Het is woensdag en we wandelen hand in hand naar school. Mijn kleinzoon van 7 vraagt of ik wil zwaaien voor het raam van zijn klas want dat vindt hij zo fijn. Zijn ouders doen dat niet meer zegt hij. Hij loopt de school in en ik ga naar het raam van zijn klaslokaal en sta daar als enige. De klas stroomt vol met pratende kinderen. Ik zie mijn kleinzoon niet totdat een meisje in de klas keihard roept „van wie is die oma?”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Een kwart van de volwassen Nederlanders, 3,5 miljoen mensen, zegt last te hebben van chronische pijn. Dat concludeert onderzoeksbureau Ipsos I&O in een onderzoek in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA), op basis van een onderzoek waarbij bijna tweeduizend mensen bevraagd werden. Van de vrouwelijke respondenten ervaart 31 procent chronische pijn, van de mannen 18 procent.
Volgens de NVA geldt pijn als chronisch als die langer dan drie maanden aanhoudt, en niet direct gerelateerd is aan een acute oorzaak zoals een verwonding. Chronische pijn kan een overblijfsel zijn van een operatie, blessure of bestraling tegen kanker. Zo’n 70 procent van de mensen die chronische pijn ervaren, kampen daar dagelijks mee.
Onder Nederlanders tussen de 50 tot 64 en ouder dan 65 jaar oud heeft respectievelijk 30 en 31 procent last van chronische pijn. Onder 18 tot 34-jarigen is het aandeel het kleinst: 15 procent. Deze groep ervaart wel de meeste sociale hinder door hun pijn, de helft van hen voelt zich sociaal beperkt. Onder de gehele volwassen bevolking met chronische pijn is dat 39 procent.
Twee derde van de Nederlanders die chronische pijn ervaren, gebruikt medicatie hiertegen. Negen procent gebruikt opioïden, krachtige en potentieel verslavende medicatie die alleen wordt voorgeschreven door artsen bij hevige pijn.
Nog even over de driedelige documentaire Theo van Gogh: de hunkering die maandag begon. Die wierp me terug naar de dag dat hij werd vermoord, twintig jaar geleden. ’s Ochtends rond negen uur belde ik met een vriend van de cineast-columnist om het onwaarschijnlijke gerucht dat Van Gogh betrokken was bij een schietpartij, bevestigd te krijgen. ’s Avonds stonden we op de Dam met een pollepel op een pannetje te slaan. Met twintigduizend man in een „lawaaidemonstratie”. Opstandig en verslagen tegelijk protesteerden we tegen de moord op Van Gogh. Dat keukengerei is vermoedelijk later toegevoegd door het verraderlijk geheugen: ik ben veel te bescheten om in het openbaar op een pannetje te gaan slaan.
De uitzending maandag leidde in Goedemorgen Nederland (WNL) tot de retorische vraag: had Van Gogh nu, in deze „vertrutte” tijd gepast? De cineast, zo was het idee, zei frank en vrij allemaal dingen die je nu niet meer mag zeggen.
Het tegendeel is waar. Rond de eeuwwisseling werd iedereen nog boos omdat Van Gogh in zijn columns antisemitische en islamofobe beledigingen uitte. Zijn regie van Submission, Ayaan Hirsi Ali’s videopamflet tegen de islam, leidde tot zijn moord. Ze waren dus niet zo vrij en tolerant, die jaren nul.
Terwijl Van Gogh nu, twintig jaar later, juist zou worden toegejuicht. Hij had kunnen gloriëren op X, een platform dat is ingericht op scheldpolemieken die bij voorkeur op de man spelen. Ook had hij zonder moeite in een eigen talkshow à la Johan Derksen zijn racistische moppen kunnen tappen. Van Gogh had zelfs de politiek in gekund – na zijn dood bloeiden er partijen op die qua haatdragendheid voor hem geknipt zijn. Zijn we truttiger en preutser geworden? Ik denk van niet.
Maar laten we de giftige columnist vergeten en de subtiele cineast herdenken. Denk aan de drankzuchtige man die met zijn dochtertje langs de boulevard zwerft in Een dagje aan het strand. Of denk aan de aangrijpende sterfscène van de oudere broer in Terug naar Oegstgeest.
Een andere blonde held
Dinsdag werd een andere blonde Nederlandse held geëerd in de prachtige documentaire Rutger Hauer: Like Tears in Rain (NPO 2). Regisseur Sanna Fabery de Jonge is petekind van de acteur, die in 2019 overleed, wat een persoonlijke laag geeft aan de documentaire. In homevideo’s is Hauer te zien in zijn rol als kindervriend, dierenvriend en ideale vakantieman. De acteur filmde veel zelf maar raakte bijna alle opnames kwijt in een brand. De opnames die we zien heeft Fabery de Jonge bij hem op zolder gevonden.
„Er ligt hier een god in bed”, zei zijn aanstaande schoonmoeder de eerste keer dat Hauer kwam logeren. Het lijkt erop dat hij een prachtig leven heeft gehad. Een avontuurlijke, zelfverzekerde man die graag buiten was. Vijftig jaar gelukkig getrouwd. Verloor jong zijn beste vriend Marius. Vriendin Whoopi Goldberg zegt dat hij „diep van binnen droevig was”. Acteren noemde hij: „Een dans met het publiek, bijna een tapdans van angst.”
De documentaire werkt toe naar Hauers indrukwekkende sterfscène in de scifi-klassieker Blade Runner. Robot Roy Batty vertelt over de wonderen die hij heeft aanschouwd in zijn leven, en die na zijn dood zullen verdwijnen. Om de menselijkheid van de robot te tonen, wilde Hauer poëzie gebruiken, diezelfde poëzie die ook in hemzelf zat, zo laat de documentaire zien. „Ik heb die laatste zinnen niet geschreven”, zegt Hauer, „maar ik heb de stiltes ertussen geschreven.” Mooi gezegd maar te bescheiden; de laatste zin was wel degelijk van zijn hand: „All those moments will be lost in time, like tears in rain. Time to die.”
Goedemorgen! De groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit, een maatstaf voor efficiënt werken, is de laatste tien jaar meer vertraagd dan in andere landen met hoge inkomens. Dat meldt vanochtend statistiekbureau CBS. Nederland zakte op de arbeidsproductiviteitsranglijst – bruto binnenlands product (bbp) per gewerkt uur – van plek 5 naar plek 10. Dit komt vooral door verschuiving van arbeid naar minder productieve bedrijfstakken en door minder gaswinning, aldus het CBS.
Wat we vanochtend verder hebben gelezen:
In Rotterdam gaan twee bedrijven een fabriek en terminals bouwen voor productie en opslag van duurzamere kerosine, zogenoemde ESAF, schrijft het FD. De bouw moet eind dit decennium klaar zijn.
Meer vliegnieuws: Lufthansa moet van het Amerikaanse ministerie van Transport een recordboete van 4 miljoen dollar betalen. De Duitse luchtvaartmaatschappij zou twee jaar geleden een grote groep Joodse passagiers hebben geweigerd omdat enkelen van hen „vermeend wangedrag” vertoonden. De mensen reisden niet samen en kenden elkaar ook niet, meldde CNN.
En weer zijn de huurprijzen in Nederland gestegen. Maar gek genoeg ging in sommige grote steden de prijs per vierkante meter juist omlaag. In Amsterdam en Utrecht bijvoorbeeld.
Volgens het Internationaal Energieagentschap kunnne fossiele brandstoffen behoorlijk goedkoper en ruimer beschikbaar worden omdat overheden eind dit decennium meer zijn overgestapt op hernieuwbare energiebronnen, meldt The Guardian.
In Nederland is in de afgelopen maanden minder bier gekocht. De verkoop daalde in de eerste drie kwartalen van 2024 met 3,9 procent, zo bericht Nu.nl
Elon Musk, de rijkste man op aarde, gaf in drie maanden tijd ongeveer 75 miljoen dollar uit aan de verkiezingscampagne van Trump.
