Ook de gevangenis in Ter Apel worstelt met het gebruik van nieuwe synthetische drugs onder gedetineerden

Drugsgebruik In veel buitenlandse gevangenissen wordt een toenemend gebruik geconstateerd van zogenaamde synthetische cannabinoïden, en dat blijkt nu ook in Ter Apel een probleem. Twee derde van de medewerkers maakt zich zorgen.

De Penitentiaire Inrichting in Ter Apel heeft ruimte voor 456 gedetineerden.
De Penitentiaire Inrichting in Ter Apel heeft ruimte voor 456 gedetineerden.

Foto ANP/Huisman Media

Bijna twee derde van de medewerkers van de Penitentiaire Inrichting (PI) in Ter Apel maakt zich zorgen over drugsgebruik van gedetineerden. Dat blijkt uit een maandag gepubliceerd onderzoek van het Trimbos-instituut, dat er op verzoek van de PI en met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kwam. Volgens het Trimbos-instituut zijn de bevindingen „zorgelijk”, mede omdat er in de gevangenis nieuwe drugs in omloop zijn die controles ontglippen.

De gevangenis in Ter Apel heeft ruimte voor 456 veroordeelden zonder legale verblijfsstatus, mensen die niet in Nederland mogen blijven. In de afgelopen 25 jaar zaten er ruim 34.000 gedetineerden, allemaal mannen, met meer dan zestig verschillende nationaliteiten. In de gevangenis in Groningen wachten ze het moment af dat ze naar hun thuisland worden teruggestuurd, waar gemiddeld ongeveer twee jaar overheen gaat. De omstandigheden creëren volgens de Trimbos-onderzoekers een „unieke drugsscene en -cultuur”.

Groeiend probleem

In onderzoeken naar drugsgebruik in gevangenissen in het buitenland worden de afgelopen jaren steeds vaker zogenaamde synthetische cannabinoïden (scra’s) teruggevonden. Ook in Ter Apel blijken scra’s — net als alle andere traditionele drugs in PI’s verboden — een relatief nieuw probleem, blijkt uit het Trimbos-onderzoek. Medewerkers van de PI vermoeden dat het het op twee na meest gebruikte middel is, vlak na alcohol en lijstaanvoerder cannabis. Precieze gebruikersaantallen zijn er niet.

Scra’s sorteren een vergelijkbaar effect als thc, het psychoactieve bestanddeel van cannabis waar gebruikers high of stoned van worden. Als het goed valt, dan worden gebruikers ontspannen, opgewekt en fijn ongeremd. Gedetineerden grijpen drugs aan om met trauma’s om te gaan of tegen de verveling. Vaak zetten ze een verslaving in detentie voort, in plaats van er binnensmuurs mee te beginnen.

Urinecontrole

Ongewenste effecten van scra’s zijn paranoia, hartkloppingen en agitatie. Sommige gedetineerden zouden „stoned als een kanarie” rondlopen en overkomen als „zombies”, blijkt uit interviews. Hoewel de bijwerkingen van scra’s potentieel levensbedreigend zijn, zijn er in Ter Apel geen gezondheidsincidenten geregistreerd. Volgens de Trimbos-onderzoekers is het aannemelijk dat gedetineerden „niet snel bij de medische dienst aankloppen bij druggerelateerde gezondheidsklachten, onder meer uit angst voor sancties of stigmatisering”.

Pogingen van gevangenissen om drugs buiten de muren te houden, worden door van ‘traditionele’ drugs afwijkende eigenschappen van scra’s bemoeilijkt. Een veelgebruikte smokkelmethode is papier met de drugs te doordrenken, en het vervolgens naar een gedetineerde op de post te doen. Gebruikers rollen het papier in stukjes in een sigaret. Omdat scra’s geurloos zijn, valt het roken ervan niet op. Bij de urinecontrole wordt het ook niet teruggevonden, mede doordat gevangenissen die niet abrupt mogen uitvoeren.

Het gebruik van de synthetische cannabinoïden is lastig te doseren omdat het doordrenkte briefpapier te drogen wordt gehangen. De inhoud zakt en dus is de concentratie drugs ‘boven’ relatief laag en ‘beneden’ hoog. In het onderzoek wordt geschreven over „signalen” dat gedetineerden ‘s avonds en ‘s nachts langdurig scra’s gebruiken.