ChatGPT, OpenAI’s en ‘s werelds bekendste generatieve kunstmatige intelligentie (GenAI), wordt op 30 november precies – en slechts – twee jaar. Met 200 miljoen wekelijkse gebruikers is de chatbot een enorm populair hulpje (of steeds vaker zelfs een vervanger die het werk doet) waar velen niet meer zonder kunnen. Niet alleen scholieren maar ook bedrijven wereldwijd. Van de kleinste startups tot de grootste multinationals kijken ze hoe zij kunnen, of zelfs moeten, innoveren door gebruik van GenAI.
Niks doen zou gelijk zijn aan een bedrijf dat in het New York van 1900 paardenkoetsen verhuurt, en niet wil inzien dat de komst van de automobiel impact zal hebben op zijn bedrijfsvoering. Aan het begin van de twintigste eeuw waren er ruim 130.000 werkpaarden in Manhattan, in 1925 was daar nog 3 procent van over. Niet alleen paard en wagen waren weggevaagd, maar een groot deel van de economie eromheen: hoefsmeden, koetsenbouwers, paardenvoerleveranciers en stallen zagen de vraag naar hun goederen en diensten drastisch afnemen.
AI is meer dan alleen een chatbot die een consument helpt bij het kopen van een vliegticket of een scholier bij het schrijven van een essay voor geschiedenisles. AI-systemen helpen nu al in het bedrijfsleven bij het analyseren van oorzaken als er problemen zijn opgetreden, en om de productiviteit te verhogen, van windturbines bijvoorbeeld. De invloed van de verbrandingsmotor was veelzijdig en revolutionair. Niet alleen voor sneller vervoer van A naar B, maar vooral op het opwekken van energie, en daarmee op de industrie en de landbouw. Bij de invloed van AI op onze maatschappij in de komende tien à dertig jaar belooft die van de verbrandingsmotor in het niet te vallen.
De grootste bedreiging ooit?
Sam Altman, de directeur en mede-oprichter van OpenAI, zegt onomwonden dat zijn einddoel Algemene Kunstmatige Intelligentie (AGI) is, een kunstmatig systeem met hetzelfde cognitieve niveau als de mens. In de AI-wereld zijn de kampen verdeeld tussen degenen die denken dat AGI er nooit zal komen, zij die denken dat het pas ver in de toekomst wellicht kan, en zij die denken dat het in de komende jaren al zou kunnen. Daarnaast is er grote onenigheid over wat AGI zal betekenen. Zal het een positieve innovatie zijn, of de grootste bedreiging voor leven op aarde dat er ooit heeft bestaan?
Maar terwijl die discussie voortduurt, innoveren talloze bedrijven door, en wel op twee flanken: het ontwikkelen van de AI-systemen, en het in gebruik nemen ervan. De ontwikkelingen vinden nu al plaats in elk segment van het bedrijfsleven en de inzet is hoog. Pas je AI niet toe, dan riskeer je het voortbestaan van je bedrijf; innoveer je wel met AI, dan zal je bedrijf wellicht floreren. Veel bedrijven worstelen ermee hoe ze AI kunnen toepassen in hun huidige bedrijfsvoering en processen. Terwijl de winnaars van morgen juist beginnen met een schone lei. Ze bouwen de processen en bedrijfsvoering opnieuw op, met AI als kern.
Generatieve kunstmatige intelligentie, en vooral AGI, geven hoop op een oplossing voor klimaatverandering, een einde aan honger in de wereld, het verdwijnen van de noodzaak tot migratie, en een oplossing voor het probleem van vergrijzing en stijgende zorgkosten. Van een economie van schaarste naar een economie van overvloed.
Is dat allemaal te mooi om waar te zijn? Wellicht, maar voor veel van deze problemen, zo niet alle, weten we dat de oplossing ligt in betere inzichten uit meer kennis. En juist daar kan AI uitkomst bieden. Wij als mensheid moeten beter leren samenwerken, met AI als kern van het nieuw leren denken.
Mijlpalen door AI
Net zoals AI het mogelijk heeft gemaakt om nauwkeurig de eiwitsequenties te voorspellen voor 99 procent van de 227 miljoen nu bekende eiwitten. Voordat Google’s AI-onderzoekslaboratorium DeepMind kwam met AlphaFold was van nog geen 0,1 procent van de eiwitten de sequentie bekend.
Deze doorbraak in biochemie is van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van behandelingen voor kanker, alzheimer en andere aandoeningen. Voor deze mijlpaal is dit jaar de Nobelprijs voor scheikunde toegekend aan Demis Hassabis en John Jumper van DeepMind. AlphaFold kon dit bereiken door op manieren en snelheden te werken waartoe wij als mens niet in staat zijn. Paardenkracht was, als eenheid voor motorisch vermogen, de belangrijkste technologische graadmeter van de twintigste eeuw. De graadmeter van de eenentwintigste eeuw is rekenkracht.
De verdere doorontwikkeling van AI biedt de hoop dat het door zijn hogere rekenkracht ons helpt nieuwe inzichten te genereren om oplossingen te vinden voor de cruciale kwesties. AI doet het zware werk, als samenleving staan wij voor de moedige taak om die inzichten ethisch toe te passen.
Laten we innovatie opnieuw de bron maken van onze economie. Om Churchill’s bekende quote over de vrije sector toe te spitsen op innovatie; sommigen zien innovatie als een roofzuchtige tijger die moet worden neergeschoten, anderen als een koe die moet worden gemolken, maar weinigen zien het als een stevig paard dat de hele wagen trekt.
