Ooggetuigen in Gaza: âWe voelen ons als levende doden’

Posted on October 29, 2023 by admin

Sinds Israël vrijdagnacht de aanvallen op de Gazastrook intensiveerde lag ook alle telecommunicatie eruit. Sinds zondagochtend komen de eerste berichten naar buiten, soms enkel met ‘alive’ als boodschap.

NRC legde, samen met de Belgische zusterkrant De Standaard, contact met Abed Al Attar, Reem Amin Hassan Hammad, Dalal en Fatena Al-Ghorra in Gaza. Dit zijn hun getuigenissen.

Reem Amin Hassan Hammad (19): ‘Burgers onder vuur’

Reem Amin Hassan Hammad is een tweedejaarsstudente grafische vormgeving in Khan Younis, in het zuiden van Gaza. In het huis van haar familie verblijven in totaal 55 ontheemde familieleden.

Via instagramberichten laat de studente weten dat haar nicht vrijdag vroegtijdig is bevallen. De schok van de verhevigde bombardementen was te groot. Het jongetje heet Malik en kwam twee maanden te vroeg ter wereld.

De jonge vrouw schrijft dat ze bang is, omdat het internet werd afgesloten en het signaal ook nu nog erg zwak blijft. „Tegelijk hoor ik voortdurend het geluid van explosieven, bommen en raketten. Burgers worden onder vuur genomen.” In huis, schrijft de studente, is er geen elektriciteit en ook geen drinkwater. „We proberen spaarzaam te zijn met eten, en op een houtvuur koken we wat linzen en rijst. We voelen ons als levende doden.” De kinderen in huis zijn erg bang van de bommen, schrijft de studente: „We zitten allemaal samen op een heel kleine plek en kunnen nergens heen.”

Abed Al Attar (32): ‘Als in een gevangeniscel’

De installateur van zonnepanelen uit Almere-Stad zit vast in Gaza na de aanval van Hamas op 7 oktober. Al Attar was naar Gaza afgereisd voor de bruiloft van zijn neef. Zijn vrouw Fatma en twee dochters van 2,5 en 6 jaar oud zitten thuis in Nederland. Al Attar verblijft in het huis van zijn familie in Deir-al-Balah met in totaal 29 volwassenen en kinderen.

Zondagochtend appt hij: „Goedemorgen. Wij zijn vandaag ook goed.” In het korte bericht schrijft hij verder hoe het internet en de telefoon voor twee nachten geblokkeerd was. „Ik voelde me alsof ik in een gevangeniscel zat. Zo volledig geïsoleerd van de wereld”, appt Al Attar.

Voor Al Attar en zijn familieleden is het „heel moeilijk” om eten en drinken te halen. Hij bidt veel voor zijn familie in Nederland en in Palestina. „Ik voel mij zelf kapot [gaan] hier. Ik wil de mensen hier graag helpen maar dat kan ik niet.”

Lees ook
‘Nieuwe fase’ in Israëlisch offensief in Gaza, vooral ‘voorzien op tunnelstelsel’

Dalal (49): ‘Iets dat het daglicht niet mocht zien’

Dalal is docente aan de universiteit van de Palestijnse Rode Halve Maan, in de stad Khan Younis. Ze wil alleen met haar voornaam in de krant. Dalal woont samen met haar broer en zijn vrouw, en is blind. De krant kwam met Dalal in contact via de Hope Foundation, een Nederlandse stichting die artistiek-educatief werk doet met jongeren in Gaza.

„Ik zat vrijdagavond bij de buren, om niet alleen te zijn”, vertelt Dalal zondagmiddag aan de telefoon. „De radio kondigde aan dat alle telecommunicatie zou worden lamgelegd. Kort erna verdween het signaal op onze mobiele telefoon. Mijn hart sloeg een tel over van de schrik. Iedereen had het gevoel dat er iets stond te gebeuren dat het daglicht niet mocht zien. Ik ben naar huis gegaan, ging op bed liggen, wachtend tot ze ons huis zouden binnenvallen.”

Dat zou niet gebeuren, maar die nacht braken de bombardementen wel in alle hevigheid los. „Om de vijf à tien minuten, de hele nacht lang.” Omdat Dalal blind is, was het extra akelig. „Ik hoor alleen de doffe inslagen van de bommen. En ik besef: snel naar beneden wegvluchten, dat kan ik helemaal niet.”

Fatena Al-Ghorra: ‘Leven van moment tot moment’

Net voor de oorlog uitbrak, reisde de Belgische dichteres en schrijfster Fatena Al-Ghorra naar haar familie in Gaza-stad, die ze vijftien jaar niet had gezien. Toen de bombardementen begonnen, vluchtte Al-Ghorra samen met haar ouders en broers naar het Al-Quds-ziekenhuis, ten westen van Gaza-stad, waar al zeker tienduizend ontheemden verblijven. De hulporganisatie Rode Halve Maan in Palestina heeft ‘ernstige dreigementen’ ontvangen van de Israëlische strijdkrachten dat het Al Quds-ziekenhuis ‘gebombardeerd zal worden’ en ‘onmiddellijk’ moet worden geëvacueerd.

„Het hele gebouw davert al van de bombardementen vlakbij het ziekenhuis”, schrijft Al-Ghorra via Whatsapp. „Ik hoor de sirenes van ambulances die gewonden vervoeren. Wij leven van moment tot moment, hopend dat wij overleven. Mijn familieleden zijn verspreid over verschillende plekken zodat wij zoveel mogelijk levens zouden kunnen redden.”

In een oorlog, stelt de auteur, vechten normaal twee partijen tegen elkaar. „Maar in Gaza voert een partij oorlog tegen een plaats, tegen burgers, tegen kinderen en families.” Toen haar familie vorige week naar het Al Quds-ziekenhuis vluchtte, moest iedereen wegrennen onder de bommen. „Mijn moeder loopt met een kruk en vroeg mij haar achter te laten. ‘Nooit’, zei ik haar. Toen dook achter haar een dikke wolk op van rook en neervallende gebouwen. Het leek een scène uit de Tweede Wereldoorlog.”

dichteresFatena Al-Ghorra Geloof me, ook Palestijnen houden van het leven

In het ziekenhuis is er nog een beetje verlichting en enkel zeewater. „Het is ondrinkbaar en je kan er ook je gezicht niet mee wassen. Alle gangen van dit gebouw zijn gevuld met mensen. Ze slapen overal. Hygiëne is er niet. Omdat wij niet kunnen desinfecteren, vrezen we dat er ziektes zullen uitbreken.”

Wat de ontheemden in het ziekenhuis meemaken, tart elke verbeelding, schrijft Al-Ghorra. „Er is hier een moeder die haar dochters, schoonzoons en kinderen verloor. Het medisch materiaal en de medicijnen raken op. In de ziekenhuizen komen duizenden gewonden binnen per dag, in de lijkenhuizen is er geen ruimte meer. Israël bombardeert zelfs bakkerijen, waardoor we nu ook geen brood meer kunnen eten.”

„Niemand wil sterven. Geloof me, ook Palestijnen houden van het leven. Zoals de Palestijnse dichter Mahmoud Darwish schrijft: wij houden van het leven, voor zover wij een weg daarheen kunnen uitstippelen.”

Met medewerking van Anne van der Schoot

Lees ook
Verwoesting en wanhoop na Israëlische aanvallen op Gaza

Nilüfer Yanya betovert met haar veelkleurige liedjes

admin
November 26, 2024
0

Als Nilüfer Yanya het publiek in de Melkweg toespreekt, oogt ze verlegen. Maar als de 29-jarige Britse zingt, is er van schroom geen sprake. Dat doet ze adembenemend mooi, en met de natuurlijke vanzelfsprekendheid van een ruisende waterval. In combinatie met haar vier voortreffelijke muzikanten leidde het tot een betoverend concert.

Yanya heeft een experimentele, ongrijpbare sound, die vele genres doorkruist, van soul en jazz tot rock en grunge. Ze maakt in essentie gitaarliedjes, maar gitaarliedjes die weelderig uitwaaieren, en voortdurend van richting, ritme en kleur veranderen – zoals in jazz en grunge.

Haar gitarist en medecomponist Will Archer wringt behalve mooi slepende melodieën ook de vreemdste akkoordenschema’s uit zijn instrument. De ritmesectie varieert doorlopend in tempi, ook omdat Yanya graag songs schrijft die plots uitbarsten in gitaargeweld. En dan heeft ze nog multi-instrumentalist Jazzi Bobbi aan haar zijde (dochter van Spargo-zanger Ellert Driessen), die op keyboards de gitaarsongs van een extra knisperende laag voorziet en op haar saxofoon voortdurend een portie zachte tonen door de liedjes vlecht.

Bijzondere techniek

Over dat schuimige mengsel vlijt Yanya haar hees-hoge soulvolle stem. Vaak zet ze zingzeggend in, maar als ze voluit zingt, hanteert ze vaak een bijzondere techniek, die eerder draait om klank dan om het volledig uitspreken van woorden. Dan kan de naam van Elizabeth Fraser, de etherische zangeres van de Cocteau Twins zich opdringen. Zelf noemt Yanya in interviews vaak Big Thief en Nina Simone als inspiratiebronnen voor haar zingen en schrijven.

Haar schetsmatige manier van zingen sluit aan bij haar impressionistische, poëtische manier van schrijven, die al even weinig houvast biedt. „You’re my best machine, you’re my midnight sun, always I did it for you”, luidt bijvoorbeeld karakteristiek het refrein van ‘Midnight Sun’, het prijsnummer waarmee ze het concert afsloot.

Dat lied komt van haar goed ontvangen tweede album Painless, uit 2022, die alle beloftes inloste van haar debuut Miss Universe uit 2019. Dit najaar verscheen het derde album, My Method Actor. Ook dat nieuwe album leverde weer een aantal prachtige, pakkende singles op, zoals ‘Like I say (I runaway)’ en ‘Just A Western’. Die songs kregen live een gloedvolle uitvoering, die de intensiteit van de songs nog eens extra aanzette.

Anders dan dit nieuwe album kende het concert geen enkel minder moment. In elk lied zat energie en voortdurend kon je je verbazen over het raffinement van deze band. Een groot podiumpersoonlijkheid is Nilüfer Yanya niet, maar de muziek maakt alles goed.

Rijksmonumenten bedreigd door verkrotting. ‘De eigenaar is officieel nooit op zijn vingers getikt’

admin
November 26, 2024
0

‘INSTORTINGSGEVAAR!! NIET BETREDEN”, zegt een waarschuwingsbord aan de rand van Sluis. Het hangt aan wat eens een monumentaal toegangshek was. De toegang en het terrein erachter zijn overwoekerd met bomen en struiken. „Hierachter ligt Het Hoompje”, zegt Arjen Drijgers, voorzitter van de afdeling Zeeland van de erfgoedvereniging Heemschut.

Het in 1909 gebouwde villacomplex met torentje en kapel was een klooster voor de zusters Franciscanen. Tot 1986 is het ook in gebruik geweest als internaat voor kinderen met een beperking. Daarna kwam het leeg te staan. Zesentwintig jaar geleden is het complex onder nummer 509259 ingeschreven als rijksmonument.

Intussen geldt Het Hoompje in erfgoedkringen als schoolvoorbeeld van een rijksmonument dat ondanks, of misschien juist wel dóór zijn speciale status al jarenlang door zijn eigenaar zo wordt verwaarloosd dat het verkrot raakt. De eigenaar is in dit geval een BV, onderdeel van het beursgenoteerde bedrijf Bever Holding, die het complex in 1992 heeft gekocht. Daarachter gaat de vastgoedinvesteerder Ronnie van de Putte schuil die in Nederland en België zo veel monumentale gebouwen heeft laten verwaarlozen dat hij de bijnaam ‘de Krottenkoning’ heeft gekregen.

Via een olifantenpaadje verderop is het mogelijk het terrein van Het Hoompje te betreden. „Ik blijf hier even wachten”, zegt Drijgers. Een bord ‘Verboden toegang’ staat er niet, maar zijn Heemschutafdeling heeft in juli 2021 aangifte gedaan van opzettelijke en stelselmatige verwaarlozing. „Daarom lijkt het me beter dat ik niet het terrein op ga.”

De muren van het complex staan nog overeind, maar alle deuren en ramen zijn weg. Overal, buiten en binnen, zit graffiti. Het trappenhuis is deels verdwenen, evenals een stuk vloer van de bovenverdieping. In het dak gaapt een groot gat. Klimop overwoekert met dikke, kale wortels de achterkant van de kapel.

Verwaarlozing

Het Hoompje is geen uniek geval, blijkt uit gegevens van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed. In de recent gepresenteerde tweejaarlijkse ‘monitor monumenten en archeologie’ staat dat volgens opgave van gemeenten 93 rijksmonumenten ‘ernstig verwaarloosd’ zijn. Dat zijn er vijf meer dan twee jaar geleden.

Leonard de Wit, die zich bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) al jaren met de materie bezighoudt, is aanvankelijk geneigd het probleem te relativeren – „we hebben in totaal ruim 61.000 rijksmonumenten in Nederland” – maar vertelt toch veel tijd te stoppen in verwaarloosde rijksmonumenten. „Verwaarlozing gebeurt onder andere omdat een boer die met zijn bedrijf stopt, geen zin heeft zijn monumentale schuur te onderhouden. Of omdat een parochie geen geld heeft voor onderhoud van een kerk. Met die mensen probeer je er door praten uit te komen.” Maar er zijn volgens De Wit ook eigenaren die bewust een monument verwaarlozen, bijvoorbeeld omdat ze het gebouw willen laten slopen om er een ander, winstgevend project neer te zetten.

De eigenaar van Het Hoompje hoort tot die categorie, stellen Drijgers en De Wit afzonderlijk van elkaar. Dergelijke eigenaren hebben vaak diepe zakken en kunnen er daarom ook nog eens juridisch alles aan doen om niet aan hun verplichtingen te voldoen, luidt hun gezamenlijke conclusie. Bever Holding zelf zegt desgevraagd dat er geen woordvoerder voor commentaar beschikbaar is.

Volgens de Erfgoedwet hebben eigenaren van een rijksmonument een instandhoudingsplicht. De Wit: „Dat is geen plicht tot een alomvattende restauratie, maar het begint wel met wind- en waterdicht maken.” Aan gemeenten is al sinds de Monumentenwet van 1988 de taak om erop toe te zien dat eigenaren hun rijksmonumenten goed onderhouden. Daar zit ook een probleem: veel gemeenten hebben niet genoeg mensen, kennis en geld in huis, zeker niet voor langdurige juridische procedures.

Het in 1909 gebouwde villacomplex **Het Hoompje** in Sluis.

Handhavingsactie

„Ambtenaren van Sluis wilden enkele jaren geleden wel via een dwangsom de eigenaar van Het Hoompje dwingen het gebouw niet langer te verwaarlozen”, vertelt Drijgers. „Maar uiteindelijk heeft de gemeente die laten verlopen en nooit officieel gehandhaafd.” Het dossier rondom Het Hoompje loopt al heel lang, geeft een woordvoerder van de gemeente Sluis in een reactie toe. „Dit rijksmonument wordt al tientallen jaren verwaarloosd door de eigenaar. We voerden eerder een handhavingsactie uit tegen de eigenaar. Maar dit heeft niet tot het gewenste resultaat geleid.”

In een perfecte wereld letten de provincies erop dat gemeenten hun taak als toezichthouder en handhaver goed uitvoeren. Maar ook dat gebeurt te weinig, heeft de Inspectie voor Overheidsinformatie en Erfgoed vastgesteld.

In principe kan ook justitie optreden tegen verwaarlozing van een rijksmonument, omdat dat als economisch delict geldt. „Daarom hebben we drie jaar geleden ook aangifte over Het Hoompje gedaan”, vertelt Drijgers. „Het Hof in Den Bosch heeft echter begin dit jaar bepaald dat strafrechtelijke vervolging niet opportuun is, omdat de eigenaar officieel nooit door Sluis op zijn vingers is getikt.”

Vijf jaar na Kamervragen over de uitvoering van erfgoedtaken is OCW dit jaar een programma gestart dat het toezicht en de handhaving bij gemeenten en provincies moet verbeteren, daarbij bijgestaan door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Desondanks stelt de gemeente Sluis nu dat de toestand van Het Hoompje zo slecht is, dat behoud geen zin meer heeft. De gemeente heeft daarom verzocht het complex als rijksmonument te schrappen. De Wit: „Ik heb de gemeente gezegd dat het verzoek na jarenlang zelf niet opgetreden te hebben niet zo netjes is.”

Drijgers heeft nog goede hoop. „Uit onderzoek van twee jaar geleden zou blijken dat behoud nog wel mogelijk is. Als Het Hoompje niet als monument in stand wordt gehouden, rest een ruïne die alleen nog interessant is voor urban explorers.”

Trumps invoerheffingen: politiek pressiemiddel of opmaat naar handelsoorlog?

admin
November 26, 2024
0

Al meteen op dag één van zijn presidentschap, op 20 januari, wil Donald Trump grijpen naar het politieke wapen van importheffingen. De president-in-spe kondigde dat maandag aan in een serie posts op zijn eigen socialemediaplatform Truth Social. Canada en Mexico krijgen een importheffing van 25 procent aan hun broek op álle producten die ze verkopen aan de VS. Alle Chinese goederen wil hij belasten met een „additionele” invoerheffing van 10 procent. Dit boven op bestaande tarieven voor China, die sinds Trumps eerste presidentschap op gemiddeld 19 procent liggen.

De invoerheffingen, schreef Trump, zijn voorwaardelijk. De heffingen op Canada en Mexico blijven van kracht zolang „drugs, vooral fentanyl, en (…) illegale vreemdelingen” via deze buurlanden de VS binnenkomen, schrijft Trump. Over China schrijft hij dat het land de drugshandel naar de VS moet aanpakken.

1
Komen die heffingen er echt?

Dat is niet zeker. Mogelijk zijn Trumps posts meer een dreigement dan een aankondiging. En kunnen de drie landen de heffingen alsnog afwenden als ze voldoen aan Trumps eisen. Welke concrete maatregelen Trump verlangt, is niet duidelijk.

Wat betreft Mexico spelen de thema’s migratie en drugs al decennia. Illegale migratie via Canada is pas de laatste jaren als thema opgerukt in de Amerikaanse politiek. Mensensmokkel via de noordgrens is ook aangekaart door de regering-Biden. Voor Trump blijkt het een aanleiding om de noorderbuur, die zijn eerdere importheffingen ontliep, nu opeens hard aan te pakken.

China, waarmee Trump in zijn eerste presidentschap (2017-2021) een handelsoorlog uitvocht, krijgt van Republikeinse én Democratische zijde het verwijt de grondstoffen te leveren van drugs die de VS binnenkomen. Over China schrijft Trump dat hem vanuit Beijing was beloofd dat drugssmokkelaars de doodstraf zouden krijgen. Dit zou China „nooit hebben opgevolgd”. Trump lijkt dus de doodstraf te eisen voor Chinese criminelen, al doet hij dit impliciet.

Trump is een transactioneel politicus, ook als het gaat om handelspolitiek. In 2018, tijdens zijn eerste presidentschap, dreigde hij de Europese Unie te treffen met invoerheffingen van 25 procent op auto’s. Maar toen toenmalig Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker beloofde meer Amerikaanse sojabonen en vloeibaar gas af te zullen nemen, waren de heffingen van de baan.

Of het in dit geval ook zo loopt, valt niet te voorspellen. Trump is behalve transactioneel ook grillig en moeilijk grijpbaar.

2
Komt deze aankondiging onverwacht?

Ja en nee. Trump is een man van „tariffs” (importheffingen). „Voor mij is dit het mooiste woord in het woordenboek”, zei hij in oktober tijdens de verkiezingscampagne. Buitenlandse regeringen herinneren zich de importheffingen die hij in zijn eerste ambtsperiode oplegde aan met name China.

Toch is het pakket waarmee hij maandag dreigde opvallend. Tijdens de chaotische campagne was Trump niet altijd even consistent over de invoerheffingen die hij voor ogen had, maar het vaakst zei Trump dit: op alle import van buitenlandse goederen – uit álle landen dus – zou een heffing komen van 20 procent (nu ligt dat tarief gemiddeld op ruim 2 procent). Import uit China zou een heffing krijgen van 60 procent (boven op het huidige gemiddelde van 19 procent).

Tot dusver legden Trump en zijn adviseurs de invoerheffingen niet zozeer uit als diplomatiek pressiemiddel, maar vooral als manier om Amerikaanse bedrijven en banen te beschermen tegen vermeende oneerlijke concurrentie (al legde Trump bij Mexico al wel de link met migratie). Daarnaast zijn importheffingen volgens Trumps adviseurs een manier om de grote belastingverlagingen die Trump heeft beloofd te financieren.

Dan helpt het niet als ze weer worden ingetrokken, zodra een land aan bepaalde politieke eisen voldoet, zoals Trump maandag suggereerde. Verschillende doelen lijken binnen het wereldje van Trump door elkaar te lopen.

Heffingen tegen andere landen zijn nog geenszins van de baan. Niet voor niets stonden dinsdag de aandelen van Europese autobouwers in de min: beleggers zijn bang dat ook de EU snel aan de beurt zal zijn.

3
Komt er een handelsoorlog?

Dat zou zomaar kunnen. In een handelsoorlog vergelden landen elkaars importheffingen (of andere protectionistische maatregelen) met eigen heffingen, waarbij een patroon van escalatie optreedt. Dit gebeurde onder ‘Trump 1’ met China. Het Amerikaanse gemiddelde importtarief op Chinese goederen nam toe van ruim 3 naar ruim 19 procent, vice versa steeg het tarief van 8 naar 21 procent. De EU werd, net als andere handelspartners van de VS, getroffen door heffingen op staal en aluminium, en sloeg terug met importheffingen op onder meer Harley Davidson-motoren, en bourbon (Amerikaanse whisky). De maatregelen werden onder Biden verzacht, de EU-contraheffingen vervolgens opgeschort.

Maandag liet China bij monde van zijn ambassade in Washington weten te hechten aan de „economische en handelssamenwerking” met de VS, die beide landen ten goede zou komen. „Niemand zal een handels- of tarievenoorlog winnen”, aldus de Chinese ambassade volgens persbureaus.

Mexico lijkt scenario’s in de kast te hebben liggen voor vergelding. „Als jij mij treft met heffingen van 25 procent, dan moet ik wel reageren met [eigen] heffingen”, zei Marcelo Ebrard, de Mexicaanse minister van Economische Zaken, deze maand in een radio-interview, zo schrijft The New York Times.

Het zou het de facto einde betekenen van het vrijhandelsakkoord van de VS, Mexico en Canada, dat al drie decennia van kracht is. Handelsketens zijn tussen de landen sterk geïntegreerd, bijvoorbeeld in de auto-industrie. Een handelsoorlog zou burgers en bedrijven in alle drie de betrokken landen pijn doen: zij draaien voor de tarieven op, in de vorm van duurdere halffabrikaten en eindproducten. Mexico en Canada zijn zeer afhankelijk van hun belangrijkste handelspartner, de VS. Voor de VS is Canada de belangrijkste afzetmarkt, gevolgd door de EU, Mexico en China.