Op beveiligingsbeelden die in de rechtbank getoond zijn, was het duidelijk te zien: de 43-jarige jarige Guy S. uit Plymouth pakt een wapenstok van een agent af. Daardoor kan die zich niet meer verdedigen tijdens de rellen in de Zuid-Engelse stad, ruim een week geleden. De agent krijgt daarna klappen van anderen. Even later gooit Guy S. een winkelraam in, pakt een tas, gooit er twaalf flessen sterke drank in – ter waarde van 281 pond (omgerekend zo’n 329 euro) – en rent weg. Een week later wordt hij veroordeeld tot drie jaar cel.
Rechtbanken in het Verenigd Koninkrijk maken overuren om honderden mensen te vervolgen die zijn opgepakt bij de rellen die ontstonden na een steekpartij in het Engelse Southport. Een jongen van toen zeventien jaar stak drie meisjes dood. Online desinformatie over de verdachte – het zou om een asielzoeker gaan, terwijl de verdachte in werkelijkheid een in Wales geboren jongen is met van oorsprong Rwandese ouders – was de aanleiding voor onrust in zeker 35 steden en dorpen.
Wie zijn de relschoppers? En welke straffen zijn uitgesproken? Ten minste 369 personen zijn aangeklaagd, aldus de BBC. Het overgrote deel van hen is man. Zij worden veelal verdacht van geweldpleging, maar ook om online haatzaaien en oproepen tot geweld. In snelrechtzaken waren tot deze donderdag 77 mensen veroordeeld, vaak op basis van beveiligingsbeelden. De straffen zijn tot dusver hoog: het gemiddelde is twee jaar gevangenisstraf.
Psychische problemen
Britse media publiceren met uitzondering van minderjarigen de volledige namen, leeftijden en foto’s van de verdachten. Zoals die van de 43-jarige Guy S. uit Plymouth. Hij blijkt een recidivist te zijn. Als hij na de rellen voor de rechter staat, heeft hij al 35 veroordelingen op zijn naam staan, voor fraude en diefstal. Tijdens een eerdere zaak, waar de lokale nieuwssite Plymouth Live over schreef, blijkt dat hij psychische problemen had, dat hij een tijd dakloos was en forse schulden had. Hij was volgens zijn advocaat betrokken geraakt bij de rellen omdat hij dronken was. „Hij heeft niet over de consequenties nagedacht.” Zelf bood hij de agent die zich door hem niet kon verdedigen, excuses aan. „Het spijt me zo”.
Het woord ‘sorry’ valt geregeld in de rechtbanken. En vaak wordt betoogd dat de verdachte bij toeval bij de rellen betrokken raakte en zich liet gaan. Zoals de 41-jarige Ricky H., uit Barnsley in Midden-Engeland, waar relatief veel armoede heerst en veel mensen een uitkering hebben. Ricky H. heeft wel werk, hij is eigenaar van een transportbedrijf. Hij was betrokken bij de aanval op de Holiday Inn in Rotherham, een hotel waar asielzoekers werden opgevangen. Op foto’s is duidelijk te zien dat hij dat hij een plank naar agenten gooit. Volgens de rechter had dit geweld „een racistisch karakter”. Ricky H. zei zich te schamen voor wat hij gedaan heeft en voor de impact die zijn daden op zijn familie hebben.
Dat veel verdachten beweren zich ‘toevallig’ bij de rellen te hebben aangesloten, wordt keer op keer door de rechter weggewuifd. Zoals bij Bobby S., die op 31 juli zijn achttiende verjaardag vierde, en na een etentje met zijn familie besloot te gaan ‘kijken’ naar de rellen. Een grote fout, aldus de rechter. Bobby S. gooide glazen flessen en bakstenen naar de politie en sloot een dag later ook nog bij een andere groep relschoppers aan, hij bekogelde toen opnieuw de politie. Hij kreeg twintig maanden celstraf.
Bobby S. behoort tot de jonge daders. De gemiddelde leeftijd van de veroordeelden is volgens de BBC 33 jaar. In totaal werden tot nu toe 42 minderjarigen aangeklaagd. De jongste twee verdachten zijn twaalf jaar. Zij horen volgende maand welke straf ze krijgen voor het bekogelen van de politie. De oudste verdachte is een 69-jarige gepensioneerde lasser die met een wapenstok met het rellen in Liverpool meedeed. Hij kreeg 32 maanden cel.
Maar de hoge straffen zijn niet alleen voor de misdadigers op straat; ook de zogeheten ‘armchair thugs’ – toetsenbordridders die online opriepen tot rellen of aanzetten tot racisme – belanden lang achter de tralies. Zoals de 26-jarige Tyler K., vader van drie kinderen, die vorige week op X opriep om alle asielhotels in brand te steken. Hij plaatste daarna berichten met locaties en data voor rellen. De rechter noemde K. een slimme, gearticuleerde en mediawijze man die goed wist waar hij mee bezig was. De toon van zijn berichten verraadde duidelijk een „fundamenteel racistische denkwijze”.
‘Opblazen met volwassenen erin’
Ook de 53-jarige Julie S. moet vanwege haar digitale uitingen de gevangenis in. S. plaatste in de Facebookgroep van haar buurt, Church Lawton, onder Manchester, dat moskeeën niet beveiligd moesten worden, maar „opgeblazen met alle volwassenen erin”. De vrouw – sinds 2015 mantelzorger voor haar echtgenoot – kreeg vijftien maanden.
Naast Julie S. kregen twee andere vrouwen hoge straffen. De 34-jarige Stacey V. – moeder van vijf kinderen – duwde samen met een andere man een brandende vuilnisbak richting de politie. Vlak voor de rij agenten vielen V. en het brandend afval op de grond, waarna ze direct werd opgepakt. Volgens haar advocaat heeft V., die al eerder werd veroordeeld voor diefstal en mishandeling, een geschiedenis met drugs- en alcoholverslaving en was ze een tijdje dakloos. Ze moet twintig maanden de cel in.
Leanne H., de 43-jarige eigenaar van een verhuisbedrijf, moet van de veroordeelde vrouwen het langst de cel in: tweeënhalf jaar. Ze is veroordeeld voor het verbaal en fysiek mishandelen van een politieagent. Op beelden is te zien hoe ze eigenhandig stoepstenen uit de grond trok voor relschoppers om mee te gooien.
Dat de rechters tot nu toe hoge straffen oplegden, betekent niet dat alle verdachten ook lang de cel in gaan. Het Verenigd Koninkrijk kampt met overvolle gevangenissen. De Labour-regering besloot daarom snel na verkiezingen in juli al dat veel veroordeelde criminelen vrijkomen als ze 40 procent van hun straf hebben uitgezeten. De relschoppers vormen daarop geen uitzondering, liet Downing Street 10 weten.
Lees ook
Was woede over migratie wel de echte reden voor de rellen in Engeland?
