Op gewone dagen gaat het er al luidruchtig aan toe in het Britse Lagerhuis, maar de chaos woensdagavond sloeg alles. Nijdige parlementariërs riepen – „resign, resign!” – om het vertrek van de voorzitter van het Huis. Leden van de Conservatieve Partij en de Schotse Nationalistische Partij liepen boos de zaal uit en boycotten een stemming.
Er stond een gevoelige kwestie op de agenda, de nijpende toestand in de Gazastrook, maar de verontwaardiging ontstond vooral door een besluit van de Lagerhuisvoorzitter over de parlementaire procedures.
Het debat over Gaza was aangevraagd door de kleine Schotse Nationalistische Partij (SNP) die al maanden pleit voor een staakt-het-vuren tussen Israël en terreurbeweging Hamas. Maar Lagerhuisvoorzitter Lindsay Hoyle besloot om, in plaats van een motie van de SNP daarover in stemming te laten komen, twee teksten van de Conservatieve Partij en Labour voor te leggen. Dit ging in tegen de parlementaire mores bij zulk soort oppositiedebatten. Zo ontnam Hoyle de SNP de kans om de Labour-partij, die in alle opiniepeilingen al maanden op winst staat, een politieke hak te zetten.
Gezichtsverlies
De parlementaire chaos leidde namelijk de aandacht af van wat een serieus probleem voor Labour-leider Keir Starmer had kunnen zijn. De SNP wilde oproepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren, maar zonder daarbij ook de acties van Hamas te veroordelen. Een aanzienlijk deel van de Labour-fractie had hiermee willen instemmen, tegen Starmers wil in. Dat had een flink gezichtsverlies voor hem betekend.
Al sinds kort na de aanval van Hamas en daarna de Israëlische vergeldingsacties staat Starmer onder druk van de linkervleugel van zijn partij. Leden van zijn fractie en veel lokale gemeenteraadsleden vinden dat hij Israël harder moet veroordelen voor hun geweld, dat ze als buiten proportie zien en als schending van mensenrechten. Maar Starmer volgt vrij precies de opstelling van de Verenigde Staten – en die van de huidige Britse premier Rishi Sunak – jegens Israël, omdat hij premierwaardig wil overkomen.
Zijn voorzichtige opstelling had in november al een opstand binnen de Labour-fractie tot gevolg gehad. De SNP riep toen in het Lagerhuis ook al op tot een staakt-het-vuren, en daar stemden 56 van de 198 Labour-leden vóór. Onder hen waren ook tien schaduwkabinetsleden, dat zijn prominente leden binnen de fractie die Starmer graag in zijn kabinet zou willen als minister, mocht Labour aan de macht komen. Met hun actie verloren zij hun benoeming in het schaduwkabinet. Uit protest tegen Starmers opstelling stapten ook enkele tientallen lokale raadsleden op.
Antisemitisme
Starmer wil graag laten zien dat hij heeft afgerekend met het antisemitisme binnen Labour. Onder zijn voorganger Jeremy Corbyn – die de afgelopen maanden de ene na de andere pro-Palestijnse demonstratie bijwoont – kreeg antisemitisme wel de ruimte. Er heerste „een cultuur binnen de partij waarin die, op zijn best, niet genoeg deed om antisemitisme tegen te gaan en op zijn slechtst het accepteerde”, stelde de onafhankelijke mensenrechtencommissie van het Verenigd Koninkrijk in 2020 vast.
Nu lijkt het er niet op dat het Starmer is gelukt die sentimenten helemaal de partij uit te krijgen. Vorige week schorste Starmer twee Labour-kandidaten voor het Lagerhuis. De één had tijdens een bijeenkomst gezegd dat Israël van de Hamas-aanval had geweten en „de terreurorganisatie bewust haar gang had laten gaan”, om zo een excuus te hebben om hard terug te kunnen slaan; het is één van de vele samenzweringstheorieën die over 7 oktober de ronde doen. De ander zei dat Britten die vrijwillig meevochten in het Israëlische leger „opgesloten moeten worden”. Starmer trok de partijsteun voor hen pas in na dagenlang aarzelen, waar veel partijgenoten een bewijs van zwak leiderschap in zagen.
Toch een staakt-het-vuren
Intussen heeft het Lagerhuis woensdag een motie van Labour aangenomen, al is die weinig waard omdat de Conservatieven en de Schotse Lagerhuisleden de stemming erover boycotten. De tekst vraagt, net als de oproep van de SNP, óók om een staakt-het-vuren, maar veroordeelt tegelijk Hamas en roept Israël op om geen grondaanval in Rafah te beginnen. In aanloop naar het debat woensdag is Starmer namelijk opgeschoven in zijn standpunt; een stap die hij durfde te nemen omdat landen als Canada, Australië en Nieuw-Zeeland inmiddels uit humanitaire overwegingen ook voor een onmiddellijke wapenstilstand pleiten.
In het Lagerhuis intussen is voorzitter Lindsay Hoyle niet langer zeker van zijn positie. Keir Starmer zou Hoyle onder druk hebben gezet om de Labour-motie in stemming te laten komen – zelf zegt Starmer dat hij hem alleen maar had „gevraagd om het breedst mogelijke debat” te faciliteren. Hoyle heeft zijn lidmaatschap van Labour moeten opzeggen zodra hij als voorzitter werd gekozen, maar wordt nu ervan beschuldigd alsnog partijpolitiek te hebben gehandeld. Tientallen Lagerhuisleden riepen hem al op om op te stappen.
En, zoals de Palestijnse ambassadeur in Londen zei tegen tv-zender Channel 4, de woordenstrijd heeft voor de toestand in de Gazastrook helemaal niets uitgemaakt. „Dit is Britse politiek op zijn laagst.”
