N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Carlijn Kamphuis
Uiteindelijk toch die spijkerbroek met geborduurde bloemen erop gekocht. De volgende ochtend trek ik ’m aan. Ik voel een lichte opwinding. Met Kees-de-Jongen-achtige gedachten in mijn hoofd (iedereen denkt vast: wat heeft zij een toffe broek) wandel ik met mijn dochter naar school. Het eerste wat de juf zegt als we de klas in lopen: „Hee, heb je een nieuwe broek?” Zie je wel, denk ik, en glimmend van trots geef ik bevestigend antwoord. Dan zegt ze: „Ik dacht het al: het prijskaartje zit nog aan de achterkant.”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Na maandenlange voorbereiding vond deze week de NAVO-top plaats. De ogen waren vooral gericht op de Amerikaanse president Donald Trump. Zou hij zich weten te gedragen? Er was een hoop vleierij van NAVO-baas Mark Rutte voor nodig, maar ondanks extreme uitspraken en chaotische persconferenties werd het doel bereikt. Rutte en Trump hebben de 5 procent-norm binnen en het bondgenootschap lijkt voorlopig in tact.
In deze Haagse Zaken hoor je van diplomatie-expert Michel Kerres en buitenlandredacteur Steven Derix over de NAVO-top. Over de geopolitieke politieke verhoudingen en wat die betekenen voor de Europese en daarom ook Nederlandse politiek.
Aflevering twee van de zevendelige NRC-podcast Dit is ons land. Wil je meer luisteren? Zoek dan op Dit is ons land in je podcastapp en luister meteen verder.
De 24-jarige Kholoud Jarada werkt als arts in de Gazastrook. Sinds 7 oktober 2023 is ze continu op zoek naar een nieuwe plek om te leven. Toch lukte het haar om haar studie geneeskunde af te maken. Maar tijd om te rouwen om vrienden, familie en collega’s die ze is kwijtgeraakt is er niet. Kwetsbaarheid is een luxe die Gazanen zich niet kunnen veroorloven. Hoe houdt ze hoop?
De NAVO-top in Den Haag was een succes. Er werden afspraken gemaakt en de Amerikaanse president Donald Trump vertrok naar eigen zeggen met een hogere dunk van zijn Europese bondgenoten dan hij had voor aankomst in Nederland. Maar de top maakte óók duidelijk dat binnen de NAVO ongezonde machtsverhoudingen heersen en dat de alliantie van democraten zichzelf censureert. Centraal stond een belofte over defensie-uitgaven die niet snel vervuld zal zijn. Belangrijke vragen over de toekomstige relatie met Oekraïne en de aanwezigheid van Amerikaanse militairen in Europa werden omzeild of verdaagd.
Woensdag konden de regeringsleiders met opgeheven hoofd naar huis: er stonden afspraken op papier voor de toekomst, de eenheid was min of meer in tact en de Amerikaanse president Donald Trump was zo vakkundig ingepakt dat hij zijn woede-uitbarstingen van eerdere NAVO-toppen in Den Haag niet herhaalde. Waar hij Europese leiders op eerdere toppen als kleuters had behandeld, zei hij nu Europese leiders ontmoet te hebben die zich wilden inspannen hun bevolking te beschermen en die hij daarbij graag zal helpen.
Aan de top ging maanden diplomatieke en politieke voorbereiding vooraf en dat betaalde zich uit. Secretaris-generaal Mark Rutte en zijn team kozen voor een korte top met een ultrakorte slotverklaring om de ruimte voor meningsverschillen en irritaties zo klein mogelijk te houden. De slotverklaring van Den Haag bestaat uit slechts vier inhoudelijke alinea’s.
Rutte wist dat de VS één eis hadden: de defensie-uitgaven moeten fors omhoog. Trump deed in januari een slag in de lucht toen hij zei dat de uitgaven moesten stijgen van 2 procent van het bruto binnenlands product naar 5 procent. Vanaf dat moment wist Rutte: er moet een 5 in die slotverklaring staan – en die staat er inderdaad.
Bij de nieuwe norm van 5 procent hoort wel een bijsluiter. Landen moeten 3,5 procent uitgeven aan militaire zaken en mogen de overige 1,5 procent besteden aan randvoorwaarden als verbeterde infrastructuur. Met dat foefje bracht Rutte Trumps astronomische eis terug tot onderbouwbare proporties. De militaire planners in Brussel hebben berekend dat de plannen voor de verdediging van de NAVO een investering van ongeveer 3,5 procent vereisen.
Spanje doorbrak de consensus met de laconieke mededeling dat het zijn NAVO-verplichtingen ook wel met 2,1 procent van het bbp afkan. Het is de bedoeling dat landen stapsgewijs naar de 3,5 procent toegroeien, maar het gaat om zulk enorme bedragen dat de Europese verzorgingsstaten pijnlijke keuzes te wachten staan.
De slotverklaring herhaalt belangrijke uitgangspunten. Rusland wordt omschreven als een bedreiging én artikel 5 – een aanval op één land is een aanval op allen – wordt nog eens onderschreven.
Oekraïne sleepte op de top niet veel binnen, maar de opbrengst voor Kyiv was groter dan enkele weken geleden nog verwacht werd. President Zelensky was op de top goed zichtbaar en hij sprak een klein uur met Trump. Het gesprek verliep, volgens beide partijen, soepel. Trump stond niet geheel afwijzend tegenover levering van meer luchtafweersystemen. In de slotverklaring wordt het belang van Oekraïne voor de veiligheid van de NAVO erkend. Bondgenoten mogen hun militaire steun voor Kyiv dan ook meetellen voor de 3,5-procentsnorm. Over de toekomstige relatie tussen de NAVO en Oekraïne werd niet gerept. Niet Zelensky stond centraal, maar Trump.
Op de top werd ook niet gesproken over de reorganisatie van de Amerikaanse krijgsmacht. Washington wil meer armslag in Azië en dat gaat vermoedelijk ten koste van Europa. De plannen worden na de zomer verwacht.
Rutte werd vorig jaar de nieuwe baas van de NAVO mede omdat hij weet om te gaan met Trump. Zijn recept: niet te veel tegenspreken en ongeremd complimenteren. Dat werkte ook in Den Haag. Rutte onthaalde Trump met een berichtje waarin hij al op voorhand de winnaar van de top werd genoemd en werd geprezen voor de bombardementen in Iran.
Op de top omschreef Rutte Trump indirect als een ‘daddy’, die de vechtende kinderen Iran en Israël uit elkaar had gehaald. Het Witte Huis maakte prompt een korte video van Trumps bezoek aan Den Haag op de tonen van Usher’s Hey Daddy (Daddy’s Home).
De ‘daddy’-kwestie maakte pijnlijk duidelijk dat verhoudingen in het bondgenootschap danig uit het lood hangen. De VS zijn met afstand de belangrijkste bondgenoot en het is essentieel Trump aan boord te houden, maar onderdanigheid doet ook afbreuk aan het statuur van een secretaris-generaal, die niet alleen moet luisteren naar Washington maar ook geloofwaardig moet kunnen bemiddelen tussen Europese bondgenoten.
