Opinie | Loonmatiging is niet het juiste antwoord op de hoge inflatie in Nederland

Posted on January 27, 2025 by admin

Begin januari maakte het CBS bekend dat de inflatie in Nederland over heel 2024 3,3 procent was. Dat hoge inflatiecijfer maakt duidelijk dat voor de Nederlandse economie rustige tijden nog niet zijn aangebroken; de inflatie ligt ruim boven het gemiddelde voor de eurozone (2,2 procent). Traditioneel volgt dan al sinds decennia de roep om loonmatiging. Dat is deze keer de verkeerde reactie.

Nederland heeft een goede uitgangspositie: de werkloosheid loopt nauwelijks op, het overheidstekort is ogenschijnlijk laag en de overheidsschuld is, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp), lager dan ooit. Ook heeft de koopkracht zich hersteld van de Covid-19-perikelen. Vergeleken met de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen er stagflatie was (ook hoge inflatie, maar toen samen met hoge werkeloosheid), is de situatie nu veel beter.

Toch zijn de waarschuwingen niet van de lucht. De Europese Commissie wees in november op de onhoudbaarheid van onze overheidsfinanciën, minister Eelco Heinen van Financiën (VVD) wil de hand op de knip houden en president van De Nederlandsche Bank (DNB) Klaas Knot waarschuwt dat te hoge loonstijgingen de inflatie zouden kunnen aanwakkeren.

Een ander antwoord

Die roep om loonmatiging, het antwoord van de jaren tachtig op de stagflatie van de zeventiger jaren, is deze keer niet het juiste antwoord.

In een evenwichtig groeiende economie mogen lonen structureel harder stijgen dan prijzen – zolang dat verschil de productiviteitsgroei (de toename van de geproduceerde waarde per gewerkt uur) niet te boven gaat is er niks aan de hand. Zo krijgen werknemers hun deel van die productiviteitsgroei.

Maar de Nederlandse economie groeit niet evenwichtig. De arbeidsmarkt is buitengewoon krap: het aantal openstaande vacatures is enorm hoog. Dit zet een opwaartse druk op de lonen. De loonstijging komt dan uit boven de prijsinflatie (de lonen zouden altijd in ieder geval de stijgende prijzen moeten volgen) plus de productiviteitsgroei. Maar zo werken markten: als iets schaars wordt, dan gaat de relatieve prijs omhoog, in dit geval het reële loon.

Daar zijn centrale bankiers voor, altijd in de positie van inflatie- haviken

Natuurlijk waarschuwt DNB-president Klaas Knot voor het risico van een loonprijsspiraal: stijgende lonen die de prijzen laten oplopen, die weer de lonen omhoog jagen, en zo verder. Daar zijn centrale bankiers voor, altijd in de positie van inflatie-haviken.

Maar als er echt te veel wage-push-inflatie zou zijn (die loonprijsspiraal), dan hadden we nu een stijgende werkloosheid en een oplopend aandeel van arbeid in het nationaal inkomen moeten zien, en die zijn er geen van beide. In tegendeel, de krapte op de arbeidsmarkt lijkt structureel, terwijl het aandeel van de factor arbeid in het nationale inkomen teruggevallen is tot onder haar historische laagtepunt van de jaren voor de financiële crisis van 2008. Wat de verklaring ook moge zijn, het past niet in een verhaal van escalerende loondruk.

Als stijgende lonen ons niet helpen bij het verklaren van de relatief hoge inflatie in Nederland ten opzichte van de rest van de eurozone, wat dan wel? Voor een alternatieve verklaring voor de inflatie is een andere invalshoek nodig.

Te veel uitgaven

Macro-economen zijn opgegroeid in het academische economische model van één land met een eigen centrale bank en eigen monetair beleid, en in zo’n omgeving is te hoge inflatie simpelweg een indicatie van te expansief monetair beleid (een beleid van lage rentetarieven en vergroting van de geldhoeveelheid). Maar dat is niet onze situatie: Nederland heeft geen eigen monetair beleid, noch een eigen valuta(koers). Monetair beleid en de gevolgen daarvan voor de euro zijn de verantwoordelijkheid van de Europese Centrale Bank (ECB). Haar rentebeleid wordt afgestemd op de eurozone als geheel, en daarin heeft Nederland maar een klein gewicht.

Inflatieverschillen binnen een monetaire unie vereisen een andere interpretatie van te hoge inflatie in een individueel land (zoals nu Nederland). De koers van de euro is voor elk euroland een gegeven; en bij een gegeven wisselkoers betekent een hogere inflatie in Nederland dat we duurder worden ten opzichte van de andere eurolanden. Dat wijst niet op verkeerd monetair beleid – dat hebben we niet meer – maar op een te expansief begrotingsbeleid van de Nederlandse overheid: die geeft te veel uit. De vraag wordt te veel gestimuleerd, en dat laat de prijzen in Nederland stijgen.

Een tijdelijk omhoog schieten van de inflatie is misschien geen ramp, maar de komende jaren dreigt het erger te worden. De onderuitputting aan de uitgavenkant (wat inhoudt dat de overheid het bedrag dat het begroot heeft niet volledig kan uitgeven) heeft dit jaar nog een rem gezet op de bestedingen. Samen met belastingmeevallers – een echo van het ongebruikelijk snelle economische herstel na de corona-jaren – heeft dat het onderliggende overheidstekort gemaskeerd. Maar structureel is het tekort wel te groot, wat leidt tot te veel druk op de bestedingen.

Geen lagelonenland

Loonstijgingen zijn momenteel gewoon een marktreactie op de krappe arbeidsmarkt. Dat tegenhouden leidt alleen maar tot nog meer overspanning op de arbeidsmarkt. Loonstijging matigen is symptoombestrijding. Nederland is geen lagelonenland.

De bal ligt dan ook bij het kabinet. Minister van Financiën Heinen moet de komende jaren strakker aan de teugels trekken als hij de bovengemiddelde inflatie tot staan wil brengen of om wil keren. En doe dat niet door uitgaven terug te snoeien die toekomstige productiviteit bevorderen; daarmee verschuif je de problemen alleen maar naar de toekomst in plaats van ze op te lossen – we moeten blijven investeren in de toekomst. Heinen kan zijn peilen beter richten op consumptieve overheidsuitgaven of op de wirwar van ineffectieve subsidies en aftrekposten die ons belastingsysteem vervuilen.

Het KNMI weet veel van het weer. Maar concurrenten willen niet dat het meldt waar een bui gaat vallen

admin
January 30, 2025
0

Nadat „weerbedrijven tegen de staat” door de gang van het Haagse Paleis van Justitie galmt, vult de rechtszaal zich met advocaten, ondernemers en ambtenaren. Ze melden zich voor een kort geding met als inzet de weersvoorspellingen. Althans, de mate waarin het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) die voorspellingen via een eigen app naar buiten mag brengen.

Afgelopen november lanceerde het KNMI namelijk een nieuwe versie van de eigen weerapp en die is niet goed gevallen bij Buienradar, Weeronline en enkele andere commerciële weerbedrijven. Zij vinden dat overheidsdienst KNMI zich met die app schuldig maakt aan oneerlijke concurrentie.

In tegenstelling tot voorheen biedt de nieuwe KNMI-app op overzichtelijke wijze locatiespecifieke gegevens en (regen)radarbeelden. Als het aan het KNMI ligt komen daar binnenkort ook voorspellende radarbeelden bij. En precies vanwege die gebruiksmogelijkheden downloadt het gros van de consumenten nou juist commerciële apps van weerbedrijven als Weeronline. Reden voor brancheorganisatie Nederlandse Vereniging van Weerbedrijven (NVWB) om een kort geding te starten. „De activiteiten van het KNMI hebben een grote impact op hun omzet en daarmee op hun voortbestaan”, aldus mededingingsrecht-advocaat Maurice Essers.

De activiteiten van het KNMI hebben een grote impact op hun omzet en daarmee op hun voortbestaan

Maurice Essers
mededingingsrechtadvocaat

Radarbeelden

Mede op basis van data van het KNMI – die de overheidsinstelling gratis ter beschikking moet stellen – maken de weerbedrijven en hun meteorologen hun eigen datamodellen en voorspellingen. In hun apps verrijken ze die data, bijvoorbeeld door ook de kans op bepaalde gezondheidsklachten (zoals reuma en migraine) en de mate waarin het weer geschikt is voor activiteiten zoals fietsen of hardlopen. Maar het „cruciale” onderdeel, aldus Essers, zijn de radarbeelden met een prognose. „Dat is waarom 60 tot 70 procent van de klanten gebruik maken van hun producten.”

Of de KNMI die prognosebeelden óók mag laten zien, hangt grotendeels af van het antwoord op de vraag wat de taak van het meteorologisch instituut is. Volgens de twee advocaten van landsadvocaat Pels Rijcken heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat de plicht het publiek te informeren over het huidige en te verwachten weer. Het KNMI is belast met de taak van het verstrekken van dit ‘algemeen weerbericht’. Dat de prognosebeelden nu niet in de app staan, betogen ze, „ontneemt de minister niet de mogelijkheid mee te bewegen met technologische ontwikkelingen”. Bij de manier waarop het algemeen weerbericht wordt gepresenteerd is altijd al sprake geweest van een „doorgaande ontwikkeling” qua beeld, tekst en visualisaties.

Volgens de weerbedrijven is echter in het verleden afgesproken, en ook door de minister in 2013 aan de Kamer gecommuniceerd, dat het KNMI slechts een ‘beperkt algemeen weerbericht’ maakt en dat het meteorologisch instituut zich van verdere dienstverlening dient te onthouden als dat de marktverhoudingen verstoort – zoals met de prognosekaarten zou gebeuren. Afwijken daarvan is niet alleen in strijd met de eerdere afspraken, maar valt ook niet te rijmen met behoorlijk bestuur waartoe de overheid gehouden is.

Soortgelijke kwesties

Het is niet voor het eerst dat overheid en markt met elkaar in de clinch liggen over vermeende oneerlijke concurrentie door (semi-)publieke organisaties. Zo voerde data- en onderzoeksbureaus tot op heden tevergeefs een rechtszaak tegen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over opdrachten die het CBS buiten de vaste bekostiging om voor overheden uitvoert. Rond de Kamer van Koophandel, het Kadaster, Staatsbosbeheer en de Dienst Wegverkeer (RDW) speelden soortgelijke kwesties over marktverstoring. Dit voorjaar behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel Markt en Overheid en zal nader worden gesproken over het commerciële optreden van publieke organisaties.

Tijdens het kort geding probeerden de weerbedrijven donderdag tevergeefs tot een compromis met het KNMI te komen. Zo stelden zij voor dat het KNMI alleen in beperkte gevallen – bij weerwaarschuwingen – van de prognose radarbeelden gebruik maakt. „Ik hoor u tot twee keer toe zeggen dat u graag in overleg wilt met de staat”, merkte de kort geding rechter op. Of het KNMI daar ook iets voor voelde? Een korte maar veelzeggende blik van de strategisch business manager naar zijn advocaten was genoeg. Van het voornemen om prognosebeelden te publiceren lijkt alleen de rechter – die over drie weken uitspraak doet – het KNMI nog af te kunnen brengen. „De staat ziet geen reden het overleg aan te gaan.”

Teruggekeerde rust op gasmarkt drukt winst van Shell

admin
January 30, 2025
0

Is de wind die olie- en gasreuzen de afgelopen jaren in de rug hadden inmiddels gaan liggen, nu die bedrijven minder profiteren van een onzekere gasmarkt met extreem onstabiele prijzen? Daar zijn de eerste, voorzichtige signalen van te zien in de jaarcijfers van 2024 van Shell, die het bedrijf donderdag publiceerde.

In het laatste kwartaal van 2024 boekte Shell een aangepaste winst (gecorrigeerd voor onder andere veranderingen in kosten voor opslag) van ongeveer 3,7 miljard dollar (3,6 miljard euro). In datzelfde kwartaal in 2023 was dat nog zo’n 7,3 miljard. Over heel 2024 bedroeg de winst 23,7 miljard dollar,16 procent minder dan in 2023.

Op zich was 2024 financieel gezien alsnog best een goed jaar voor Shell. De cijfers van de eerste drie kwartalen waren prima. Topman Wael Sawan spreekt in een persbericht van „opnieuw een jaar van sterke financiële prestaties”. Hij was blij met de vrije kasstroom, die in 2024 zo’n 40 miljard dollar hoger uitviel dan in het jaar ervoor.

Voor beleggers zijn de lagere cijfers ook niet al te vervelend nieuws. Het Britse olie- en gasconcern verhoogt het dividend met vier procent. Daarbovenop zei Shell eigen aandelen ter waarde van 3,5 miljard dollar te kopen. Het is voor het dertiende kwartaal op rij dat Shell dat doet voor een bedrag boven de 3 miljard dollar.

Wispelturige gasmarkt

Begin deze maand waarschuwde Shell alvast, vooruitlopend op de donderdag gedeelde cijfers, dat de resultaten van het vierde kwartaal „significant lager” zouden uitvallen dan in het derde kwartaal. Shell produceerde minder gas dan gehoopt, onder meer door gepland onderhoud bij een belangrijke productie-installatie voor vloeibaar gemaakt gas (lng) in Qatar. Ook vielen de cijfers in de gashandelsdivisie, een belangrijke divisie voor Shell, tegen.

Shell noemde voor dat laatste als reden onder meer het tegenvallende aantal verkochten vrachten. Analisten zeiden dat dit te maken had met de terugkerende rust op de gasmarkt.

Hoe zit dat? Toen Russische troepen Oekraïne binnenvielen en Rusland als reactie op westerse sancties de pijpleiding naar Europa dichtdraaide, werd de gasmarkt extreem zenuwachtig door zorgen over tekorten. Het gevolg: de gasprijzen werden behoorlijk grillig en schoten vaak flink omhoog. „Gashandelaren profiteerden volop van die zogeheten volatiliteit op de markt”, zegt hoogleraar energie-economie Machiel Mulder, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. „Handelaren kunnen gas op bepaalde momenten op bepaalde plekken goedkoop inkopen en dat vervolgens elders, als tekorten dreigen, het tegen hoge prijzen verkopen.”

De ergste jaren van de gascrisis zijn voorbij, maar de geopolitieke situatie wereldwijd is nog verre van rustig

Machiel Mulder
hoogleraar energie-economie

Vooral bedrijven die handelen in lng, waarin Shell in het Westen de grootste speler is, worden extra beloond op de wispelturige gasmarkt. „Lng-schepen kun je, in tegenstelling tot gas dat door pijpleidingen stroomt, makkelijk van richting veranderen. Lng kun je dus heen sturen waar je maar wil. Zo kun je veel meer gebruikmaken van al die handelskansen.”

Inmiddels is de gasmarkt deels tot rust gekomen. Waar de gasprijzen in 2022 nog heen en weer slingerden tussen de 65 en 330 euro per megawattuur, is dat nu ongeveer tussen de vijftig en twintig euro. En op een relatief rustige gasmarkt profiteren handelaren minder.

Shell is de eerste in de energiesector die dit jaarcijferseizoen zijn boeken opende voor de wereld. Vrijdag volgen de Amerikaanse concerns Chevron en ExxonMobil. Het Franse TotalEnergies is volgende week woensdag aan de beurt, de Britse BP dinsdag die week erop. Analisten verwachtten ook dat de cijfers van hun laatste kwartaal zullen tegenvallen.

Of de goede jaren die de olie- en gasreuzen beleefden tijdens de energiecrisis nu definitief achter hen liggen, is lastig te zeggen. Mulder: „De ergste jaren van de gascrisis zijn voorbij, maar de geopolitieke situatie wereldwijd is nog verre van rustig.”

Wel zegt de energie-econoom dat de gasmarkt waarschijnlijk niet gauw weer zo instabiel zal worden als tijdens de gascrisis. „Door de schrik van de afgelopen jaren heeft de wereld geleerd om de energievoorziening minder afhankelijk te maken van één land. Als een bepaald land niet meer kan leveren, zal dat nu voor minder onrust zorgen.”

Ook hebben olie- en gasbedrijven die de afgelopen jaren profiteerden van de lng-handel, flink geïnvesteerd in meer productie van lng. Die productiecapaciteit zal de komende jaren leiden tot meer aanbod van lng, waardoor de markt minder wispelturig wordt. En dús minder lucratief voor handelaren.

Het bestuur brengt de toekomst van Shell in gevaar door de energietransitie te negeren

Mark van Baal
oprichter ‘groene’ aandeelhouders Follow This

Hernieuwbare energie

Opvallend, maar niet verrassend, is dat het slecht gaat met Shells hernieuwbare energie divisie. In het afgelopen kwartaal leed die een verlies van 311 miljoen dollar. Afgelopen december zei Shell al minder te investeren in windparken op zee. In totaal schreef de duurzame-energiedivisie bijna 1,1 miljard dollar af. Mulder: „Het lijkt er sterk op dat Shell de energietransitie aan het loslaten is, om de aandeelhouders tevreden te houden.” Veel olie- en gasreuzen worden steeds terughoudender met het investeringen in duurzame energie door de lage winstgevendheid ervan.

Mark van Baal, oprichter van activistische ‘groene’ aandeelhouder Follow This, zei in een persbericht: „Het bestuur brengt de toekomst van Shell in gevaar door de energietransitie te negeren (…) De International Energy Agency voorspelt een afname van de vraag naar olie en gas na 2029. Zelfs aandeelhouders die niets geven om klimaatrisico’s en alleen om de waarde van hun aandelen zouden zich zorgen moeten maken over Shells hardnekkige negeren van ontwikkelingen in de energiemarkt, zoals de exponentiële groei van hernieuwbare energie en elektrische voertuigen.”

Over de jaarscijfers van 2024 zei Sawan in een video dat hij erkende dat er „enige zwakte in de inkomsten in het vierde kwartaal zat”, aldus de Britse zakenkrant Financial Times. Maar hij zei daarin ook dat Shell met zijn kostenbesparende doelstellingen voorliep. Op 25 maart, drie maanden eerder dan normaal, zal hij in New York investeerders op de hoogte brengen van reorganisaties en kostenbesparingen.

Met medewerking van Chris Hensen

CDU-leider Merz slaat een bres in de muur rond AfD, en zet de Duitse politiek op z’n kop

admin
January 30, 2025
0

Een keerpunt in de Duitse politiek, een historische gebeurtenis, het begin van een nieuw tijdperk. Duitse media en politici buitelen over elkaar heen om het belang van de woensdag aangenomen CDU-motie te duiden – de één in positieve zin, de ander in negatieve zin. De motie, die de regering oproept tot een strenger asielbeleid, werd aangenomen met steun van de radicaal-rechtse AfD. Zoiets was tot deze week ondenkbaar in de Duitse politiek en heeft onvermijdelijk invloed op de verkiezingen over drie weken. Honderden mensen protesteerden woensdag bij het partijkantoor van de CDU.

Kost dit de CDU stemmen, van kiezers die iedere toenadering tot de AfD verwerpen? Of winnen de christendemocraten juist stemmen van kiezers die naar de AfD neigen maar nu zien dat hun standpunten ook door een ‘degelijke’ partij worden vertegenwoordigd? In de campagne richt de CDU zich vooral op die laatste groep: de partij presenteert zich als ‘democratisch alternatief’ voor de AfD.

Hajo Funke, politicoloog aan de Freie Universität Berlin (FU) en gespecialiseerd in rechtsextremisme, verwacht dat het percentage overstappers van AfD naar CDU gering zal zijn – groter zal de verschuiving van CDU naar SPD en de Groenen zijn. „Zeker is dat de CDU hierdoor stemmen verliest van gematigde kiezers. Dat kan, als de CDU zo doorgaat, oplopen tot een derde van de stemmen.”

Momenteel staat de CDU in de peilingen op kop met 30 procent van de stemmen, gevolgd door de AfD met 20 procent. Een daling van de CDUkan voordelig zijn voor de AfD: het kan de voorsprong van de CDU verkleinen of zelfs een inhaalslag van AfD betekenen. Een mogelijkheid is dat kiezers die twijfelen tussen CDU en AfD zich juist gelegitimeerd voelen AfD te stemmen – de partij krijgt nu invloed in de Bondsdag, en dat dankzij een traditionele partij als CDU.

Funke gaat daar echter niet vanuit. „Het grootste deel van de Duitse bevolking kent een diepgewortelde terughoudendheid om terug te keren naar de donkerste dagen van onze geschiedenis.” De „overwinningsmentaliteit” van de AfD, die de aangenomen motie als grote triomf vierde, kan de partij een paar procentpunt opleveren. Maar volgens Funke niet meer dan dat.

Het grootste deel van de Duitse bevolking kent een diepgewortelde terughoudendheid om terug te keren naar de donkerste dagen van onze geschiedenis

Hajo Funke
Politicoloog

Opschorten gezinshereniging

Wat mogelijke CDU-kiezers gaan doen, hangt voor een groot deel af van een volgende stemming: vrijdag stemt de Bondsdag over een wetsvoorstel van de CDU die de „toestroom van buitenlanders” naar Duitsland moet beperken, door bijvoorbeeld gezinshereniging op te schorten en uitzettingen door de politie makkelijker te maken. Ook voor dit voorstel heeft de CDU steun van de AfD nodig.

Deze stemming is in zekere zin van groter belang: het gaat om een wetsvoorstel. De motie van woensdag was een niet-bindende oproep aan de regering.

Ook binnen de partij zelf woedt een hevig debat over de strategie om met steun van de AfD moties door de Bondsdag te loodsen. Voormalig bondskanselier en partijprominent Angela Merkel veroordeelde donderdag de beslissing van Merz om AfD een beslissende rol te laten spelen in de Bondsdag. Merkel benadrukte de afspraak om met andere partijen meerderheden te zoeken zodat een partij nooit afhankelijk zou worden van de AfD. Dat Merz daar nu van afwijkt, noemt zij „verkeerd”. De uitspraak van Merkel is opmerkelijk: ze mengt zich sinds haar aftreden nog nauwelijks in het politieke debat en liet zich niet eerder negatief uit over haar eigen partij.

„Merz verdeelt de partij”, zegt Funke. Volgens hem heeft de CDU verschillende facties: sociaal, christelijk, liberaal, conservatief. „Die waren altijd geïntegreerd in de partij. Maar nu laat Merz delen daarvan achter.”

De voorstellen van de CDU, die het recht op asiel inperken, en de steun daarvoor van de AfD symboliseren de rechtsere, conservatievere koers van de partij sinds de aanstelling van Merz als partijleider. Dat markeert een verschil met Merkel die zich gematigd en verbindend opstelde in het politieke midden. Sinds haar vertrek worstelt een deel van de achterban met de nieuwe koers – dat deel kan nu mogelijk afhaken.

Strategie van Merz

De schade kan beperkt worden, zegt Funke, als Merz ervoor kiest deze strategie niet door te zetten en vrijdag niet weer een stemming in de Bondsdag wint met steun van AfD. Merkels kritiek, andere interne kritiek en ook een oproep van Duitse kerken tegen samenwerkingen met radicaal-rechts kan Merz van gedachten doen veranderen, denkt Funke.

De vraag is wat de recente ontwikkelingen betekenen voor een mogelijke coalitie na de verkiezingen. Als CDU de grootste partij wordt, zal het moeten samenwerken. Kanselierskandidaat Friedrich Merz heeft meermaals uitdrukkelijk gezegd géén coalitie met de AfD te zullen vormen. Andere partijen vragen zich af hoeveel die belofte na woensdag nog waard is.

Demonstranten voor het hoofdkantoor van de CDU in Berlijn na de stemming in de Bondsdag.

Harde woorden

In Nederland zit radicaal-rechts in de regeringscoalitie en ook in Oostenrijk is de kans daarop groot. Voor Duitsland acht politicoloog Funke dat onwaarschijnlijk. „Ondanks de breuk die de CDU deze dagen laat zien, zal die partij niet met de AfD regeren.” Maar los van samenwerking tussen CDU en AfD zet de motie van woensdag de verhoudingen tussen CDU en mogelijke coalitiepartners, zoals de Groenen en SPD, op scherp.

Zowel voor als na de stemming woensdag gingen harde woorden over en weer tussen de partijen. Merz verweet regeringspartijen Groenen en SPD hem te dwingen tot steun van AfD door zijn moties niet te steunen. Olaf Scholz, huidig bondskanselier en SPD-leider, noemde de motie een „onvergeeflijke fout”, de jongerenpartij van de Groenen riep de moederpartij op geen coalitie met CDU te vormen. Volgens de kanselierskandidaat van die partij, Robert Habeck, heeft CDU hiermee het politieke midden afgeschaft.

„Merz heeft hiermee inderdaad meer afstand tot de andere partijen gecreëerd”, zegt Funke. „Dat maakt het moeilijker een regering te vormen: hij is een ongeleid projectiel. Maar ik verwacht niet dat hij deze koers doorzet.”

Partijverbod Debat over bestaansrecht AfD

Deze donderdag debatteert de Duitse Bondsdag over het bestaansrecht van de AfD. Verschillende partijen dienden moties in om de AfD ongrondwettelijk te laten verklaren en daarmee een partijverbod te bewerkstelligen. Dat kan niet in de Bondsdag zelf, maar de Bondsdag kan het Constitutioneel Hof daar wel om verzoeken.

De motie lijkt niet aangenomen te zullen worden: CDU en de liberale partij FDP hebben gezegd de motie niet te zullen steunen. Ook als de motie toch wordt aangenomen, ligt de juridische lat voor een partijverbod zeer hoog.

Sommige afdelingen van de AfD worden door de Duitse inlichtingendiensten als extremistisch en gevaarlijk bestempeld. De partij wordt door critici als ondemocratisch gezien, onder meer vanwege verspreiding van complottheorieën, nationalistische retoriek en vergaande voorstellen ten aanzien van migratie die tegen de Duitse grondwet en Europese regelgeving ingaan.