Wie in Rusland online zoekt of kijkt naar „extremistisch” materiaal, kan daarvoor vanaf 1 september een boete krijgen. De Doema, het Russische parlement, nam dinsdag een wet aan die dat mogelijk maakt. Dat melden Russische media, waaronder Mediazona en The Moscow Times. Overtreders kunnen een boete krijgen tot 5.000 roebel (55 euro).
Voorheen was het niet verboden om „extremistisch” materiaal te bekijken, alleen om het te maken of verspreiden. Dat verandert onder de nieuwe wet. De wet moet nog wel worden aangenomen door de Federale Raad en ondertekend door president Vladimir Poetin.
Het wetsvoorstel maakt het ook verboden om de materialen te bekijken via een VPN-verbinding. Dat soort verbindingen zorgen ervoor dat hun gebruikers anoniem blijven op het internet en zijn populair in Rusland. Aanbieders van VPN-diensten kunnen onder de nieuwe wet boetes krijgen voor het plaatsen van advertenties, of als ze gebruikers toegang geven tot geblokkeerde websites.
Pussy Riot
Sinds de grootscheepse invasie in Oekraïne begin 2022 maakt het Kremlin het steeds ingewikkelder om toegang te krijgen tot informatie die niet aansluit bij het officiële narratief, schrijft The Moscow Times in een explainer.
Zo bestempelt de Russische overheid onder meer de anti-corruptieorganisatie FBK van de vermoorde oppositieleider Aleksej Navalny en video’s van de punkband Pussy Riot als „extremistisch”. Ook de „internationale openbare LHBT-beweging” valt sinds 2023 onder die noemer. Daarmee kan in principe iedereen in de LHBTI-gemeenschap tot doelwit worden gemaakt.
Oppositieleden en mensenrechtenorganisaties zijn kritisch op het voorstel. Amnesty International schreef vorige week in een verklaring dat het amendement „de Russische samenleving effectief afsluit van alle informatie of opvattingen die door de autoriteiten als ‘gevaarlijk’ worden beschouwd.”
Onbegrensde mogelijkheid
Een ander wetsvoorstel, dat de Doema al op 16 juli aannam, geeft de regering de mogelijkheid om gemeenschappen of organisaties als „extremistisch” te bestempelen, zonder dat daarvoor eerst de tussenkomst van een rechter nodig is. Amnesty hekelt ook deze wet: politie en opsporingsdiensten krijgen daarmee „een schijnbaar onbegrensde mogelijkheid om mensen te vervolgen voor zelfs maar geringe banden met zogenaamde extremisten”, aldus Marie Struthers, directeur Oost-Europa en Centraal-Azië bij de ngo.
Terwijl de Doema dinsdag stemde over het online extremisme-voorstel, organiseerde oppositiepoliticus Boris Nadezjdin bij het parlementsgebouw een protest, dat al na enkele minuten door de oproerpolitie werd beëindigd. De oppositie staat dit keer echter niet helemaal alleen: volgens de onafhankelijke nieuwssite Meduza stemden 67 van de 450 leden van de Doema tegen het voorstel. Zo’n grote tegenstem is zeldzaam in het Russische parlement, schrijft de nieuwssite.
Ook Jekaterina Mizoelina, die als voorzitter van de door het Kremlin gefinancierde „Veilig Internet Liga” een voorstander is van online censuur, uitte in een bericht op Telegram kritiek op de wet. Volgens Mizoelina maakt dit voorstel het ook voor de overheid onmogelijk om het web in de gaten te houden. Ambtenaren zouden daarvoor immers naar vermeend extremistisch materiaal moeten kijken — en ook zij kunnen daar vanaf september een boete voor krijgen.
Lees ook
Russische schooljeugd hoort maar één waarheid: die van Poetin
Liveblog
Oorlog in Oekraïne
Grootschalige Russische luchtaanval op Oekraïne, ‘metrostation en kleuterschool in Kyiv geraakt’
