Opinie | Koolstofcertificaten zijn te belangrijk om alleen aan de markt over te laten

Posted on June 2, 2024 by admin

De handel in koolstofcertificaten is vorig jaar onder druk komen te staan door enkele kritische onderzoeken. Maar voor het behoud en herstel van het tropisch regenwoud, zijn de opbrengsten van koolstofkredieten cruciaal. Ieder jaar verdwijnt er een gebied ongerept tropisch bos ter grootte van Nederland. De hoeveelheid CO₂ die daarbij vrijkomt, is vergelijkbaar met de jaarlijkse uitstoot van de gehele Europese Unie. Via de Verenigde Naties worden projecten uitgevoerd om de ontbossing in de tropen tegen te gaan, de biodiversiteit te behouden en positie van de lokale bevolking te verbeteren. Naast overheden dragen ook bedrijven daaraan bij via de Vrijwillige Koolstof Markt (VCM).

Het idee achter de VCM is dat bedrijven hun niet-vermijdbare uitstoot van broeikasgassen compenseren door het aanschaffen van koolstofkredieten. Het kapitaal dat daardoor vrijkomt wordt gebruikt om elders koolstof vast te leggen, onder meer in bossen of door het financieren van duurzame energieprojecten.

De vrijwillige koolstofmarkt is de laatste jaren explosief gegroeid, van zo’n 500 miljoen dollar in 2020 tot twee miljard in 2022. Van dat bedrag ging 60 procent naar bosprojecten in de tropen, zowel gericht op behoud van bestaande bossen als op het aanplanten van nieuwe bomen.

Een voorbeeld: in Tambopata, een natuurreservaat ter grootte van Noord- en Zuid-Holland in het Peruaanse Amazonegebied is met de opbrengst van koolstofkredieten het bosbeheer versterkt en zijn cacaoboeren in de omgeving van het reservaat geholpen om hun teeltmethoden te verbeteren, onder meer door het combineren van cacaobonen met paranoten. Tegelijkertijd is geïnvesteerd in het vastleggen van eigendomsrechten en het verbeteren van de afzet via een coöperatie. Alle maatregelen samen hebben ervoor gezorgd dat de ontbossing is verminderd en de lokale economie is versterkt.

Greenwashing

De kritiek op de vrijwillige handel is tweeërlei. Aan de ene kant zou een deel van de bedrijven koolstofkredieten gebruiken om ook de vermijdbare uitstoot van broeikasgassen te compenseren, greenwashing dus. Aan de andere kant zouden projecten die met koolstofkredieten worden gefinancierd niet de beloofde hoeveelheid koolstof vastleggen en zou het vooral een handel zijn in ‘gebakken lucht’.

Voor een aantal mediapartijen en maatschappelijke organisaties zoals tv-programma Pointer, onderzoeksbureau SOMO en Greenpeace zijn die negatieve bevindingen aanleiding geweest om de gehele VCM ter discussie te stellen,zoals eerder in NRC werd belicht. Door die media-aandacht heeft dit pleidooi ook gehoor gevonden bij politici en ertoe geleid dat bedrijven steeds vaker afzien van de aankoop van koolstofkredieten uit angst om beschuldigd te worden van greenwashing. Maar hiermee wordt het kind met het badwater weggegooid.

Snelgroeiende markt

Ontegenzeggelijk heeft de snelgroeiende markt van koolstofkredieten financiële cowboys aangetrokken die een snelle klapper willen maken. Het is ook waar dat de private partijen die de koolstofkredieten certificeren, steken hebben laten vallen. Tegelijkertijd is er een beweging op gang gekomen om de markt beter te reguleren en het toezicht te verbeteren. Een bedrijf als Verra, dat veel van de koolstofkredieten certificeert, heeft zijn procedures aangescherpt, net als Sylvera, een ratingbureau dat er steeds beter in slaagt om het kaf van het koren te scheiden. Verder hebben onafhankelijke internationale partijen het initiatief genomen om te komen tot een betere regulering van de koolstofmarkt. Dat gebeurt zowel aan de aanbodkant, waar het gaat om de betrouwbaarheid van de hoeveelheden koolstof die daadwerkelijk worden vastgelegd , als aan de vraagkant waar het gaat om het voorkomen van het gebruik van koolstofkredieten voor vermijdbare uitstoot van broeikasgassen.

Lees ook
Gabon wil iets terugzien voor de CO2 die zijn jungle opslaat. Alleen: wie wil daarvoor betalen?

De handel in koolstofkredieten is te belangrijk om alleen aan de markt over te laten. Gelukkig maken ook overheden zich sterk voor integriteit en transparantie. De Nederlandse Autoriteit Financiële Markten en de Autoriteit Consument en Markt werken samen met hun Europese en internationale collega’s aan procedures voor meer en beter toezicht op de handel. De Europese Commissie werkt aan het preciezer afbakenen van de milieuclaims die bedrijven mogen maken. Nederland heeft daarnaast op de jongste klimaatconferentie in Dubai een gezamenlijke verklaring uitgebracht over het belang van het versterken van de vrijwillige koolstofmarkt, die is ondertekend door zeven lidstaten van de EU. Een signaal dat nog versterkt zou worden als de overheid vanuit een oogpunt van klimaatrechtvaardigheid ook zelf kredieten aanschaft van landen die hun ontbossing weten terug te dringen.

De rode draad in de initiatieven van zowel private partijen als overheden is dat zij er op gericht zijn dat bedrijven hun claims nauwkeurig specificeren en verantwoorden, of het nu gaat om (on)vermijdbaarheid van de uitstoot waarvoor ze compensatie zoeken of om de projecten die die compensatie leveren. Op die manier wordt het vertrouwen hersteld en kunnen koolstofkredieten worden gebruikt waarvoor ze zijn bedoeld.

Lees ook
Het afkopen van CO2-uitstoot is volgens de een zeer omstreden, en voor de ander onmisbaar om klimaatverandering tegen te gaan

NIEUWS

Poetins stille strijd om de macht over een cruciale oliepijplijn

admin
November 25, 2024
0

In de steppe van Kazachstan en Rusland ligt een 1500 kilometer lange oliepijplijn waar dagelijks tientallen miljoenen liters olie doorheen stromen. De Russische president Vladimir Poetin is verwikkeld in een stille strijd met westerse aandeelhouders om de macht over deze strategische pijplijn. Verslaggever Carola Houtekamer onderzocht met Karlijn Kuijpers het optreden van de Russen en legt uit dat olie de levensader is van Poetins oorlog in Oekraïne.

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].

Gast:: Carola Houtekamer
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Ignace Schoot
Montage:: Michiel van Poelgeest
Coördinatie:: Henk Ruigrok van der Werven
Afbeelding:: XF&M

Column | Weg met de bedilzucht in het hoger onderwijs

admin
November 25, 2024
0

Kijk door je oogharen en je ziet een klein land kleiner worden. De succesvolle sectoren uit het verleden worden in snel tempo verwijderd of uitgekleed: maakindustrie, doorvoer en handel, de landbouw – alles moet minder. Gooi die koeien, hoogovens en distributiecentra eruit en het zal goed komen. Misschien. Maar er bestaat geen welvaart, noch beschermde natuur, zonder economie.

Wat wordt dan het nieuwe Nederlandse verdienmodel? Hightech-industrie en -diensten, zo orakelen velen. Opnieuw: misschien. Het is zeker dat er geen toekomst is zonder goedgeschoolde, creatieve mensen. Goed om dit bij de behandeling van de begroting (lees: bezuinigingen) op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de Kamer in het achterhoofd te houden. De bewindslieden zwaaien namelijk al met de kaasschaven want ‘helaas, keuzes zijn nodig’. Tegen de bezuinigingen protesteren staf en studenten. Uiteraard. Maar ook bij hen, net als bij politici, ontbreekt een langetermijnvisie. Roepen dat er geld bij moet is even kortzichtig als zeggen dat het minder kan.

Ondertussen barst het Nederlandse hoger onderwijs wel uit zijn voegen. Delen zijn verworden tot een beroepsopleiding met vage vaardigheden. Groepswerkstukken of het afschaffen van cijfers (behalve zelfbeoordelingen) werken alleen in een strikt leerkader. Studenten met weinig focus en minder vaardigheden om zelfstandig te leren, de goede niet te na gesproken, zijn kwetsbaar in hun keuzes, wisselen vaak en geven op. Persoonlijke groei wordt verward met leren (vandaar dat actievoeren vaak een aantrekkelijk onderdeel vormt van het studentenleven). Het gebrek aan verdieping is het gevolg van overbelaste en onderbetaalde docenten en steeds algemenere vakken. Niet toevallig is de deeltijdhoogleraar in opmars.

Het onderliggende probleem is tweevoudig. Universiteiten worden gefinancierd op basis van het aantal studenten, en niet het belang van vakgebieden. Anders gezegd, de vraag vanuit de studenten drijft het systeem, niet die van de maatschappij. Dat leidt tot te veel studenten in sommige studies en te weinig studenten in de talen, exacte en ingenieursrichtingen. Daarnaast is de administratieve druk geëxplodeerd, zowel binnen de universiteiten als vanuit het ministerie. Verwacht niet van universiteitsbestuurders en raden van toezicht dat zij iets kunnen doen om de situatie te veranderen. Ze zitten collectief gevangen in een verdeel- en heersbewind waarin de overheid als kruidenier de centjes verdeelt, regeltjes maakt en controleert.

Een heel onderwijsstelsel veranderen kan natuurlijk niet in één keer. Maar er moet dringend ruimte komen voor minder bedilzucht en nieuwe benaderingen. Binnen universiteiten, die je niet allemaal over één kam kunt scheren, en daarbuiten. Selectie aan de poort, verregaande differentiatie en concentratie voor voldoende kritische massa. Het huidige stelsel oplappen moet begeleid worden door experimenten met volledig nieuwe instellingen met een beperkt aantal opleidingen en hoge private financiering (inclusief beurzen voor geselecteerde studenten).

Lees het bovenstaande niet als een pleidooi voor meer bèta’s. Deze regering heeft minder internationale ambities, maar Nederland zal altijd een open economie blijven met grote culturele invloeden van buitenaf. Het zal al zijn diplomatieke en soft power in moeten zetten om zijn economie en veiligheid te waarborgen binnen een mogelijk zwakkere EU. In een multipolaire wereld, meer gedomineerd door China en het mondiale zuiden dan door de VS, zijn academische reflectie en dus geesteswetenschappen en kunsten noodzakelijk om bruggen te bouwen.

Toekomstig hoger onderwijs vraagt om een plan dat beschermt tegen kwaliteitsverlies en irrelevantie, de weg wijzend naar een dynamisch leersysteem voor een economie die grote veranderingen zal kennen en waarin kunstmatige intelligentie en sociale media domineren. Daarvoor is niet alleen een visie op een toekomstig verdienmodel leidend, maar een visie op een evenwichtige open samenleving.

Louise O. Fresco is wetenschapper, bestuurder en schrijver (louiseofresco.com).

Kan de chef een zelfsturend team corrigeren?

admin
November 25, 2024
0

Dilemma

Wat doe je als afdelingsmanager wanneer je ziet dat een zelfsturend team gestelde doelen niet haalt, intern overhoop ligt of maar niet tot besluiten kan komen? Moet je alsnog de leiding nemen? Of blijf je vertrouwen op de kennis en ervaring in het team?

Niet ingrijpen

Zeker niet ingrijpen, zegt organisatieadviseur Heleen Kuiper van CoreChange. „Als je dat wel doet, laat je namelijk merken dat jullie weliswaar hebben afgesproken dat het team zelf beslissingen mag nemen, maar alleen wanneer die niet tegen jouw wil ingaan. Zo creëer je een onveilige werksfeer.”

Het team helpen

Volgens organisatieadviseur Astrid Vermeer van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken is het de taak van een manager – ook bij zelfsturing – het team zo te faciliteren dat het zijn werk goed kan doen. Als je ziet dat iets misloopt, moet je dus iets doen. „Of het nu gaat om tegenvallende resultaten, teamleden die niet gelukkig zijn, of conflicten.”

Dat doe je bij een zelfsturend team echter niet door te vertellen wat er moet gebeuren, zegt Vermeer. „Dat doe je door het team te vragen wat nodig is om weer goed te kunnen functioneren binnen de organisatiekaders.”

Daarbij is het bovendien de vraag of het team zelf de benodigde stappen kan zetten, of dat eerst iets anders nodig is. „Denk aan hulpmiddelen of extra budget. Ingrijpen bij zelfsturing betekent dat je ingrijpt zonder formele macht te gebruiken.”

Daarnaast kun je als manager ook benoemen wat je zorg is en wat je nodig hebt om die te verminderen, zegt Kuiper. „Wanneer jij voorheen bijvoorbeeld verantwoordelijk was voor de financiën en die taak nu binnen het team ligt, kan je daar niet langer beslissingen over nemen. Je kan wel zeggen dat je denkt dat het budget overschreden dreigt te worden. Vervolgens kan je aangeven wat je nodig hebt: je wilt bijvoorbeeld weten of het team deze zorg deelt. En zo ja, hoe het de dreigende budgetoverschrijding denkt op te lossen. Je kan ook een eigen idee pitchen, bijvoorbeeld voorstellen goedkoper in te kopen. Je laat het dan aan het team over wat er uiteindelijk mee gebeurt. Overigens kan elk teamlid deze interventies doen. Die zijn niet voorbehouden aan de voormalige manager.”

Volgens Kuiper besluiten organisaties regelmatig middenkader te ontslaan en medewerkers meer autonomie te geven, zonder goed na te denken over wie voortaan welke verantwoordelijkheid krijgt en hoe besluiten moeten worden genomen. „De directie denkt dat het dan vanzelf wel goed komt. Maar dat is dus niet zo.”

Als een organisatie te plompverloren is overgeschakeld op zelfsturing, kan op allerlei vlakken onduidelijkheid bestaan. „Dat geldt zeker wanneer bevoegdheden niet goed zijn verdeeld of geen goede afspraken zijn gemaakt over hoe het team besluiten kan nemen of conflicten oplossen.”

Ook gebeurt het volgens Kuiper vaak dat taken die voorheen bij een manager lagen, plompverloren binnen het team zijn belegd. „Denk aan HR-taken, budgetverantwoordelijkheid of logistieke taken.”

Vermeer: „Je kan niet zomaar allerlei taken over de schutting van het team gooien. Je moet eerst samen overeenstemming bereiken over de vraag of de taak helpt in de uitvoering van het dagelijkse werk.”

Vermeer schreef samen met Ben Wenting Vormen van Zelfsturing. In dat boek betogen ze dat je elementen als organisatiecultuur, werksoort en de mensen die binnen je organisatie werken mee moet nemen om te bepalen hoe meer ‘eigenaarschap’ het best te organiseren is.

Vermeer: „Als je samen tot meer zelfsturing wil komen, is het van belang dat je het met alle betrokkenen eens wordt over de stappen daarnaartoe. Dat is voor de manager nodig om vertrouwen te kunnen hebben in de medewerkers, en voor de medewerkers om te weten wat van hen wordt verwacht.”

Daarom moet je als manager bij de overgang naar een zelfsturende organisatie met het team „goede afspraken maken over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt. Zo verklein je de kans dat je het team later moet corrigeren.”

Daarnaast is het wijsheid met individuele teamleden te bespreken in hoeverre zij zelfsturend willen zijn, zegt Vermeer. „Als manager wil je op sommige punten wellicht je bevoegdheid overdragen en op andere niet, of nog niet meteen. Ook dat is een manier om te voorkomen dat je later zou moeten ingrijpen.”

Dus

Wanneer een zelfsturend team slecht functioneert, neem dan als afdelingsmanager niet het roer over. Vraag wel wat het team nodig heeft om beter te functioneren en of jij daarbij kunt helpen.

Maak daarnaast bij de overgang naar een zelfsturende organisatie goede afspraken met alle betrokkenen, over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt.