Opeens kijkt de hele wereld mee met Groenlandse verkiezingen: ‘We zullen alles op alles zetten om onze eigen cultuur te behouden’

‘Het Arctische gebied is een brandpunt geworden van de problemen die door het Westen zijn veroorzaakt”, zegt Naaja Nathanielsen (1975), de Groenlandse minister van Volkshuisvesting, Infrastructuur, Mineralen en Gendergelijkheid. Even daarvoor zijn we door de gang van haar ministerie gelopen. Van alle mineralen die in de Groenlandse bodem te vinden zijn liggen voorbeelden uitgestald in vitrines, ze noemt ze vluchtig bij naam. Groenland beschikt over 25 van de 34 mineralen die op de Europese lijst van kritieke grondstoffen staan, waaronder zeldzame aardmetalen.

Dat Trumps presidentschap gevolgen kan hebben voor de toekomst van Groenland, wuift ze weg: „Zijn komst heeft gevolgen voor de hele wereld. Wat hij zegt heeft alles te maken met de toekomst van de westerse bondgenoten.”

Groenland, een autonoom gebied dat deel uitmaakt van het Koninkrijk van Denemarken, gaat dinsdag naar de stembus. En de hele wereld kijkt mee. Dat is opvallend voor een land met zo’n 57.000 inwoners, van wie er ongeveer 40.000 stemgerechtigd zijn. Gezien de interesse vanwege de geografisch handige ligging van Groenland – doordat de polen smelten ontstaan er meer belangrijke vaarroutes en kunnen grondstoffen makkelijker worden gewonnen – wordt buitenlandse invloed gevreesd. Een maand voor de verkiezingen werd daarom wettelijk vastgelegd dat politieke partijen geen contributies mogen ontvangen van buitenlanders en anonieme donoren.

Gefaseerde onafhankelijkheid

Volledige onafhankelijkheid is een belangrijk thema. De sociaaldemocratische partij Inuit Ataqatigiit van de huidige premier Múte Bourup Egede – tevens de partij van Nathanielsen – was al voor volledige, gefaseerde onafhankelijkheid. Daar willen ze duidelijke afspraken over. „Wat Trump ook zegt: we willen geen Amerikanen worden, en we gaan ook niet die kant op. Ook geen Europeanen en ook geen Canadezen, trouwens”, zegt Nathanielsen.

„We zijn Inuït, en daar wordt in Groenland over het algemeen zo over gedacht, ook al focussen westerse media op Groenlanders die wel hun heil zien bij Amerika. Ik denk dat je ziet dat we nadrukkelijk ons narratief naar voren brengen. Hoe we ons ontwikkelen is een democratisch proces, waarbij we nu nog onderdeel zijn van Denemarken. Het is aan ons om te besluiten wanneer we dat niet meer zijn.”

Een belangrijk onderdeel daarvan is economische onafhankelijkheid. Groenland krijgt nu jaarlijks 700 miljoen dollar uit Denemarken. Egede’s partij maakt opnieuw kans de grootste te worden. In Groenland wordt de manier gewaardeerd waarop de doorgaans wat stille Egede reageerde op de claims van Trump; hij benadrukte de eigen identiteit van Groenlanders en benadrukte dat zij „Denen noch Amerikanen willen zijn”.

Klimaatverandering

Andere partijen zijn Siumut, Naleraq, Democraten en Atassut. In februari werd ook Qulleq toegelaten tot de verkiezingen, een nieuwe partij die – net als de populistische partij Naleraq – voor onmiddellijke onafhankelijkheid is. Naleraq, dat nu maar vier van 31 leden in het parlement heeft, is de partij die zo snel mogelijk (economische) banden met de VS wil aanhalen. Ook de huidige coalitiepartij Siumut is voor onafhankelijkheid, zij het dat die overtuiging er nog niet zo lang is. De Democraten en Atassut willen de relatie met Denemarken aanhouden.

Het ergert Nathanielsen dat wordt gedaan alsof onafhankelijkheid het enige is waar deze verkiezingen om draaien. „Het lijkt alsof we door de buitenwereld worden gereduceerd tot alleen de onafhankelijkheidskwestie. De verkiezingen gaan over sociale zekerheid, economische ontwikkelingen, onze band met het Deens koninkrijk, klimaatverandering, onderwijs. Dat gaat allemaal veel verder dan wel of niet meteen onafhankelijk worden. Wij zijn hier prima in staat om meerdere gesprekken tegelijk te voeren.”

Het ziet er wel naar uit dat Groenland een geografisch strijdveld gaat worden. Waar komen de volgende vier jaar de accenten te liggen?

„Voor onze economische ontwikkeling zetten we in op het winnen van grondstoffen en op het toerisme. We willen zo’n drie tot vijf mijnen in gebruik nemen, momenteel gaat het om één. Er is meer mogelijk, maar tien tegelijk, dat hoeft niet. We hebben een kleine bevolking en om mijnbouw een stabiele factor voor onze economie te laten zijn, hoeven er niet veel tegelijk werkzaam te zijn.”

Dankzij klimaatverandering kan er meer commerciële mijnbouw plaatsvinden, hoe gaan jullie om met die paradox?

„De hele wereld moet omgaan met die paradox als je een groene transitie wil. Je hebt dan meer mineralen nodig, dus niemand kan zeggen: we willen vergroenen, maar geen mijnbouw. Iemand moet de verantwoordelijkheid nemen als je de klimaatcrisis wil tegengaan, waar we hier dagelijks mee geconfronteerd worden door de CO₂-uitstoot in de rest van de wereld. Wij zijn bereid om die verantwoordelijkheid te nemen.”

Laten we zeggen dat een mijn vijftig jaar rendabel is, hoe houd je daar economisch voordeel aan en wat gebeurt er met dorpen waar een mijn uitgeput is?

„We hebben een fonds dat vergelijkbaar is met het Noorse oliefonds [een staatsfonds dat de olie- en gaswinsten investeert, red.]. Anders dan in veel Europese landen is er hier veel consensus over mijnbouw. Gemeenschappen zijn alleen sceptisch wanneer een bedrijf niet goed kan aangeven wat de gevolgen zijn voor de leefomgeving, wat er verandert. Elk bedrijf dat hier begint heeft verantwoording afgelegd aan de gemeenschap en aan ons over wat de ecologische voetafdruk is, en in welke staat een bedrijf een mijn achterlaat. Ik denk dat het voordelig is dat onze economische groei trager is gegaan dan in andere landen, we hebben zo kunnen kijken wat werkt en waar het misgaat, en dus bijvoorbeeld ideeën van zo’n Noors oliefonds kunnen overnemen.”

Elk bedrijf dat hier begint heeft verantwoording afgelegd aan de gemeenschap en aan ons

De Deense regering heeft hier zeggenschap over internationale veiligheid. Er was hier een Chinees mijnbouwbedrijf werkzaam. Is de licentie ingetrokken omdat Denemarken vreesde voor Chinese inmenging?

„Nee, over onze grond heeft Denemarken niets te zeggen. Dat hier nu geen Chinees bedrijf werkzaam is, is omdat ze geen activiteit ontplooiden bij de mijn die ze geopend hadden bij een fjord. Je moet met een mijn aan de slag gaan; doe je dat niet, dan trekken we de toestemming in.”

De Deense denktank Europa, Taenketanken, erkent het wederzijds belang om mijnbouwprojecten in Groenland te ontwikkelen, maar heeft het ook over obstakels die overwonnen moeten worden. Welke grootste obstakels ziet u?

„Het grootste probleem is financiering. Je hebt politici die zeggen dat ze een groene transitie willen en de klimaatcrisis willen tegengaan. De pandemie en de oorlog in Oekraïne laten zien dat je ervoor moet zorgen dat je toeleveringsketens hebt van een land dat je als bondgenoot beschouwt. De markt geeft ook aan dat ze willen bijdragen omdat ze de mineralen voor hun productie nodig hebben. Dan heb je onderzoekers die aangeven dat het gemiddeld zo’n vijftien jaar duurt om een mijn te ontwikkelen. Er is bij markten niet genoeg risicobereidheid om zulke langetermijninvesteringen te doen.”

Hebben jullie ook strenge eisen voordat je hier aan de slag mag?

„Als je mineralen uit Groenland wil, moeten ze zo schoon mogelijk worden gewonnen, werknemers moeten goed betaald worden en het moet de lokale gemeenschap ten goede komen. We geven niets toe op die gebieden, dus als je de mineralen wil, dan moet je ons helpen om te voldoen aan de voorwaarden, anders blijven de mineralen in de grond. Het is aan de importerende landen om te bedenken of ze dit willen of niet. We gaan de mineralen niet zelf naar boven halen.”

Economische onafhankelijkheid wilt u ook bereiken door toerisme. Keek u daarvoor naar IJsland?

„Ja, maar uiteindelijk om tot de conclusie te komen dat we geen massatoerisme willen. We gaan ons richten op avontuurlijk reizen. Hier geen vijf- of zevensterrenhotels en dat soort dingen; geen Starbucks, we hoeven geen New York in het klein te worden. We hopen dat over tien jaar zo’n veertig procent van onze inkomsten uit toerisme komt. Hoewel toerisme Groenland zal veranderen, ligt de focus op wat er is en niet wat niet bij ons past. Dat we wel wat veranderen is daarbij onoverkomelijk. Niet alleen omdat Trump ons wil hebben, maar ook omdat de ijskappen smelten komt de wereld Groenland sneller binnen en andersom. We zullen alles op alles zetten om onze eigen cultuur te behouden.”

Delen





Mail de redactie