Oud-president Musharraf was met tegenzin een bondgenoot van de VS

De laatste militaire dictator van Pakistan is niet meer: in een zelfverkozen ballingschap in Dubai is oud-legerleider en voormalig president Pervez Musharraf op 79-jarige leeftijd overleden.

Musharraf, geboren in 1943 in het nu Indiase New Delhi, vocht als viersterrengeneraal in drie oorlogen tegen Pakistans aartsrivaal India. In de laatste, in 1991, speelde Musharraf zelf een grote rol in de pogingen van Pakistan om het strategisch gelegen gebied Kargil in te nemen, in de regio Kashmir waar beide buurlanden de controle over willen hebben. Als president – Musharraf kwam via een geweldloze staatsgreep aan de macht in 1999 door premier Nawaz Sharif af te zetten – leidde Musharraf vredesonderhandelingen over Kashmir, hoewel die niet resulteerden in een definitieve oplossing. Deze draai van de oud-generaal wordt na zijn overlijden in zowel Pakistan als India aangehaald.

Bondgenoot met tegenzin

Internationaal werd zijn regeringsperiode vooral gekenmerkt door de war on terror die de Verenigde Staten na de aanslagen op de Twin Towers in 2001 voerden in de regio. Musharraf werd daags na die terreuraanval op Amerikaans grondgebied gewaarschuwd dat hij moest beslissen of hij „voor of tegen” de VS zou zijn. Als Pakistan, dat werd gezien als broedplaats en veilige haven voor moslimextremisten, zich niet bij de oorlog tegen de aanslagplegers zou voegen, zou het land „terug naar het stenen tijdperk” gebombardeerd worden, citeerde Musharraf later in zijn memoires.

Hij zegde de steun toe aan de coalitie, en Pakistan werd een knooppunt voor het vervoeren van materieel van de NAVO-landen die in Afghanistan jacht maakten op de Taliban en Al-Qaida. Maar veel extremisten daarvandaan vluchtten juist de grens over naar Pakistan. Hierdoor bleef de samenwerking tussen Pakistan en de internationale coalitie ongemakkelijk – Amerikaanse functionarissen waren sceptisch dat Musharraf in zijn eigen land het islamitisch extremisme voldoende onder controle had, al kreeg Islamabad financiële steun.

Voor Musharraf zelf was het bondgenootschap zelfs gevaarlijk. Hij overleefde twee aanslagen op zijn eigen persoon door terroristen.

Publieke verontwaardiging

Uiteindelijk leidde zijn samenwerking met de VS ertoe dat zijn populariteit in eigen land drastisch afnam. Zo ontstond grote publieke verontwaardiging toen hij opdracht gaf tot een aanval op een moskee in de Pakistaanse hoofdstad, die een hoofdkwartier zou zijn voor uit Afghanistan gevluchte extremisten.

Ook ondemocratische acties leidden tot een afname van populariteit. Musharraf won een tweede termijn in 2008, nadat hij in voorgaande jaren meerdere wetten had doorgevoerd die zijn positie verstevigden. Toen tijdens de verkiezingscampagnes de voormalige premier Benazir Bhutto, die werkte aan een comeback, bij een bijeenkomst werd doodgeschoten, ontstond publiek het vermoeden dat Musharraf iets met de aanslag te maken had. Hijzelf ontkende dat.

Om te voorkomen dat hij zou worden afgezet, deed Musharraf daarop zelf afstand van het presidentschap en nam de wijk naar het buitenland. Enkele maanden eerder had hij zijn positie als legerbaas al opgegeven.

Lees ook: Musharraf voelt zich te ziek om vanuit Dubai naar de galg te vliegen

Vier jaar later wilde Musharraf terugkeren in de Pakistaanse politiek en ging hij dan ook terug naar Pakistan. Niet veel later werd hij aangeklaagd en vervolgd voor hoogverraad en ondermijning van de grondwet. Hij werd in 2019 bij verstek – hij lag op dat moment in het ziekenhuis in Dubai – veroordeeld tot de doodstraf. Een jaar later werd het doodvonnis vernietigd door een andere rechtbank omdat de gevolgde procedure ongeldig zou zijn geweest. Musharraf werd daarop vrijgesproken.

Trendbreuk

Politiek analisten zagen het vertrek van de legerbaas uit de politiek, onder druk van civiele instanties en zijn latere vervolging, als een trendbreuk in Pakistan. Hoewel het leger een belangrijk instituut is gebleven in het land, opereert het in de binnenlandse politiek nu meer op de achtergrond.

De oud-generaal bleef in Dubai in ballingschap en onderging daar in de afgelopen jaren meerdere medische behandelingen. Musharraf laat een vrouw, een dochter en een zoon achter. De huidige premier van Pakistan, Shehbaz Sharif, heeft in een verklaring zijn medeleven betuigd aan de familie. Volgens de Pakistaanse televisiezender Geo News is voor maandag een speciale vlucht naar Dubai geregeld om het stoffelijk overschot op te halen, en zal Musharraf in Pakistan worden begraven.