Opgestapte ASML-medewerker ging naar Huawei â en nam bedrijfsgeheimen mee

Posted on October 23, 2023 by admin

De Chinese oud-medewerker die vorig jaar bedrijfsgeheimen van ASML meenam, werkte na zijn vertrek enige tijd bij techgigant Huawei. Dat melden meerdere bronnen in en rondom het bedrijf aan NRC.

ASML meldde deze ‘ongeoorloofde verduistering’ al in het jaarverslag over 2022, maar liet achterwege dat de betrokken persoon bij Huawei aan de slag ging. Het Veldhovense bedrijf deed de melding destijds omdat de informatie die werd meegenomen onder Amerikaanse exportcontrole regels valt. Huawei staat ook op de zogeheten Entity List staat van de Amerikaanse overheid; een lijst met bedrijven die van de VS geen geavanceerde chiptechniek in handen mogen krijgen. Zo proberen de VS de Chinese technologische vooruitgang te stuiten en te voorkomen dat China een zelfstandige chipindustrie ontwikkelt.

De schade van deze diefstal was beperkt, vertelde ASML-topman Peter Wennink begin 2023 aan beleggers. Hij omschreef de gestolen informatie als „één stukje van een puzzel waarvan je de doos niet hebt”.

ASML wil niet bevestigen waar de oud-medewerker naar toeging na zijn vertrek. Bedrijfsspionage van binnenuit wordt beschouwd als een risicofactor; sinds dit incident in 2022 schermt ASML zijn technische informatie intern beter af. Daarnaast controleert het bedrijf de computeractiviteiten van eigen medewerkers streng en staan er detectiepoorten in de fabrieken en laboratoria in Veldhoven.

Lees ook
Het Pentagon zette Nederland onder druk: ASML moest voorkomen dat kennis over chips in Chinese handen viel

Hackaanval

Sinds ASML het slachtoffer werd van een hackaanval in 2015, waarbij toen ook al data werd gestolen, verbeterde het bedrijf zijn cybersecurity ingrijpend. Nu helpt het hightechbedrijf zijn netwerk van toeleveranciers om ook hun IT-systemen te beveiligen.

Om bedrijfsspionage tegen te gaan vroeg ASML (wereldwijd 42.000 medewerkers) veiligheidsdienst AIVD jaren geleden al om hulp om de achtergrond van sollicitanten te screenen, om zo beter ‘aan de poort’ te filteren en kwaadwillenden te weren. Tot nu toe is de Nederlandse overheid daar terughoudend mee omdat zulke onderzoeken veel tijd kosten. Er komen wel strengere regels aan om het lekken van kennis naar landen als China tegen te gaan, bijvoorbeeld via de wet Screening Kennisveiligheid, die in 2025 in werking moet treden.

De noodzaak daartoe groeit: om zich aan de Amerikaanse exportbeperkingen te onttrekken, zetten Chinese techbedrijven alles op alles om zelf de complexe gereedschappen te ontwikkelen waarmee ze chips kunnen maken. Een van de strategieën daarbij is om expertise van westerse bedrijven te bemachtigen via studenten en kenniswerkers die weer voor Chinese bedrijven gaan werken.

De technologie uit Veldhoven laat zich niet zomaar kopiëren. China kan daarom niet zonder de apparatuur van ASML, dat de markt voor de cruciale lithografiesystemen domineert. Wel beginnen Chinese fabrikanten in andere onderdelen van het productieproces chipmachines van eigen bodem te gebruiken, als alternatief voor de apparaten die de VS hen ontzeggen.

Spilfunctie

De techoorlog tussen de VS en China begon rond 2018 als een gerichte aanval op Huawei (jaaromzet 87 miljard euro) en breidde zich uit naar alle Chinese techbedrijven. Huawei vervult nu een spilfunctie om de Chinese chipindustrie verder te ontwikkelen. Alle exportrestricties ten spijt blijkt het bedrijf nog steeds hoogwaardige processors te kunnen ontwerpen. Maar zolang China niet kan beschikken over de meest geavanceerde machines van ASML, die met extreem ultraviolet licht (EUV) werken, blijven de Chinese halfgeleiders achter bij westerse technologie.

Lees ook
Apple hoeft Huawei’s telefoon in China nog niet te vrezen

20 procent van zijn omzet uit China en verkoopt er jaarlijks ongeveer 45 miljoen toestellen.” class=”dmt-article-suggestion__image” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2023/10/opgestapte-asml-medewerker-ging-naar-huawei-ac280c293-en-nam-bedrijfsgeheimen-mee-1.jpg”>

Die achterstand laat zich ook in cijfers uitdrukken: Chinese chipfabrieken blijven bij het maken van chips steken op 7 of 5 nanometer. Een nanometer is een miljoenste van een millimeter; dat getal geeft aan hoe fijnmazig de patronen op een chip zijn. Hoe dichter die lijntjes bij elkaar liggen, des te meer schakelingen er op hetzelfde oppervlakte passen. Het resultaat: meer rekenkracht, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Westerse fabrikanten als TSMC, Samsung en Intel vergroten met EUV hun technologische voorsprong naar 3 en straks 2 nanometer. Huawei patenteerde eind 2022 echter wel technologie die het stempel ‘EUV-lithografie’ krijgt. Dat betekent niet dat Huawei net zo’n complexe machine als die van ASML kan bouwen of laten werken, maar het maakt duidelijk waar de Chinese ambities liggen.

NSC-Kamerleden Zeedijk en Hertzberger stappen op na onrust in Amsterdam en vertrek Achahbar

admin
November 19, 2024
0

NSC-Kamerleden Femke Zeedijk en Rosanne Hertzberger hebben hun Kamerlidmaatschap per direct neergelegd. Dat heeft waarnemend NSC-leider Nicolien van Vroonhoven dinsdag bekendgemaakt in Den Haag. Zeedijk en Hertzberger stoppen vanwege de onrust die afgelopen week ontstond naar aanleiding van de rellen in Amsterdam en het daaruit voortvloeiende vertrek van partijgenoot en staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen en Douane).

Afgelopen vrijdag stapte Achahbar op vanwege de discussie in het kabinet over antisemitisme. Tijdens een eerdere ministerraad zouden bewindslieden racistische uitspraken hebben gedaan. Een kabinetscrisis volgde, en andere NSC-bewindslieden zouden hebben overwogen om Achahbars voorbeeld te volgen. De partijleiders van de vier coalitiepartijen sloten in het Catshuis aan bij de ministerraad. Uiteindelijk werd de crisis bezworen en bleven de andere NSC-ministers en staatssecretarissen aan.

Voor Hertzberger maakte het vertrek van Achahbar duidelijk dat „het kabinet ernstig uit de hand loopt”. Ze waarschuwde, zo zegt ze dinsdag, al langer voor de risico’s die een samenwerking met de PVV met zich mee zouden brengen. Ze zegt wel dat die samenwerking „onvermijdelijk” was, gezien de verkiezingsuitslag van afgelopen jaar.

Zeedijk was voor haar Kamerlidmaatschap onder meer (vervangend) raadslid voor D66 in de gemeente Geldorp-Mierlo. Ook werkte ze als adviseur voor ASML. Hertzberger had tussen 2009 en 2023 een vaste column in NRC. Daarnaast is ze microbioloog en schrijver.

Het fluitende gejodel van de dunbekwulp is voor altijd verstomd – de vogel is uitgestorven

admin
November 19, 2024
0

Het ijle, fluitende gejodel is verstomd van Kazachstan tot het Arabisch Schiereiland en van Nederland tot de Atlantische kust van Marokko. De dunbekwulp (Numenius tenuirostris), nauw verwant aan onze gewone wulp (N. arquata) en regenwulp (N. phaeopus), is hoogstwaarschijnlijk uitgestorven. Dat schrijven Britse en Nederlandse onderzoekers deze week in IBIS – the International Journal of Avian Science.

De laatste, onbetwiste waarneming van een dunbekwulp dateert van februari 1995, in een lagune in Marokko. Het was de Nederlander Arnoud van den Berg die daar acht jaar eerder drie mannetjes had ontdekt. Er keerden jaarlijks enkele vogels terug, tot de allerlaatste in 1995. Sindsdien gingen er expedities op pad om naar de soort te zoeken. Er kwamen actieplannen om de leefgebieden te beschermen. Vogelaars bleven hopen. Maar nu is het 96 procent zeker dat de soort van de aardbodem is verdwenen, berekenden de onderzoekers.

„We zijn niet heel verrast”, zegt Justin Jansen van Naturalis Biodiversity Center en medeauteur van de studie.” Er waren al grote vraagtekens vanaf de jaren 1980. We zijn er al jaren over aan het discussiëren. Nu hebben we alle bekende gegevens gecombineerd in een model.”

Een dunbekwulp in Merja Zerga, een wetland aan de Atlantische kust van Marokko, halverwege Tanger en Rabat.

Waarschijnlijkheden

Jansen werkte samen met collega’s van de Britse Vogelbescherming, University College London, BirdLife International en het Natural History Museum in Tring (VK). Hun model is een zogeheten raamwerkmodel dat verschillende schattingen van waarschijnlijkheden samenvoegt. Een eerste component beoordeelt de invloed van bedreigingen in het hele leefgebied. „In de broedgebieden in Centraal-Azië is de landbouw geïntensiveerd en zijn moerasgebieden ontgonnen”, vertelt Jansen. „Ook op de doortrekplaatsen rond de Middellandse Zee en in het overwinteringsgebied in Marokko is heel veel habitat verdwenen. En overal langs de trekroute is altijd veel op vogels gejaagd.”

Daarnaast zijn er bedreigingen zoals predatie, ziekten, vervuiling en klimaatverandering – en inteelt, aldus het artikel.

„De tweede component van het model kijkt naar de verspreiding van de waarnemingen in tijd en ruimte”, vertelt Jansen. „Zichtwaarnemingen tellen mee, maar ook beschrijvingen en exemplaren in museumcollecties.” Al die waarnemingen krijgen een wegingsfactor, waarbij museumexemplaren en onbetwiste foto’s het zwaarste wegen, en waarnemingen met onvoldoende bewijs het minst zwaar. „Samen met verdwenen museumexemplaren.” Ook telt mee hoe lang, intensief en wijdverspreid er naar de soort is gezocht op plekken waar hij zeker voorkwam.

Twijfelachtige eieren

Jansen werkte zelf vooral aan het beoordelen van de museumcollecties. „Er bestaan wereldwijd zo’n 400 museumexemplaren”, vertelt hij, „waarvan ik er 148 heb onderzocht. Er zijn diverse eieren die aan de soort zijn toegeschreven, maar die zijn allemaal twijfelachtig. We zijn er niet in geslaagd er dna uit te isoleren. Eén ei zou in 1906 zijn verzameld bij Tomsk, in Rusland. Maar isotopenonderzoek aan jonge dunbekwulpen suggereert dat de broedgebieden in Kazachstan liggen.”

Isotopen zijn zwaardere dan wel lichtere versies van atomen. Die komen in de natuur in verschillende verhoudingen voor, afhankelijk van de locatie. „Jonge vogels bouwen hun veren op in de broedgebieden”, legt Jansen uit. „De veren verraden dus waar ze zijn opgegroeid.”

De reeks waarnemingen (en vooral het uitdoven daarvan) gaf een waarschijnlijkheid van 99,4 procent dat de soort is uitgestorven. De combinatie met het bedreigingenmodel leidde tot de uiteindelijke 96 procent waarschijnlijkheid. De IUCN (de internationale natuurbeschermingskoepel die de wereldwijde Rode Lijst beheert) kan de status van de soort nu aanpassen van ‘kritiek’ naar ‘uitgestorven’, vermoedt Jansen. „Wij hebben onze exemplaren in elk geval alvast verhuisd naar de afdeling uitgestorven dieren.”

Daarmee is de dunbekwulp de eerste uitgestorven vogelsoort die broedde op het Euraziatische continent. Zijn er niet veel meer kandidaten, als je er zo’n model op loslaat? „Ja, dat denk ik wel. Maar het is zóveel werk om dit goed te onderbouwen. Voor de dunbekwulp heeft het jaren gekost.”

In Nederland is er negen maal een dunbekwulp gesignaleerd; de laatste in 1947 op Wieringen. „Duitsland heeft maar vijf waarnemingen, België één. Dat kan betekenen dat Nederland een bijzondere rol vervulde aan de rand van het doortrekgebied. Maar we weten het niet. En we zullen het ook nooit weten.”

Inheemse Nieuw-Zeelanders marcheren naar het parlement om hun rechten te beschermen

admin
November 19, 2024
0

Een stoet van 42.000 Maori’s kwam dinsdag na een negen dagen lange protestmars aan bij het parlement van Nieuw-Zeeland in Wellington. Ze demonstreren tegen een voorgestelde wet om het stichtingsdocument van het land, het Waitangi-verdag uit 1840, aan te passen. In het verdrag staat onder meer dat de Maori’s, de inheemse bewoners van Nieuw-Zeeland die nu zo’n 20 procent van de bevolking uitmaken, het ongestoorde bezit genieten van hun land, bossen en visserijgebieden.

Dat het wetsvoorstel om het vermaarde Verdrag van Waitangi te herschrijven het hoogstwaarschijnlijk niet gaat halen, maakt voor de Maori’s niet uit. Alleen regeringspartij ACT, die de wet voorstelde, steunt het plan. ACT heeft elf van de 123 zetels in het parlement. De andere twee coalitiepartijen en heel de oppositie hebben beloofd tegen te stemmen. Maar voor de inheemse Maori-bevolking is het voorstel alléén al genoeg om dagenlang met duizenden tegelijk de straat op te gaan. Ze organiseerden een hikoi; een traditionele protestmars.

Leden van de Maori-gemeenschap voerden dinsdag **een haka** uit.

Foto Sanka Vidanagama/AFP

In totaal namen **42.000 mensen** deel aan de protestmars naar Wellington.

Foto Sanka Vidanagama/AFP

De woede van de demonstranten richt zich vooral op David Seymour, de leider van de rechtsconservatieve partij en indiener van het voorstel. Hij vindt het Waitangi-verdrag „discriminerend”: Nieuw-Zeeland wordt volgens hem nu „verdeeld op basis van afkomst”. Hij wil dat de speciale positie voor Maori’s wordt verwijderd uit het document.

Achterstelling

De onrust is zo groot omdat de wet volgens veel Maori’s hun rechten ontneemt. Maar in de praktijk zijn de rechten van de Maori’s jarenlang al ingeperkt en wordt de inheemse bevolking onderdrukt. Nog altijd doet deze groep het op veel vlakken veel slechter dan de rest van de bevolking. De werkloosheid is bijna twee keer zo hoog, de gemiddelde levensverwachting ligt zeven jaar lager, een onevenredig groot aantal Maori zit in de gevangenis, en ze zijn veel minder welvarend dan de rest van de bevolking.

De mars duurde **negen dagen** en eindigde dinsdag.

Foto Sanka Vidanagama

Bovendien is er al sinds het begin van de kolonisatie van het land onduidelijkheid over de interpretatie van het document. Er zijn namelijk twee varianten; een Engelstalige versie en een in te reo, de Maori-taal. In de Engelstalige variant staat dat de Maori’s hun soevereiniteit opgeven, in de Maori-versie ontbreekt dit cruciale punt.

Daarom buigen Maori’s, beleidsmakers en de rechtbanken zich al sinds de jaren zeventig over de tekst en de beloften die aan de Maori’s zijn gedaan. Om die na te leven, is beleid ingevoerd om de positie van de Maori’s in de samenleving te verbeteren.