Opinie | Laat Defensie zijn uitgavendrift in toom houden

Posted on May 21, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Overheidsfinanciën Opnieuw constateerde de Rekenkamer vele tekortkomingen bij Defensie. De oorlog in Oekraïne mag geen vrijbrief zijn voor onbeperkte handelingsvrijheid bij dit ministerie, schrijft Ko Colijn.

21 mei 2023 om 15:00

Leestijd 3 minuten

Het F-35 jachtvliegtuig, hier op vliegbasis Volkel, waar Nederland er 52 van wil hebben. Foto Rob Engelaar/ANP

De jaarlijkse verantwoording van de Rijksuitgaven, afgelopen woensdag, was voor het ministerie van Defensie een ontluistering. Ik zal de laatste zijn om de oorlog in Oekraïne te bagatelliseren en dertig jaar bezuiniging op tanks en munitie weg te wuiven, maar de oncontroleerbaarheid van de miljarden waarmee nu door het ministerie wordt gestrooid mag wel enige kritiek lijden.

Want er wordt veel uitgegeven. De NAVO-norm dat lidstaten 2 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie moeten besteden is in zicht, en wordt op de komende NAVO-topconferentie in Vilnius misschien zelfs een minimum-richtlijn of verplichting. In sommige media worden kritiekloos generaals en andere geüniformeerden uitgenodigd om onbelemmerd voor tanks en onderzeeboten te pleiten. Een korte verwijzing naar de oorlog in Oekraïne en onze ‘geopolitieke vakantie’ en de bijbehorende naïviteit die voorbij moeten zijn volstaat; hoe meer, hoe beter. Minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) betoogde onlangs dat de vette jaren voorbij zijn en dat alle ministeries de broekriem moeten aanhalen, uitgezonderd Defensie. Dat is onverantwoord.

De Algemene Rekenkamer waarschuwde woensdag tegen deze onbezonnenheid. De jaarlijkse ‘gehaktdag’ mag voor andere departementen pijnlijk of zelfs desastreus zijn, het ministerie van Defensie heeft waarlijk een decennium-abonnement op de vloed aan kritiek. Iedere keer wordt van de rapportage „met belangstelling” kennis genomen (ook nu weer), en worden „verbetertrajecten” ingezet en gecontinueerd, maar de teneur is steeds hetzelfde: chaos.

Veiligheid in het geding

De bedrijfsvoering bij Defensie kent „hardnekkige problemen”, de beveiliging van militaire objecten is „ondermaats” en „kan (zeer) ernstige gevolgen hebben voor de veiligheid van de Nederlandse staat of zijn bondgenoten”. Testteams van de Rekenkamer wandelden rustig op fregatten en vliegbases rond. Het inkoopbeheer is onvolkomen. Het beheer van het vastgoed schiet nog steeds tekort. Er is sprake van „onnodige bureaucratie”. Gebouwen zijn „verouderd” en elektronica is „ernstig vertraagd”. Het veiligheidsbewustzijn bij een deel van het personeel is „(te) laag”. De gereedheid en inzetbaarheid van de krijgsmacht lijden eronder.

De minister van Defensie, Kajsa Ollongren (D66), herkent al die feilen en schrijft – geeuwerig proza – dat er nu eenmaal keuzes in het verleden zijn gemaakt, maar dat er nu extra geld in gestoken wordt en dat deze aanpak leidt „tot het borgen van acties die de komende jaren gefaseerd worden geïmplementeerd”. Tot uw dienst.

Dat moet dus juist niet. Natuurlijk mag (en moet) er geld gestoken worden in munitie en obsolete kazernes, en mag er een royale schep geld naar Oekraïne. Er mag veel geïnvesteerd worden in die bijna-bondgenoot, waar het veiligheidsbewustzijn juist in hun barre tijden groot is en acties niet in de komende jaren maar in het komende lente-offensief zullen worden geïmplementeerd. Maar de Rekenkamer signaleert al sinds 2016 tekortkomingen bij Defensie. Het is misschien nuttig om te weten dat het gereedheidspercentage (de mate waarin er voldoende personeel is, gekwalificeerd en geoefend, en wapensystemen direct bruikbaar) in de jaren ervoor al onder de 60 lag (om precies te zijn 59 procent) en dat het ministerie daar toen de schouders over ophaalde, en doodleuk antwoordde dat het dat percentage voortaan maar als geheim bestempelde om de vijand niet wijzer te maken.

Lees ook dit opiniestuk: Wat gaat Defensie doen met meer geld?

Augiasstal

Het kabinet-Rutte II had zelfs de ongekende waarschuwing in het regeerakkoord opgenomen dat het ministerie de facto onder curatele van de minister van Financiën werd geplaatst, nadat was gebleken dat de aanschaf van de F-35 (JSF) de hele krijgsmacht dreigde te ontwrichten. Ik maakte toen deel uit van een zogeheten Interdepartementaal Beleidsonderzoek dat onder meer tot de bittere ontdekking kwam dat aanschafkosten en levensduurkosten van wapens bij contracten met defensiebedrijven volstrekt gescheiden circuits waren. Uit de aanschaf van grote wapensystemen bleek dat de inzetbaarheid bij kleinere aantallen hoger was dan bij de gewenste grotere aankoop! Dat werd meteen geheim verklaard.

De oorlog in en tegen Oekraïne mag nu juist niet een soort alibi zijn voor onbeperkte handelingsvrijheid en uitgavendrift. Het Russische leger valt nu in Oekraïne in zekere zin door de mand, met oude tanks en af te stoten gevechtsvliegtuigen heeft het alle moeite. Waarom dan extra tanks voor Nederland? Even goed nadenken, experts, druistige Kamerleden, WNL-experts. Het idee om dat samen met een grotere bondgenoot (in casu Duitsland) te doen is zo gek nog niet. Renationalisatie is een stokpaardje dat we zeker niet moeten berijden. Ik pleit niet voor nog eens dertig jaar verwaarlozing en bezuinigingen, maar ook niet voor kritiekloze investeringen voordat de Augiasstal is gereinigd.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 22 mei 2023.

De springkomkommer is een explosieve vrucht die zijn zaden met grote kracht wegspuit

admin
November 26, 2024
0

Planten verspreiden hun zaden op allerlei manieren, maar weinig doen het zo explosief als de springkomkommer. Al tweeduizend jaar geleden werd de wonderlijke zaadverspreiding van deze mediterrane plant (Ecballium elaterium) beschreven door Plinius de Oudere. De komkommervruchten spuiten hun zaden onder hoge druk weg in een waterige straal. Hiermee verspreidt de soort haar zaden tot wel meerdere meters, ofwel tweeduizend maal de zaadlengte.

Het mechanisme achter deze techniek was echter niet zo goed beschreven. Een team verbonden aan de universiteiten van Manchester en Oxford publiceert er nu over in de PNAS. Ze benaderden de zaadverspreiding op verschillende manieren: wiskundig, natuurkundig, botanisch en biologisch.

De wetenschappers observeerden de ontwikkeling van de vruchten met behulp van timelapse- en hogesnelhelheidscamera’s. Hiermee konden ze zowel de (trage) ontwikkeling van de vruchten in de dagen voor de explosie, als de (snelle) explosie zelf vastleggen met tot wel zesentachtigduizend frames per seconde. Daarnaast maten ze de lengte, vorm en massa van de stengels, vruchten en zaden. Op deze gegevens baseerde het team verschillende wiskundige modellen waarmee men de mechaniek achter de druk, de ballistiek van het gelanceerde zaad en de rotatie van het vallende fruit kan beschrijven.

In hun analyse zien de wetenschappers vier hoofdingrediënten die bijdragen aan de zaadverspreiding van Ecballium. Allereerst bouwt een waterige vloeistof in de vrucht de druk op in de weken voor de explosie, de zogenoemde turgor-druk. In de dagen voor de lancering wordt een deel van de vloeistof in de stengel gepompt. Die wordt zo stugger en draait de hangende vrucht in een ideale, horizontale positie.

Een timelapse van de groei van de vrucht.

Dan volgt de explosie, waarbij een gat ontstaat waar de stengel loslaat van de vrucht. In de eerste honderden microseconden na het afschietenis de vrucht nog deels verbonden met de stengel, waardoor deze een rotatie om de eigen as meegeeft aan de vrucht. Tot slot spuwt de vrucht haar zaden in één straal door het ontstane gat, de snelheid van de zaadjes (tot wel meer dan 15 meter per seconde) neemt af terwijl de hoek van de vrucht als gevolg van de rotatie steiler wordt. Door de optimalisatie van de lanceringshoek komen tragere zaadjes alsnog ver van de moederplant terecht. Gemiddeld landen de zaadjes van de springkomkommer tussen de vier en twaalf meter van de moederplant.

De zaden schieten uit de vrucht van de springkomkommer, in slow motion.

Varianten op deze vorm van verspreiding komen vaker voor bij meer primitieve plantengroepen, zoals mossen en varens. Schimmels gebruiken dergelijke systemen frequent voor de verspreiding van hun sporen. Bij bloemplanten zoals de springkomkommer komt het echter zelden voor.

Andere mechanieken waarmee planten hun zaden lanceren zijn daarentegen talrijk. Voorbeelden van algemene Nederlandse plantensoorten die hun zaden wegschieten zijn de gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata), een stoepplantje, en springzaad (Impatiens) dat veel in bossen voorkomt. Door rijpe vruchten aan te raken kan je de zaadjes zelf zien wegschieten.

Hongkongse rechtbank beschermt rechten van homokoppels

admin
November 26, 2024
0

Gehuwden van hetzelfde geslacht hebben in Hongkong dezelfde rechten op gebied van huisvesting en erfrecht als heteroseksuele koppels. Met dat baanbrekende oordeel beslechtte de hoogste rechtbank van Hongkong dinsdag een jarenlange juridische strijd in het voordeel van twee stellen die zich hadden beklaagd over hun ongelijke behandeling.

Eén zaak was in 2018 aanhangig gemaakt door Nick Ingfinger, die in Canada met zijn partner was getrouwd. In Hongkong, dat huwelijken tussen partners van hetzelfde geslacht slechts beperkt erkent, weigerde de huisvestingsdienst een aanvraag van het koppel in behandeling te nemen voor een huurwoning.

Twee andere zaken werden aangespannen door Edgar Ng en Henry Li, die in het Verenigd Koninkrijk trouwden. Zij konden niet samen eigenaar worden van hun gesubsidieerde koopappartement. Bovendien spande Ng een tweede zaak aan om zijn echtgenoot te laten erkennen als erfgenaam als hij zou overlijden. Ng, die leed aan depressies, stierf in 2020, waarna zijn weduwnaar de rechtszaken voortzette.

De vijf rechters van het Hongkongse Hooggerechtshof bogen zich over de drie zaken nadat de autoriteiten in beroep waren gegaan tegen uitspraken van lagere rechtbanken. die het onderscheid tussen heterokoppels en stellen van hetzelfde geslacht ook al „ongrondwettig” vonden: de mini-grondwet van Hongkong schrijft voor dat alle inwoners gelijk worden behandeld. Hongkong maakt sinds 1997 deel uit van China, maar heeft nog wel zijn eigen rechtssysteem.

Bevolkingspolitiek

Een advocaat namens de huisvestingsdienst betoogde onder meer dat het beleid erop gericht was „traditionele gezinnen te ondersteunen”, in lijn met het streven van de stadsregering om het geboortecijfer te verhogen. Hongkong kampt met grote woningnood, voor veel stellen een reden om de stichting van een gezin uit te stellen.

Maar daar gingen de rechters dinsdag niet in mee. De hoofdtaak van de dienst is niet om bevolkingspolitiek te bedrijven, maar om huisvesting te verschaffen aan mensen die daar niet zelf voor kunnen zorgen. Bovendien merkt de rechtbank op dat ook stellen van hetzelfde geslacht een gezin kunnen stichten, bijvoorbeeld door adoptie of kunstmatige inseminatie.

Infinger zei na de uitspraak tegen journalisten dat de rechters hadden erkend dat „stellen van hetzelfde geslacht van elkaar kunnen houden en het recht hebben samen te leven”, maar hij was pessimistisch over de mogelijkheid dat Hongkong, net als Taiwan en Thailand, het huwelijk zou openstellen voor homokoppels, zoals de ngo Hong Kong Marriage Equality in een reactie had geëist.

De steun daarvoor onder de bevolking neemt in Hongkong al jaren toe. Volgens een opinieonderzoek van drie universiteiten in 2023 steunt 60 procent van de Hongkongers gelijke huwelijksrechten, tegen 38 procent tien jaar eerder.

Maar dezelfde rechtbank die nu uitspraak deed, weigerde de regering vorig jaar nog te verplichten om homokoppels te laten trouwen, in een zaak die was aangespannen door lhbti-activist Jimmy Sham. Wel gebood ze de regering toen om binnen twee jaar een wettige erkenning van homoseksuele relaties op te tuigen, bijvoorbeeld in de vorm van geregistreerd partnerschap.

Sham was eveneens een van de 45 activisten die eerder deze maand celstraffen kregen vanwege hun betrokkenheid bij officieuze prodemocratische voorverkiezingen in 2020. Hij moet vier jaar en drie maanden de gevangenis in.

Ongemakkelijke seks- en poepgrappen zijn er genoeg bij Anne Neuteboom

admin
November 26, 2024
0

Anne Neuteboom moet kokhalzen. Uit haar gorgelen diepe, schraperige klanken naar boven. Het woord dat ze moet uitspreken zit vast in haar keel. Wijnklimaatkast, perst ze er ten slotte uit. Haar nieuwe vriendje heeft de wens uitgesproken dat hij er graag een zou willen kopen voor zijn wijnliefhebberij. Maar voor Neuteboom is dat een stap te ver: de kast staat symbool voor de grote verschillen tussen hen, met name tussen rijk (hij) en arm (zij).

In haar vierde soloprogramma, En dan nu Anne Neuteboom, doet de 35-jarige Anne Neuteboom uit de doeken dat ze een probleem heeft, want ze is gelukkig. En dat is onherkenbaar en beangstigend voor iemand die geen groot plezier aan mensen beleeft en voor wie klagen over alles de eerste natuur is. In vijf kwartier vertelt ze hoe ze het zo ver heeft kunnen laten komen en hoe ze haar partner vond. Net als in elke romcom gaat het dus eerst een keer mis.

Een verfrissende kant van haar optreden is dat ze zichzelf begeleidt met eigen, handgemaakte animaties op een groot scherm. Ze maakte primitieve tekeningetjes van poppetjes die alleen een lijntje als lijf en leden hebben. Soms vertellen de animaties het verhaal, soms zijn het illustraties bij wat ze zegt. Dat is een mooi extraatje en pakt soms geestig uit, zoals wanneer het tegenzit en ze zegt dat ze „triple fucked” is. De uitbeelding is simpel en effectief, met drie vliegende piemels rond een figuurtje.

Coronajaren

Ook haar verslag over daten, elkaar aftasten en het leren kennen van een nieuw iemand, inclusief een terugblik op de moeizame coronajaren, bevat aardige momenten. Maar echt goede grappen zijn dun gezaaid. Het kabbelt vaak wat, omdat ze vooral beschrijft wat er is gebeurd. Neuteboom zoekt het geregeld in grof en dik aangezet commentaar op gedrag en verschijnselen, maar de verwoording is vaak weinig bijzonder of verrassend. Elitaire, Amsterdamse „reservaten” beschrijven aan de hand van havermelk en Biro’s bijvoorbeeld, voelt te makkelijk en is te vaak gedaan om nog een lach mee te scoren.

In de aanloop naar haar liefdesgeschiedenis behandelt Neuteboom „veelgestelde vragen” aan haar, zoals over haar opvallende stem en over haar „raar” zijn. Die lijzige stem heeft ze van nature, bevestigt ze. Daar is niks mis mee, zeker niet voor een professioneel klager, maar als het tempo laag ligt en grappen niet altijd werken, dan keert dat geluid zich tegen haar.

En in En dan nu Anne Neuteboom is ze ook eigenlijk niet ‘raar’ genoeg. Ongemakkelijke seks en onsmakelijkheden, zeker als er poep bij komt, zijn bij haar in goede handen. Maar dat is niet genoeg om deze voorstelling te dragen.

Luister naar