Opinie | Houd pijnstillers, neussprays en laxeermiddelen vrijelijk verkrijgbaar

Kunnen zelfzorgmiddelen zoals paracetamol, neussprays en laxeermiddelen nog ‘over-the-counter’ worden verkocht? Dus zonder recept, bij een apotheek, drogist of supermarkt? Over die vraag is onlangs discussie ontstaan. In de Eerste Kamer bepleitten enkele partijen dat zelfzorgmiddelen alleen via een apotheek of drogisterij worden verstrekt, in fysieke aanwezigheid van drogist of apotheker (Verzet in senaat tegen medicijnverkoop met hulp van de ‘iPad- drogist’, 11/7). Minister Ernst Kuipers ( Volksgezondheid, Welzijn en Sport, D66) waarschuwt ervoor dat dit soort veelgebruikte medicijnen in sommige regio’s – waar minder drogisten en apothekers zijn – daardoor lastiger te verkrijgen zullen zijn.

Daarin heeft hij gelijk, maar er is nog een belangrijke reden waarom inperking van de verkoop onwenselijk is. Nederland kent sinds 2007 net als veel andere landen in de wereld de mogelijkheid om zelfzorgmiddelen vrij te verkrijgen bij een drogisterij, apotheek of online. Sindsdien is de prijs van deze zelfzorgmiddelen sterk gedaald en zijn deze ook in de weekenden verkrijgbaar. Als online verkoop van zelfzorgmiddelen niet meer mag, en de schappen in drogisterijen dicht moeten als de drogist afwezig is, neemt het aanbod sterk af en zullen de prijzen flink stijgen. En zal dit leiden tot duurdere zorg.

Om een idee te krijgen van de gevolgen moeten we ons oor te luisteren leggen bij het Caribisch deel van het Koninkrijk: Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Op deze eilanden wordt de markt afgeschermd door allerlei importbeperkingen. Gevolg is dat waar je in Nederland net iets meer dan een euro voor vijftig tabletten paracetamol betaalt, je op Bonaire door allerlei invoerbepalingen acht dollar betaalt. Op de andere eilanden kan men zelfzorgmiddelen als paracetamol alleen via de apotheek krijgen, met hoge prijzen tot gevolg. Op Curaçao bijvoorbeeld wordt paracetamol – eveneens tegen een fors hogere prijs dan in Nederland – uit het basispakket zorgverzekering betaald. Apothekers krijgen van de Curaçaose Sociale Verzekeringsbank per pakje paracetamol bijna vier Antilliaanse gulden (circa twee euro). Burgers betalen een eigen bijdrage van 1 Antilliaanse gulden per recept (circa 50 eurocent), maar er worden per capita – ook internationaal gezien – veel recepten voor vooral zelfzorgmiddelen voorgeschreven.

De suggestie van de Nederlandse apothekersorganisatie KNMP dat de tussenkomst van de arts en de apotheker tot een lager gebruik van zelfzorgmiddelen leidt, wordt niet bewaarheid in Curaçao.

Lees ook: Haal je je maagzuurremmer straks bij de bouwmarkt?

Algemeen belang gediend bij vrije markt

Mochten de Caribische delen van het Koninkrijk eindelijk overgaan tot een vrije markt voor paracetamol en de huidige Nederlandse prijs eruit rollen, dan kan de prijs met bijna 75 procent naar beneden, zo leert het bovenstaande getallenvoorbeeld. Voor de gebruiker in Curaçao maakt het overigens dan weinig uit of men een eigen bijdrage of de Nederlandse prijs betaalt. Alleen de apothekers en importeurs zien hun winst verdampen en weten al jaren een effectieve lobby op te zetten om deze besparingen, ook voor andere zelfzorgmiddelen, onmogelijk te maken. De Curaçaose belastingbetaler draait daarvoor op.

Dit roept de vraag op of het de KNMP in de discussie over de zelfzorgmiddelen te doen is om de gezondheidsbelangen van burgers, of om de bedrijfseconomische belangen van apothekers en drogisten. De situatie in het Caribisch deel van het Koninkrijk maakt duidelijk dat het algemeen belang gediend is bij een vrije markt voor zelfzorgmiddelen. Dit leidt niet tot wezenlijk meer consumptie, wel tot lagere prijzen en minder zorgkosten.

De Eerste Kamer heeft in een motie minister Kuipers gevraagd met een apart wetsvoorstel te komen. Eerste en Tweede Kamerleden doen er verstandig aan hun oor dan nog eens te luisteren te leggen bij de andere delen van het Koninkrijk.