaren vooral als warrige, schuifelende rocker. Hij beet een paar dieren de kop af en bedacht met Black Sabbath een blauwdruk voor de heavy metal. Hij werd mascotte, cultfiguur en metalgod en bracht in 2020 nog met redelijk succes een nieuw rockalbum uit, en in 2022 nog een solo-album. Maar de sterfelijkheid heeft hem ingehaald.

„Met meer verdriet dan woorden kunnen uitdrukken moeten wij melden dat onze geliefde Ozzy Osbourne vanmorgen is overleden”, aldus een statement van zijn familie. „Hij was bij zijn familie en omringd door liefde.” Ozzy Osbourne werd 76 jaar.

De Brit had zijn afscheidsconcert met Black Sabbath 5 juli afgesloten in Birmingham. Vrienden en collega’s als Metallica, Guns N’ Roses en Slayer werkten mee aan dit concert. Het was voor het eerst in twintig jaar dat de band optrad met de oorspronkelijke bandleden: zanger Ozzy, gitarist Tonny Iommi, bassist Geezer Butler en drummer Bill Ward.

Een emotioneel moment voor alle 40.000 aanwezigen in Villa Park, het stadion van Aston Villa in Birmingham, en voor de miljoenen wereldwijd die het laatste concert van Ozzy en Black Sabbath via de livestream volgden – volwassen mannen en vrouwen stonden tranen met tuiten te huilen.

Zoom in

Lang leek het erop dat Ozzy helemaal niet meer zou spelen, gevloerd door Parkinson en een gebroken nek die niet wil helen na een idioot ongeluk (met zijn quad in zijn tuin) en een nog idiotere val (een sprong náást zijn bed). Maar tijdens het speciale ‘Back to the Beginning’-concert zat hij daar toch maar mooi op het podium, kop thee binnen handbereik en een smile om kippenvel van te krijgen. „I love you all”, bracht hij geëmotioneerd uit. Het einde van een tijdperk.

Nerveus kind

John Michael ‘Ozzy’ Osbourne was een nerveus, hypochondrisch kind. Zo’n kind dat tijdens het naar huis lopen niet op de randen tussen de tegels durfde te staan, uit angst dat dan z’n moeder bij thuiskomst dood zou zijn. In het kleine huis in Aston, Birmingham, waar hij met zijn ouders, drie oudere zussen en twee jongere broers opgroeide, ontbrak altijd iets. Riolering bijvoorbeeld, maar vaak ook een voedzame maaltijd. De jonge Ozzy liep op regenlaarzen, voor schoenen was geen geld, en ook niet voor wc-papier. De Osbournes veegden met stukjes krant.

Zijn vooruitzichten waren niet best. Osbourne dacht net als de rest van Birmingham zijn geld te gaan verdienen in een fabriek, om het uit te geven in de pub. Op school bakte hij er niets van, en de baantjes waar hij zich vanaf zijn vijftiende aan waagde – slager, loodgieter, tester van autotoeters – kon hij niet langer dan een paar weken vasthouden. Hij bleek beter in de clown uithangen, vechten en stelen. Nog voor zijn achttiende belandde Osbourne een paar weken achter de tralies. „Ik voelde me een geboren loser”, schreef hij in zijn autobiografie I Am Ozzy.

Alleen muziek bood een uitweg. Met buurtgenoten Tony Iommi, Bill Ward en Geezer Butler vormde hij de Polka Tulk Blues Band, later omgedoopt naar een horrorfilm uit 1963: Black Sabbath. Griezelen was populair en daar konden ze mooi op meeliften. In februari 1970 kwam hun titelloze debuut uit, op vrijdag de dertiende. Hun looiïge, slepende blues kreeg een duistere horrorsaus dankzij de occulte teksten en de hoes – waar ze zelf geen invloed op hadden. Ze namen het zelf ook totaal niet serieus, maar het werkte wel: het album sloeg in als een bom en verkocht dat jaar meteen een miljoen exemplaren. Binnen zeven maanden volgde opvolger Paranoid, en elk jaar daarna kwam een nieuw album, met telkens groter succes, ook in Amerika.

Verdovende middelen

Parallel aan dat succes stapelden de verdovende middelen zich op bij Osbourne. Eerst heel veel drank, dan heel veel cocaïne. En vervolgens speed. En hoestdrank. Lsd. Quaaludes. Lijm. Rohypnol. Als je er high van kon worden, propte hij het in z’n keel of neus. Osbourne dronk zo onwaarschijnlijk veel, dat alleen cocaïne hem bij bewustzijn hield. Het verpestte zijn huwelijk met Thelma Riley, met wie hij twee kinderen kreeg: Jessica en Louis, en hij adopteerde Riley’s zoon uit een eerder huwelijk, Elliot Kingsley. In de documentaire God Bless Ozzy Osbourne geeft hij toe dat hij zich de geboorte van zijn kinderen niet eens kan herinneren.

Na het vijfde album, Sabbath Bloody Sabbath (1973), beginnen fans, de platenmaatschappij én Osbourne zelf hun interesse in de band te verliezen, en de band in de onhandelbare Osbourne. Er volgen nog wel twee matige albums in 1976 en 1978, maar Osbournes gedrag is onhoudbaar. Uiteindelijk wordt hij in april 1979 de laan uitgestuurd. „Ik vond Black Sabbath veel te serieus”, zei hij een paar jaar geleden. „Ik ben geen serieuze zanger, ik ben een frontman die het publiek wil vermaken.”

Maar de breuk raakte hem, en hij sloot zichzelf op in een hotelkamer, in een waas van drank en coke. Tot hij uit zijn misère werd getrokken door de dochter van Sabbath-manager Don Arden, Sharon – Osbournes latere vrouw. Zij moedigde hem aan zijn eigen band op te richten. In 1981 bracht hij solodebuut Blizzard of Ozz uit.

Voor een bijeenkomst over een Amerikaans contract voor zijn album had Sharon bedacht dat Osbourne twee duiven los zou laten, als vredesteken. Na een lange, in Osbournes ogen zinloze vergadering, trekt hij een van de dieren tevoorschijn. „Oh schattig”, zegt de pr-dame naast hem nog, voordat hij als een wilde de kop van het beestje afbijt en in haar schoot spuugt. Een van de mannen in pak gaat over zijn nek, de pr-dame raakt in paniek. „Hier gaat de pers van smullen”, reageerde Sharon, en ze had gelijk.

Vleermuis

Maar het meest infameuze moment in Osbournes carrière vond plaats in 1981. Tijdens de tour voor Diary of a Madman krijgt Osbourne in Des Moines op het podium een vleermuis in handen. Nep, denkt hij, als hij zijn tanden erin zet om de kop eraf te rukken. Het beest is niet nep, het bloed loopt hem over de kin. Of het dood was voordat hij beet of niet is altijd onduidelijk gebleven. De rest van de tour kreeg hij in elke stad een injectie tegen rabiës, en voor de fans kon de ‘Prince of Darkness’ niet meer stuk.

Nog in datzelfde jaar, waarin hij ook in een bizar vliegtuigongeluk zijn vaste gitarist Randy Rhoads verloor, trouwde hij met Sharon. Ze krijgen drie kinderen: Aimee, Kelly en Jack. Osbourne kwam in die tijd ook voor het eerst in een afkickkliniek, waar hij het natuurlijk de hel vond. Niet alleen het gebrek aan drank en drugs, ook omdat het hem duidelijk werd hoeveel problemen hij naast zijn ernstige verslavingen nog meer had. Dyslexie, een minderwaardigheidscomplex, vertrouwensproblemen, obsessief-compulsieve stoornis, ADHD.

Zoom in

Net als zijn gezondheid werd ook zijn gedrag met de jaren treuriger. Hij begon in zijn broek te poepen, plaste in bed, en hij gedroeg zich als een eikel tegen zijn jonge kinderen. Sharon probeerde alles om hem van zijn verslavingen af te krijgen, maar hij verstopte flessen wodka in de oven, zakken coke achter de boeken en had wijn in de tuin begraven. Niets hielp. Tot hij in september 1989 in een cel wakker werd en te horen kreeg dat hij stomdronken had geprobeerd Sharon te wurgen. De rechter eiste van hem dat hij in een afkickkliniek van de drank af zou raken. Snel maakte hij het gebrek aan drank goed met slaap- en andere pillen. Tot hij daar uiteindelijk ook vanaf kwam. Sinds 2008 was hij grotendeels clean.

Trillende metal-opa

In de jaren negentig wist Osbourne zichzelf opnieuw in het centrum van de metalwereld te manoeuvreren, door met Sharon Ozzfest op te zetten, een rondreizend festival met bands als Pantera, Marilyn Manson en zijn oude band Black Sabbath – waar hij in 2013 nog een plaat mee zou maken. Enkele jaren later start MTV een reallife soap rond het gezin: The Osbournes. Het brengt de zanger ongekende roem, ook al wordt hij bij dat nieuwe, jonge publiek vooral bekend als stamelende, trillende metal-opa.

Osbourne verbaasde zich vaak hardop over waarom hij nog in leven was. Een „medisch wonder” noemde hij zichzelf in 2010, toen bleek dat met bijvoorbeeld zijn lever eigenlijk niets mis was. Maar dat wonder kon niet blijven; hij viel de laatste jaren uit elkaar. Zijn geheugen was al niet best meer, en praten ging ook niet meer goed. Zijn getril bleek was in 2009 nog een ‘aan Parkinson verwante aandoening’.

In 2020 maakte hij bekend dat hij de diagnose Parkinson had gekregen en in 2022 onderging hij een operatie aan zijn ruggengraat, nadat hij in 2019 was gevallen. In 2023 annuleerde hij een tournee door het Verenigd Koninkrijk en Europa vanwege „lichamelijke zwakte”, waarbij hij sprak over „drie operaties, stamcelbehandelingen, eindeloze fysiotherapiesessies en recentelijk een baanbrekende Cybernics (HAL)-behandeling”.

Touren deed hij tot het laatst – wat moest hij anders? „Ik kan verder letterlijk helemaal niks”, zei hij in Rolling Stone in 2019, vlak voor zijn laatste wereldtour moest worden afgebroken door een infectie aan zijn hand. Die werd later helemaal afgeblazen, toen hij voor de derde keer bronchitis had opgelopen en de dokter bang was voor longontsteking.

In 2020 kwam er, na tien jaar stilte, toch nog een nieuw album van Osbourne: Ordinary Man, een plaat die z’n sterke momenten heeft, vooral in het begin. Maar ook een die werd ontsierd door twee afsluitende songs met zanger Post Malone, met een hoofdrol voor technische hulpmiddelen – niet het slotakkoord dat bij zijn lange, invloedrijke carrière zou passen, maar wél een rock-teken van leven. Zijn laatste solo-album, Patient Number 9, verscheen in 2022.

Een BBC-journalist vroeg hem, vlak voor een Black Sabbath-concert in 2017, of hij zich onsterfelijk voelde. „Nee!”, antwoordde hij resoluut. „Dat ik nog leef is puur geluk.”

Slotakkoord

Onsterfelijk – de Prins der Duisternis leek het werkelijk lange tijd. Maar de draaischijf van Black Sabbath draaide afgelopen juli voor een laatste keer op het podium. Met Ozzy („Turn the fucking stage!”) in zijn troon en al, ging de zon onder in Noord-Engeland. Er luidden kerkklokken, verschenen donkere silhouetten op het podium en loeide het luchtalarm.

Bill Ward tikte voor de laatste keer af, Tony Iommi zette zijn zwaarste E-akkoord in, Geezer Butler deed op z’n bas rond dat akkoord een loopje en dan, Ozzy Osbourne, met wijd opengesperde ogen alsof hij elk moment uit z’n stoel kon springen, als alleen zijn benen maar mee zouden werken: „Let me see those fucking hands. We are Black Sabbath!”

Delen





Mail de redactie