Een paar weken geleden deden schoolbestuurders in Overijssel iets dappers: ze trokken publiekelijk aan de bel over de erbarmelijke staat van hun schoolgebouwen. Niet om te klagen, maar om zichtbaar te maken wat al veel te lang wordt genegeerd. Een realiteit die – zeker op warme dagen als deze – moeilijk te negeren valt.
Die realiteit beperkt zich niet tot Overijssel. In heel Nederland zijn de gebouwen waarin kinderen leren en leraren werken in slechtere staat dan het gemiddelde kantoor: ruim 70 procent van de scholen heeft een slecht binnenklimaat. Blijkbaar eisen we meer comfort voor onszelf dan voor onze kinderen. Dat is niet alleen ongemakkelijk, maar schaadt ook de kwaliteit van het onderwijs. Een absurde, onhoudbare situatie.
Na de Tweede Wereldoorlog werden in hoog tempo scholen gebouwd. Vaak met goedkope materialen, zonder oog voor duurzaamheid, en bedoeld om na 25 jaar te worden vervangen. Maar dat is nooit gebeurd. Veel van die gebouwen (36 procent) zijn inmiddels 50 tot 70 jaar oud en kampen met een slecht binnenklimaat: gebrekkig licht, verminderde luchtkwaliteit, gehorige ruimtes, onaangename temperaturen, onpraktische indeling, lekkages en slechte toegankelijkheid.
Dat zou al problematisch zijn als we nog onderwijs gaven zoals in de jaren zestig. Maar dat doen we niet. We vragen van het onderwijs maatwerk, persoonlijke begeleiding, innovatie en inclusie. Maar de gebouwen waarin dat allemaal moet plaatsvinden, zijn daar totaal niet op ingericht. De ambities van 2025 passen niet in scholen uit 1965.
Geen sexy onderwerp
Ook het lerarentekort hangt hiermee samen. We willen dat mensen voor het onderwijs kiezen, maar bieden ze een werkomgeving die het predicaat ‘professioneel’ nauwelijks verdient. Wie wil er werken in een lokaal waar het in de zomer ondraaglijk heet is, of waar geen plek is voor overleg of concentratie?
Schoolgebouwen zijn politiek gezien geen sexy onderwerp. Je wint er geen verkiezingen mee. Maar juist daarom is de situatie zo schrijnend. We weten al jaren wat nodig is, maar we doen niets. Ondertussen loopt de rekening op. Het Rijk moet op dit moment jaarlijks 1,3 miljard euro extra investeren om scholen op orde te krijgen – en dan is de exploitatie nog niet eens meegerekend.
Maar de politiek kiest keer op keer voor uitstel. En niets doen is ook een keuze. Een hele dure keuze. Gezondheidsproblemen, teruglopende motivatie, hogere onderhoudskosten en gemiste onderwijskansen: de prijs is hoog.
Een schoolgebouw is meer dan een stapel stenen. Het is de basis voor goed onderwijs. We kunnen geen toekomst bouwen in gebouwen uit het verleden. De vraag is dan ook niet of we dit moeten aanpakken, maar: hoe lang durven we dit nog uit te stellen?
