De Indiase oppositiepoliticus Arvind Kejriwal is vrijdag opnieuw op borgtocht vrijgelaten uit de Indiase gevangenis. De leider van de Aam Aadmi-partij (AAP) werd afgelopen maart opgepakt op verdenking van het aannemen van miljoenen aan steekpenningen van drankbedrijven. Midden in de verkiezingsstrijd tussen de BJP-partij van premier Narendra Modi en de INDIA-coalitie, waar AAP onderdeel van is, werd Kejriwal vervolgens tijdelijk vrijgelaten en begin juni opnieuw vastgezet. De zaak tegen hem, die ruim twee jaar geleden begon, loopt nog altijd.
Kejriwal heeft de beschuldigingen tegen hem altijd ontkend en sprak meermaals over een „politiek gemotiveerde” zaak. De oppositiepoliticus, een van de belangrijkste boegbeelden van de INDIA-coalitie, kreeg het de afgelopen jaren meerdere keren aan de stok met de BJP van Modi. De oppositiecoalitie vond de timing van de arrestatie, kort voor de verkiezingen, dan ook verdacht, temeer omdat overheidsinstellingen steeds meer onder directe aanwijzing van de regering zouden staan. Ook zijn tijdelijke vrijlating was saillant: halverwege de verkiezingen, met nog drie stemdagen te gaan – de verkiezingen duurden zes weken.
De oppositiepartijen organiseerden rond Kejriwals arrestatie een groot protest, en hij kon op veel bijval rekenen van een deel van het Indiase volk. Toch bleek de INDIA-coalitie bij de verkiezingen uiteindelijk niet opgewassen tegen de BJP: Modi’s partij kreeg 240 zetels, de INDIA-coalitie won er 99. Wel won het samenwerkingsverband van de twintig partijen 47 zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen en wist de BJP geen absolute meerderheid te behouden.
Lees ook
India verrast door verkiezingsuitslag: een klinkende overwinning voor de Indiase premier Modi werd het niet
Bij de koeienboerderij van Heleen en Arie staat een bordje „te koop” in de tuin. Presentatrice Yvon Jaspers van Onze boerderij – Als alles verandert (NPO1) kan het niet geloven. Het bedrijf liep toch juist zo goed? En ze hebben toch zo’n schattig winkeltje met ijsjes en kruidenboter? Maar ja, eerst moest de veestapel krimpen van de Fosfaatwet, toen vielen de bouwkosten van de nieuwe winkel tegen en nu zitten ze in de schulden.
In het achtste seizoen van dit programma – deels boerenlobby deels reality – bezoekt Jaspers boeren die de problemen in de landbouw het hoofd trachten te bieden. Een deel van hen zat eerder in haar andere programma, Boer Zoekt Vrouw. Regels uit Den Haag, lage melkprijs, klimaatverandering. Sommige stoppen, sommige ploeteren voort, en andere passen zich aan – vorige keer zagen we boeren die een kaas-automatiek en een kerkhof begonnen.
Dit keer zijn de aanpassers Jaap en Christien. Ze zijn voor de helft biologisch gaan verbouwen. Die mededeling doet het goed op verjaardagen, zeggen ze. Maar eigenlijk loopt het niet. Bovenmatige regenval, vorst, hoge ‘onkruiddruk’. Bovendien kunnen ze geen kopers vinden voor hun biologische voederbieten en boekweit. De boeren in de omgeving lachen hen uit, en Yvon Jaspers eigenlijk ook, zegt ze.
Je voelt als burger wel dat al die langskomende problemen samenhangen: de klimaatcrisis, de pogingen van de overheid om daar maatregelen tegen te nemen, het risico op ziektes bij intensieve veeteelt, lage prijzen, het kredietbeleid van de banken – maar dat wordt verder niet uitgelegd. Liever krijgt de politiek de schuld, of wordt de tegenslag gezien als een natuurramp. „Gewoon pech” zegt een van de boeren.
Mammoetgras
In schril contrast met dit sombere verhaal staat de Tegenlicht-aflevering Bouwen met de boer (NPO2). Het VPRO-programma begint ongeveer hetzelfde als Onze boerderij: boer Koos Vos heeft net zijn 350 koeien opgegeven. Aangedaan staat hij naast de lege stal. Maar naast de stal groeit de toekomst. Koos Vos gaat voortaan mammoetgras verbouwen.
Tegenlicht kijkt graag met „radicale hoop” naar de toekomst. Meestal word ik daar alsnog somber van, of op zijn minst sceptisch, maar dit keer liet ik me meenemen door het optimisme. Regisseur Geert Rozinga laat zien hoe pionierende boeren en bouwers bezig zijn om nieuw, biobased bouwmateriaal te verbouwen en te gebruiken. Geen vervuilend beton en staal uit het buitenland, maar in Nederland verbouwd mammoetgras, bamboe, hennep. Hiermee zouden twee sectoren die te kampen hebben met klimaatregels tegen CO2- en stikstofuitstoot, uit de brand geholpen zijn.
Het programma toont de hele tijd enthousiaste pioniers die niet kunnen wachten tot de nieuwe tijd is aangebroken. „We kunnen in overvloed leven!” juicht recycle-architect Césare Peeren. En de New-Yorkse landschapsontwerpen Julia Watson, die een soort zelf groeiende natuurhuizen promoot, zegt: „Klimaatverandering is ook een kans, om samen te werken met de natuur.”
Dus als de tobbende boeren van Yvon Jaspers vanochtend nog met de pioniers van Tegenlicht gaan bellen, dan ziet het er zonnig uit voor de landbouw.
De Nobelprijs voor de Geneeskunde 2024 gaat naar de ontdekking van zogeheten micro-rna’s door de Amerikaanse biologen Victor Ambros (70) en Gary Ruvkun (72). Zij krijgen ieder de helft van het prijzengeld van 11 miljoen Zweedse kronen (966.600 euro).
Micro-rna’s zijn kleine stukjes erfelijke informatie die de activiteit van andere genen reguleren. Victor Ambros en Gery Ruvkun ontdekten in de jaren negentig de eerste micro-rna in het wormpje Caenorhabditis elegans, dat als modeldier wordt gebruikt voor genetisch onderzoek. Aanvankelijk dachten ze dat deze micro-rna een eigenaardigheid was van dit specifieke wormpje, maar dat veranderde nadat Ruvkun in 2000 een tweede micro-rna ontdekte die bij allerlei dieren bleek voor te komen. Daarop volgde de ontdekking van duizenden micro-rna’s, inclusief een stuk of duizend bij de mens. Elk van de 20.000 genen van de mens blijkt gereguleerd te worden door die kleine micro-rna’s.
Kanker
De ontdekking van micro-rna’s is daarmee een totaal onverwachte aanvulling geworden op het centrale dogma in de biologie dat het dna bepaalt welke eiwitten er in een cel worden aangemaakt. De micro-rna’s spelen een belangrijke rol bij de identiteit van cellen en welke genen daarin actief zijn. Bij kanker weten tumoren vaak de micro-rna-route te kapen om tumoren zo snel te laten groeien.
Echte medische toepassingen voor micro-rna zijn er nog niet, wel proberen onderzoekers micro-rna’s te gebruiken voor de diagnostiek om op een eenvoudige manier in bloed of urine te kunnen uitlezen wat er aan de gang is in het lichaam.
De muziek stokt steeds. De vier bandleden in de muziektheatervoorstelling Stepping Stones hebben een weldadige klik met elkaar – het swingt, het heeft soul, het is funky. Maar telkens, onverwachts, blijven de tonen onopgelost in de lucht hangen. Het brengt een onrust met zich mee die zich spiegelt in het gezin waar het in Stepping Stones om draait. Net als de muziek lijken de personages op zoek naar een grondtoon om in ‘thuis’ te komen.
Stepping Stones is het derde deel van Orkaters drieluik over de komst van Surinamers naar Nederland. Woiski vs. Woiski (2018) ging over zanger en clubeigenaar Max Woiski, die in de jaren dertig behoorde tot de eerste generatie Surinamers die naar Nederland kwam. De Gliphoeve (2022) draaide om een gezin dat in de beginjaren zeventig, vlak voor de onafhankelijkheid van Suriname, naar Nederland verhuisde. Stepping Stones speelt zich nu af.
De titel serveert onomwonden uit wat deze voorstelling wil benadrukken: het is dankzij eerdere generaties dat de twee twintigers in dit gezin, Nederlanders met Surinaamse roots, de keuzes kunnen maken die ze kunnen maken. Hun voorouders waren hun ‘stapstenen’.
Speelse gretigheid
Met brede, houten traptreden vertaalde decorontwerper Ruben Wijnstok de titel tamelijk letterlijk naar een toneelbeeld. Twintiger Alyssia (Romy Vreden) betreedt ze met een speelse gretigheid. De jonge kunstenares wil haar maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen; nadenken over welke sinaasappel je koopt, welke woorden je gebruikt, in wat voor fabriek je sneaker wordt geproduceerd. Ze wil het allemaal goed doen, en duldt ook van anderen geen morele halfslachtigheid.
Haar broer Brian (een heerlijk droogkomische Fjodor Jozefzoon) is een ster in codeswitchen. Feilloos meet hij zich het accent en idioom aan van de witte rijkeluiszonen met wie hij op de Amsterdamse Zuidas samenwerkt, en zegt daar volmaakt gelukkig mee te zijn. Maar als zijn baas hem een promotie aanbiedt, vraagt hij zich wel af hoe dat binnen het team ontvangen zal worden. „… Ben ik dan al aan de beurt?”
Hun oom Orlando (Gery Mendes, die ook de muziek componeerde en de band leidt) heeft meer moeten knokken voor zijn vrijheden. Docenten die niet in hem geloofden en ‘de straat die hem riep’ maakten van hem een vechter, tegen wil en dank.
De ‘stapsteen’ waar de drie zich op afzetten is de zeventigjarige Hedy, een knap gelaagde rol van Manoushka Zeegelaar Breeveld. Hedy is geestig, zorgzaam, streng, ze heeft zelfspot – en onder al die nuchterheid en luchtigheid zit de pijn van een vrouw die haar thuisland verliet en daarmee haar gevoel van geborgenheid opofferde, ten bate van haar kleinkinderen. Kleinkinderen die in Nederland opgroeiden en die weliswaar deels gevormd werden door hun Surinaamse roots, maar die zich niet langer tot die roots willen laten reduceren.
Vrijheid
Ook de voorstelling zelf lijkt zich aan het keurslijf van de trilogie te willen ontworstelen. Wie zijn deze personages, lós van hun afkomst, is de zoektocht waarover Stepping Stones wil gaan, en misschien is het precies de vrijheid die spreekt uit die vraag, die de generaties vóór Brian en Alyssia hebben bevochten.
Ondanks de weigering zich tot haar eigen thema te laten reduceren, en de wat meanderende dramaturgie die dat onvermijdelijk oplevert, verliest de voorstelling geen moment haar vuur. Dat is knap, en is te danken aan de overgave van de acteurs, die zo strak op elkaar ingespeeld zijn dat je bij vlagen vermoedt met een echt gezin te maken te hebben.
En ook is het te danken aan die geweldige band. Want uiteindelijk is het de live muziek die in Stepping Stones de grond blijkt te zijn waarin deze personages – of ze nu geboren zijn in Suriname of in Nederland, kunstenaar of ondernemer, oud of jong – zonder reserves kunnen wortelen.
