Informeel-kandidaat-NAVO-topman Mark Rutte voelt zich op de veiligheidsconferentie in Beieren tussen tientallen militairen en regeringsleiders dit weekend zichtbaar op zijn gemak.
Als EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen even te laat komt voor een forumdiscussie springt Rutte, die al op het podium zit, op, spreidt zijn lange armen helemaal uit en omhelst haar ter begroeting als was zij een oude vriendin.
Rutte bevindt zich in een politieke schemerzone. In Nederland is hij nog ‘maar’ demissionair premier, in het buitenland is hij nog ‘maar’ kandidaat voor de opvolging van de Noor Jens Stoltenberg als secretaris-generaal van de NAVO. Zelf wil hij van een tussenfase niets weten. „Ik ben hier als demissionair premier hard aan het werk voor Nederland.”
Elke journalist vraagt hem naar zijn NAVO-kandidatuur, maar Rutte laat niets los. Hij heeft één keer gezegd dat hij de baan wel ziet zitten en sindsdien zegt hij steeds weer dat dat een fout was. „Ik had mijn kop moeten houden.” Het is slim. Met elke ‘publieke boetedoening’ herhaalt hij toch impliciet voor alle camera’s zijn interesse in de functie.
Een beslissing over de opvolging wordt volgende maand verwacht. Voor een benoeming moeten alle NAVO-landen akkoord gaan. In het geruchtencircuit gold ook Von der Leyen enige tijd als kanshebber. Volgens Duitse media zouden de VS haar graag op die post hebben gezien, maar zou Berlijn dat geblokkeerd hebben. ‘VDL’ zal vermoedelijk binnenkort haar kandidatuur voor een tweede termijn als Commissaris aankondigen.
Op weg van een andere baan of niet, Rutte doet in München duidelijke uitspraken. Over het buitenland én over Den Haag.
Zo vindt hij dat iedereen nu eens moet ophouden zich te beklagen over Donald Trump. De presidentskandidaat maakte vorige week nogal wat los toen hij suggereerde dat hij NAVO-landen die niet genoeg uitgeven aan hun krijgsmacht niet zou verdedigen tegen een aanval van Rusland.
Rutte: „Laten we ophouden te zeuren en te kreunen over Trump. We weten niet wie de volgende president wordt. We moeten investeren in defensie, onze wapenproductie verhogen en veel meer doen om Oekraïne te steunen. Dat heeft niets te maken met Trump. Het heeft ermee te maken dat we er allemaal alles aan moeten doen om te zorgen dat we veilig zijn en dat onze waarden beschermd worden.”
Rutte erkent dat Nederland onder zijn regie te laat begonnen is met het verhogen van de defensie-uitgaven en legt tegelijk de lat voor zijn opvolger hoog. Nederland voldoet na tien jaar nog steeds niet helemaal aan de NAVO-uitgavennorm van twee procent bbp voor defensie. In München zegt Rutte stellig dat Nederland in de toekomst meer dan twee procent moet uitgeven. „Ook een volgend kabinet zal meer moeten investeren.”
Ook was hij zeer duidelijk over de toekomstige buitenland-koers van Nederland. De Nederlandse steun voor de Europese Unie, voor de NAVO én voor Oekraïne zal overeind blijven, verzekerde hij het internationale publiek. Sterker, zegt hij later tegen journalisten, Nederland zal als het gaat om steun aan Oekraïne ook een van de koplopers blijven.
Hoe weet u dat zo zeker?
„Ik neem aan dat een kabinet zonder de VVD niet te vormen is als je de verkiezingsuitslag ziet. Ik heb daar wel een goed gevoel bij. Dit is zó belangrijk voor Nederland: we verdienen ons geld, we hebben onze positie, we hebben onze statuur wereldwijd. Dit raakt direct aan onze veiligheid en onze banen. Het is ondenkbaar dat je gaat bezuinigen op onze internationale verbondenheid. Dat je gaat ‘isolationeren’, dat kan niet.”
Maar de PVV heeft daar in het verleden andere denkbeelden over geuit.
„Dat zijn foute denkbeelden in de zin dat ze onverstandig zijn.”
Die denkbeelden moet de PVV dan inslikken?
„Dat gaan ze ook doen als ze hopen in een kabinet te komen. Dat is mijn verwachting.”
Na een reeks gesprekken met leden van het Amerikaanse Congres is Rutte „behoedzaam optimistisch” dat er vroeg of laat in Washington overeenstemming bereikt kan worden over een groot steunpakket voor Oekraïne waar president Biden om heeft gevraagd. Het uitblijven van die steun hindert de Oekraïense oorlogsinspanning. De VS waren de belangrijkste wapenleverancier van Kyiv, maar sinds december worden er geen wapens meer verscheept. „Ik kan over de inhoud van die gesprekken niets zeggen, maar op basis van die gesprekken is het mijn indruk dat er hard gewerkt wordt, door beide partijen, aan een weg naar een oplossing, aan een geitenpaadje – om maar een Ruttiaanse term te gebruiken.”
