N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101863059-502083.jpg)
Het afschuwelijke drama deze week voor de Griekse kust, met mogelijk honderden doden, is een gevolg van een hardvochtige en onmenselijke Europese migratie-aanpak. Immers, hoe meer muren, hoe meer ‘border control’, hoe meer ‘deals’ met dictatoriale regimes buiten Europa, en hoe inhumaner, hardvochtiger de opstelling van Europese regeringen, des te meer slachtoffers zullen vallen.
De Europese aanpak ontbeert inzicht, kennis en begrip van de oorzaken van migratie. In plaats daarvan domineren harde toon en maatregelen, die de suggestie moeten wekken dat migratie onder controle kan worden gebracht, met een ‘ratrace’ van steeds hardvochtigere maatregelen. In diezelfde retoriek past het om mensensmokkelaars als schuldigen van de dodelijke drama’s aan te wijzen.
Natuurlijk zijn zij degenen die de migranten levensgevaarlijke routes aanbieden tegen woekerprijzen. Maar het is simpel: als er veilige routes zouden zijn, waren er geen mensensmokkelaars. En het is de Europese aanpak die veilige routes onmogelijk maakt, en bovendien miljarden euro’s kost, die voor een beter en dus humaner migratiebeleid gebruikt kunnen worden.
Brede waaier
Mensen op de vlucht hebben volgens het Verdrag van Genève recht op een asielprocedure, los van het resultaat hiervan. Maar wie in Europa asiel wil aanvragen kan dat alleen doen in het land van aankomst. Omdat de Europese Unie de reis naar Europa vrijwel onmogelijk heeft gemaakt, riskeren mensen op de vlucht hun leven steeds meer juist omdát ze op de vlucht zijn. Een asielaanvraag bij een Europese ambassade in land van herkomst kan dat verhelpen, maar is onmogelijk. Er bestaat geen visumprocedure voor vluchtelingen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101820446-0832e7.jpg)
Mensen die migreren om een brede waaier van andere, vaak legitieme redenen – economisch, sociaal, klimaat – gebruiken dezelfde riskante routes. Eenmaal in Europa rest die laatste groep niets anders dan asiel aan te vragen, als eerste stap om een kans te maken in Europa te kunnen blijven. Daar is de asielprocedure uiteraard niet voor bedoeld, maar Europa biedt geen andere keus. Dus raakt de asielprocedure verstopt, lopen opvangcentra vol, slapen mensen in Ter Apel buiten.
Er is natuurlijk wel een menselijke en logische oplossing, die een eind maakt aan de heilloze Europese aanpak, waarin mensenrechten allang geen plek meer hebben. Een migratiebeleid dat de vraag naar arbeid van het ontvangende land duidelijk definieert en migranten dus weten waar ze voor welk werk aan de slag kunnen. Als dat werk gedaan is, keert de migrant terug. Ook daarover zijn afspraken te maken. Frankrijk doet dat op dit moment al met Marokkaanse migranten. Dat is niet nieuw, de meeste migratie is circulair, dat wil zeggen, mensen komen als er vraag is, en ze gaan terug of verder, als de vraag weg is.
Het is simpel: als er veilige routes zouden zijn, waren er geen mensensmokkelaars
Het betekent dat tijdelijke werkvisa gekoppeld worden aan duur en noodzaak van migratie. Voor hoogopgeleid werk bestaat het al. Dus waarom niet voor werk dat nu al vaak door illegale migranten wordt gedaan?
Kennisoverdracht
Een doordacht en op de toekomst gericht migratiebeleid is in het belang van een vergrijzend Europa – sommige Europese landen zullen volgens een recent rapport van de Wereldbank zonder migratie hun bevolking binnen vijftig jaar zien halveren. Het is in het belang van migranten. En het is in het belang van de landen waar de migranten vandaan komen, ondermeer vooral vanwege de salarissen die deze arbeidsmigranten naar huis sturen en die voor economische groei kunnen zorgen, maar ook door kennisoverdracht, ontwikkeling, uitwisseling.
Zo’n beleid maakt terecht onderscheid tussen vluchtelingen en andere migranten, wat in het belang is van beide groepen. En het zal het draagvlak voor migratie in Europa verbeteren. Dat dit draagvlak afneemt komt voor een belangrijk deel ook op het conto van de negatieve manier waarover Europese politici met elkaar over migratie debatteren. Bij hen ligt dan ook de verantwoordelijkheid om dat te keren, met gebruik van kennis en inzicht in de juiste feiten, en politieke moed om het publiekelijk uit te dragen.
