Opinie | Babygirl gaat zich te buiten aan man-vrouw clichés en verkoopt dat als feminisme

Halina Reijn maakt furore met Babygirl en gebruikt de veelvuldige media-aandacht voor haar film regelmatig om statements te maken over rollen voor oudere vrouwen, orgasmes en onconventionele seksuele relaties. Het zou een feministische film zijn. Toen ging ik Babygirl bekijken en zag ik iets heel anders.

Het begint al met de mythe dat Romy – de hoofdpersoon, gespeeld door Nicole Kidman – een sterke vrouw is, een geslaagd iemand, een vrouw met macht, invloed en een mooi familieleven. Maar in de film zie je nooit, op geen enkele manier dat ze slim is, visie heeft, leidinggeeft, strategisch denkt, geniet van haar werk of haar intelligentie. Ze is als Barbie die een mantelpak aangetrokken krijgt en dan een werkende vrouw is. Het is een pose, we kijken naar een pop die een kantoorgebouw is ingeschoven.

Permanent getuite lippen

Die Barbie-associatie komt ook door hoe Kidman eruitziet, een grap die daarover in de film gemaakt wordt helpt niet echt om dat te relativeren. Ik zie een vrouw die zichzelf verminkt heeft om een broodmagere fee met een meisjesgezicht met permanent getuite lippen te worden. Haar hele verschijning communiceert onzekerheid, onderworpenheid en vrouwelijkheid volgens nauwe dogma’s. Ik zie iemand die zich heeft uitgeleverd aan een meedogenloze schoonheidscult, iemand die haar buitenkant belangrijker vindt dan wat dan ook. Voor mij staat dat uiterlijk als een blok voor de toegangsdeur naar haar innerlijke leven.

Deze arme Romy, deze Barbie, deze vrouw die geen vrouw wil zijn maar een meisje, heeft een man die theaterregisseur is maar wars is van spel (in bed), en zij verlangt naar iets anders dan de (saaie? tedere?) gewoonteseks die hij in de aanbieding heeft. Ze wil een kussen over haar hoofd, een lichaam zijn dat gebruikt wordt. Ze wil gedomineerd worden. De film suggereert dat ze een ingewikkeld verleden heeft en ze daarvan met therapie probeert te genezen. Er wordt geen verdere informatie verschaft over de achtergrond van haar trauma’s, waardoor het idee overblijft dat ze vooral van haar vermeend perverse verlangens probeert te genezen. Tot ze zich eraan overgeeft.

Een vrouw die op haar knieën wil gaan liggen omdat een man dat haar opdraagt is feministisch, beweert Reijn

Ze begint een verhouding met een veel jongere man, een stagiair bij het robotbedrijf waaraan ze leiding geeft, die haar bevelen geeft en haar op haar knieën dwingt, een jongen die haar vaderfiguur wil zijn. Reijn beweert dat dit een feministisch statement is. En tot mijn stijgende verbazing wordt dit in de pers vrijwel kritiekloos overgenomen, zelfs geprezen. Dus: een vrouw die op haar knieën wil gaan liggen omdat een man dat haar opdraagt is feministisch. (Omdat het eigenlijk niet feministisch is maar deze vrouw het toch wil, en het ook doet, omdat zij dat wil, niet omdat hij het wil, of, nou ja, wel omdat hij het wil, maar alleen omdat zij wil dat hij dat wil…)

Vooral beelden van ongelijkheid

Is de conclusie van Babygirl dat haar onderdanigheid in een seksuele relatie geen patriarchaal dogma, geen gevolg van trauma en geen perversie, maar eerder een geaardheid is? Dat is een interessante stelling. Maar de film en ook de wijze waarop die wordt aangeprezen, doet er alles aan om dat inzicht te vertroebelen. Zozeer zelfs dat ik me inmiddels afvraag of het eigenlijk wel de conclusie van de film is of dat dit vooral een inzicht is dat een betere film verdiend had.

Want terwijl wordt beweerd dat toegeven aan haar fantasie van onderworpen vrouw van háár is, niet is opgelegd, en daarmee een feministische overwinning is, zie ik vooral beelden van de ongelijkheid en seksualisering waarmee vrouwen (en mannen) al hun leven lang gevoed zijn. Het keukenschort, de sexy outfits, de kom-maar-bij pappie-porno, zij liggend aan zijn voeten.

Het gezin lijkt even een tegenwicht, met die dochters die de injecties met fillers van hun moeder ook maar raar vinden, en haar man die als theatermaker het tegenovergestelde van robots lijkt te symboliseren. Maar Romy is een vreemdeling in dat gezin, haar kinderen houden zich wel met haar bezig maar zij nauwelijks met hen, er is helemaal geen contact. Er is toch echt wel iets mis met haar, denk ik als kijker, iets meer dan alleen moeite met klaarkomen. Die echtgenoot heeft trouwens ook weinig te bieden qua wereldbeeld of hartstocht – behalve dan zijn infantiele masculiene reactie op het overspel als dat uitkomt. Ook al zo ouderwets, stereotiep en saai.

En hij denkt dat Hedda Gabler, het beroemde toneelstuk van Hendrik Ibsen, over zelfmoord gaat. De film legt ons uit dat het in plaats daarvan over verlangen gaat. Maar beide opvattingen gaan voorbij aan dat Ibsens stuk uit 1890 (ook) gaat over de gevolgen voor levens van vrouwen die ondergeschikt zijn aan mannen. Over vrouwen die zijn carrière moeten dienen (of dwarsbomen) in plaats van die van henzelf, en die op het gebied van dromen en verlangens alleen de liefde kunnen kiezen. Vrouwen die op die manier nooit iets van geestelijke autonomie kunnen bereiken.

Oppervlakkige troela

Seks kan een spel zijn en dominantie en overgave daaraan kunnen inzet zijn van dat spel. Alles kan als er consent is – dat zegt de film ook nadrukkelijk, bij monde van de stagiair. En er bestaat ook zoiets als sexual healing: mensen kunnen hun onzekerheid, verlatingsangst, zelfhaat of bezitsdrang uitspelen in een seksueel spel en zo helen, of zich laten troosten in intimiteit. Seks wordt beter als iemand in contact is met zichzelf, en als twee mensen kwetsbaar, open en op elkaar afgestemd kunnen zijn. Als je niet iets speelt dat niet bij je past of dat je is opgelegd, als je vrij bent in je verlangens. Dan is seks niet politiek, en ook niet wel of niet feministisch. Dat is de ware emancipatie. Maar daar gaat Babygirl helaas helemaal niet over. Dat komt omdat Reijn en Kidman zich te buiten zijn gegaan aan man-vrouw clichés en dat als feminisme verkopen.

En eigenlijk zegt het slot van de film niets meer dan dat je leven af is als je ergens de baas bent en heel veel geld hebt en ook een gezin en als kers op de taart ook nog seks met orgasmes. Verder kun je dan een afstandelijke, oppervlakkige troela blijven die zelden iets slims zegt. Niet mijn idee van feminisme.

Delen





Mail de redactie