Wat wil Trump eigenlijk met China? Wil hij het veroveren, inlijven, indammen, kleineren? We weten het niet, en misschien weet hij het zelf ook niet. Maar als hij China klein wil krijgen, weten we wel dat hij het precies op de verkeerde manier aanpakt. Want als je iets van China gedaan wilt krijgen, dan moet je je zeker niet gedragen als een arrogante dwingeland.
Behalve hun dictatoriale inborst hebben Trump en Xi ook hun politieke project gemeen: de herleving van een groots verleden. Trump wil Amerika weer even groot maken als het ruim een eeuw geleden was, Xi Jinping droomt zijn Chinese Droom over een terugkeer naar de grandeur van het keizerrijk. Die twee nostalgische projecten kunnen alleen naast elkaar bestaan als Trump en Xi tot een vergelijk komen.
Tot nu toe zien we echter geen toenadering maar confrontatie. Tussen de Verenigde Staten en China is het Koude Oorlog op vrijwel alle fronten. Amerika opent steeds de aanval, China reageert met een tegenoffensief, of het blijft in zijn loopgraven. Het Amerikaanse offensief is vooral bedoeld om ’s werelds grootste economieën zo veel mogelijk te ontkoppelen.
Morgen kan Trump weer van koers veranderen, maar vandaag is hij bezig met manoeuvres die China mondiaal moeten isoleren, zodat het nooit de wereldhegemonie kan overnemen. Dat kan een reden zijn geweest dat hij niet alleen China, maar op Rusland na ook de rest van de wereld heeft getroffen met zijn heffingenkanonnades, want dan zou hij de heffingen daarna kunnen verlagen op voorwaarde dat de getroffen landen handelsverdragen met de VS sluiten ten nadele van China. Waarop deze wereldhandelsoorlog zal uitlopen weet niemand, maar de gevolgen tot nu toe wettigen geen enkele hoop: ontregeling, ontwrichting, paniek, chaos.
Verbluffende innovaties
Na de handelsoorlog tijdens Trump-I is China deze keer beslagen ten ijs gekomen. Het heeft teruggeslagen met tal van represailles, en het heeft er nog meer in petto. Vooral de exportstop van zeldzame aardmetalen hakt erin. Xi heeft de handelsbanden met landen van het mondiale Zuiden versterkt. Hij wil de handelsconflicten met Europa oplossen, en Europa wijst hem niet meer af. De door de VS verklaarde techoorlog heeft China niet op achterstand gezet, maar juist aangespoord tot verbluffende innovaties.
Dankzij Trump heeft China zijn positie in de wereld versterkt en neemt het belang van de door Beijing geleide internationale organisaties zoals de BRICS en de Shanghai Cooperation Organisation toe. En dankzij Trump heeft communistisch China zich kunnen opwerpen tot leider van de liberale wereldorde en tot kampioen van vrijhandel, globalisme en klimaatactivisme. Tegenover de egoïstische chaoot Trump profileert Xi Jinping zich nu als een verantwoordelijke staatsman die vooruit denkt en het beste met de wereld voor heeft. Allemaal even wennen.
De dealmaker Trump zal aan Xi een zware dobber hebben. Want een Trump zwicht nooit, en voor Xi is iedere deal die ook maar de schijn zou wekken dat hij zwicht voor Trump ondenkbaar. De Amerikaanse president heeft respect voor de sterke man Xi – van wie hij trouwens nog veel kan leren, denk aan meer zuiveringen, meer censuur, meer controle, en misschien kan Xi hem ook vertellen hoe je voor altijd aan de macht kunt blijven.
Maar voor China heeft het team-Trump geen enkel respect. Het bestaat uit mensen die niets van China weten en die de Chinezen zien als een inferieur mensenras.
Kent Vance de postmoderne Chinese steden niet?
In een interview vatte vicepresident JD Vance het door hem verafschuwde globalisme samen met de woorden: „Wij lenen geld van Chinese boeren om de dingen te kopen die die boeren maken.” Kent Vance de postmoderne Chinese steden niet, weet hij niet dat de Chinezen op diverse AI-gebieden verder zijn dan de Amerikanen, heeft hij nooit in een ultrasnelle Chinese hogesnelheidstrein gezeten? En is het hem nooit opgevallen hoe aftands de Amerikaanse infrastructuur is?
Dit soort misplaatste superioriteit raakt de Chinezen in het hart. Want het voert hen terug naar de Eeuw der Vernedering (1840-1949), de tijd dat China een speelbal was van de westerse mogendheden en Japan. De overwinning van de communistische leider Mao Zedong zette een punt achter die tijd. Xi Jinping heeft de heilige eed gezworen dat die Eeuw voor altijd voorbij is.
Wat Trump betreft is die tijd wel degelijk teruggekeerd. Zijn hoge heffingen tegen China en de dreigementen en strafmaatregelen waarmee hij andere landen wil dwingen hun handel met de Volksrepubliek in te perken, moeten China isoleren en op de knieën dwingen. Het is de omkering van de Amerikaanse politiek van toenadering tot China, die begon met het bezoek van Nixon en Kissinger aan Beijing in 1972.
Als zichzelf
Na de Chinese toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 dacht het Westen dat China niets liever wilde dan meedraaien in de westerse wereldorde. China heeft geweldig van dat misverstand geprofiteerd. Tot we erachter kwamen dat China niet wilde worden als wij, maar als zichzelf. Het herrezen Rijk van het Midden is inmiddels een wereldmacht geworden. In zijn streven naar de hegemonie heeft het een minderheidspartner gevonden in Rusland. Ook daar was de westerse hoogmoed voor de val gekomen: Rusland was na de val van het communisme niet een liberale democratie, maar een dictatuur geworden. Trump dacht Poetin om de vinger te kunnen winden. Mis: dat doet Xi al.
Intussen stijgen de oorlogsspanningen rond Taiwan en in de Zuid-Chinese Zee. De expansionist Trump probeert het Chinese expansionisme in dat gebied tegen te houden. De kans dat dat catastrofaal escaleert is niet denkbeeldig.
Maar er is ook een uitweg: isoleer niet China, maar de VS. Trump heeft ontspanning tussen China en de EU haast noodzakelijk gemaakt. Die twee hebben elkaar economisch nodig. Europa moet China met respect behandelen, maar het kan ook eisen stellen. Want als China ergens geen respect voor heeft, dan is het zwakte.
