Deze maand vindt de 79e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties plaats, en weer zal Taiwan, een democratisch land met 23 miljoen inwoners, de grote afwezige zijn. Taiwans toenemende uitsluiting van deelname aan internationale organisaties is een recente ontwikkeling, en niet gebaseerd op officiële besluiten of verdragen. Het is een direct gevolg van groeiende Chinese invloed, en kan mogelijk de opmaat zijn naar een gewelddadig conflict. Het is daarom noodzakelijk dat ook Nederland zich duidelijk uitspreekt voor het recht op „zinvolle deelname” van Taiwan aan VN-bijeenkomsten.
De laatste jaren grijpt China met succes zijn groeiende macht binnen de internationale gemeenschap aan om Taiwan zoveel mogelijk te isoleren. Zoals de toonaangevende China-specialisten Jessica Drun en Bonnie Glaser hebben aangetoond, doet China dit door bewust verwarring te zaaien over de beslissingen die binnen de VN zijn genomen over de positie van Taiwan. Het land beweert bijvoorbeeld dat er een internationale consensus bestaat over hun ‘Eén China’-principe. Dat gaat er vanuit dat Taiwan een afvallige provincie is, die weer bij de Volksrepubliek China gevoegd dient te worden.
In werkelijkheid heeft de Volksrepubliek China, gesticht in 1949, Taiwan nog nooit bestuurd. Het belangrijkste internationale besluit over dit onderwerp, de VN-resolutie 2758 uit 1971, laat ook nadrukkelijk in het midden wat de status van Taiwan is binnen de internationale gemeenschap. Dit werd lange tijd ook algemeen erkend, zelfs door de Chinese regering. De VN, evenals Nederland en de EU, erkennen Taiwan weliswaar niet als onafhankelijk land, maar ook niet als onderdeel van de Volksrepubliek China. Misverstanden over de status van Taiwan, waaronder het idee dat Taiwan niet het recht zou hebben op enige manier deel te nemen aan VN-vergaderingen, lijken inmiddels echter breed gedeeld te worden. Dit is het resultaat van een doelgerichte desinformatiecampagne, en onderdeel van een bredere Chinese ondermijning van de regels van de internationale orde.
Covid-pandemie
Voor de Taiwanezen heeft dit alles verregaande gevolgen: zo worden ze bijvoorbeeld uitgesloten van vergaderingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dit was zelfs het geval tijdens de Covid-pandemie. Het heeft ook geleid tot de vreemde situatie dat Taiwanese burgers de toegang tot VN-gebouwen wordt ontzegd, iets wat niet het geval is bij burgers van andere niet-VN-leden zoals Kosovo. Dit zijn recente ontwikkelingen, want vroeger konden Taiwanezen wel degelijk toegang krijgen tot VN-faciliteiten. Taiwan kon ook deelnemen aan WHO-vergaderingen als waarnemer.
Het is de vraag of toegeven aan China zorgt voor meer veiligheid in de regio
De Taiwanese regering vraagt nu om „zinvolle deelname” aan VN-bijeenkomsten, zoals in het recente verleden ook mogelijk was, bijvoorbeeld als waarnemer bij de specialiseerde VN-agentschappen. In de democratische wereld groeit het besef dat Taiwans isolement een direct gevaar kan vormen voor het behoud van de vreedzame status quo in de regio Oost-Azië.
Internationale isolatie
De Inter-Parliamentary Alliance on China (IPAC), waaraan meer dan 250 parlementsleden uit 38 landen en de EU deelnemen, voert een campagne om Taiwan weer te laten deelnemen aan internationale organisaties. Ook in Nederland werd recent in de Tweede Kamer een motie aangenomen die bepleitte om „ binnen de EU draagvlak [te] zoeken voor steun aan de participatie van Taiwan binnen internationale organisaties”. Het is nu deels aan de Nederlandse regering om de volgende stap te zetten. De Verenigde Staten spreken zich al vaker uit tegen de campagne van China om Taiwan internationaal te isoleren, en heel langzaam beginnen Europese landen nu hetzelfde te doen. Nederland zou bijvoorbeeld de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties deze maand kunnen gebruiken om te pleiten voor een terugkeer van Taiwan als waarnemer bij de VN. Uiteindelijk is het alternatief, als we ons neerleggen bij de uitsluiting van Taiwan, dat we een eenzijdige Chinese herinterpretatie van de status quo accepteren.
Lees ook
Taiwans politiek blijft ongewild wereldwijd in de aandacht staan
Een vaak gehoord tegenargument is dat voor China de kwestie-Taiwan nou eenmaal erg gevoelig ligt en dat het ook in ons belang is deze gevoelens te respecteren, omdat we daarmee de vreedzame status quo tussen China en Taiwan helpen bewaren. Het is echter de vraag of telkens maar toegeven aan de Chinese eisen daadwerkelijk zorgt voor meer veiligheid in de regio, omdat deze eisen de status quo juist ondermijnen. China volgt een strategie langs twee lijnen: groeiend machtsvertoon aan de internationale vergadertafels, verweven met toenemende militaire assertiviteit. Door Taiwan steeds meer in een internationaal isolement te dwingen, hoopt China dat Taiwan ook alleen komt te staan in een eventuele oorlog.
Met andere woorden: het toegeven aan de eisen van China en daarmee het geleidelijk verbannen van Taiwan uit de internationale gemeenschap, zou wel eens voor alleen maar meer Chinese militaire agressie kunnen zorgen.
Het is niet in Nederlands belang China eenzijdig te laten bepalen wie wel en niet deel uit mag maken van de internationale gemeenschap. Een militair conflict in Oost-Azië zou ook voor Nederland grote gevolgen hebben. De 23 miljoen Taiwanezen zullen een centrale rol spelen de toekomst van de regio, en ze hebben dan ook het recht internationaal vertegenwoordigd te worden.
