Onpeilbare Amerikaanse politiek aan zet om de wereldeconomie te stutten

Analyse

Schuldenplafond Om aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen, moeten de VS het schuldenplafond verhogen. Het akkoord dat daarover gesloten werd, moet nog door het Congres.

Speaker of the House Kevin McCarthy (midden) en onderhandelaars Garret Graves (links) en Patrick McHenry (rechts).
Speaker of the House Kevin McCarthy (midden) en onderhandelaars Garret Graves (links) en Patrick McHenry (rechts). Foto Jim Lo Scalzo/EPA

Is de wereldeconomie (voorlopig) gered? Zaterdagavond kwamen de Amerikaanse president Biden en de leider van de Republikeinse oppositie, Kevin McCarthy, tot een overeenkomst om het schuldenplafond voor twee jaar te verhogen. Zodoende kunnen de VS aan hun financiële verplichtingen voldoen en is, aldus Biden „de ergst denkbare crisis” voorkomen: „Een economische recessie, geruïneerde pensioenfondsen en miljoenen verloren banen.”

Niemand kan voorspellen wat die crisis precies zou behelzen, maar het gegeven dat de dollar het betaalmiddel is bij de helft van alle in- en uitvoerbetalingen wereldwijd, laat al zien hoeveel gevolgen onzekerheid rond de munt kan hebben. Amerikaanse staatsobligaties zijn de maatstaf voor de internationale kredietverstrekkingen, elke afwaardering daarvan als gevolg van aflossingsverzuim zou wereldwijde rimpels veroorzaken. En denk aan de nervositeit in de financiële markten eerder dit jaar toen twee niet eens zo heel grote Amerikaanse banken ondergingen.

Lees ook: Voorlopig akkoord bereikt over verhoging schuldenplafond Verenigde Staten

Maar: gered? Niet te vroeg juichen. De oorzaak dat de VS en de wereld tot de rand van deze crisis zijn gekomen, ligt immers in de onpeilbare onredelijkheid van de Amerikaanse politiek van dit moment. Het Congres moet de afspraken deze week goedkeuren. De linker- en rechterflanken van beide partijen hebben van polarisatie een verdienmodel gemaakt en kunnen nog altijd roet in het eten gooien.

De conservatiefste afgevaardigden oefenen een buitenproportionele invloed uit op de Republikeinse Partij en op de zwakke leider McCarthy. Het is de vraag of die factie nog een manier wil vinden om de overeenkomst op te blazen. Een handjevol protesteerde luidkeels toen de contouren van de afspraken bekend werden gemaakt. „Onacceptabel”, concludeerde het conservatiefste smaldeel, de Freedom Caucus.

Deadline

Minister Janet Yellen van Financiën stelt dat, zonder overeenkomst, de regering vanaf 5 juni geen geld meer kan overmaken aan haar schuldeisers. Daarmee ligt de deadline voor het Congres vast. Woensdag wordt in het Huis gestemd over de wet waarin de afspraken zijn vastgelegd. Tot die tijd zal zowel Biden als McCarthy zijn best moeten doen om het resultaat te verkopen aan de achterban.

De stoerste taal deze week komt van de Republikeinse leider

McCarthy zal daarbij wijzen op de beperking van de overheidsuitgaven tot het niveau van 2022, het feit dat er geen nieuwe belastingen komen, dat regulering voor infrastructuurprojecten wordt afgeschaft en dat er minder geld naar de belastingdienst gaat.

Biden zal wijzen op de waarborgen die in de wet zijn vastgelegd voor de sociale voorzieningen voor de armste Amerikanen, veteranen en daklozen zonder werk. Hij zal erop wijzen dat de Republikeinen flink zijn teruggekrabbeld ten opzichte van hun standpunt uit april – 25 procent minder overheidsuitgaven – en dat de consequenties van de overeenkomst voor met name zijn klimaat- en milieumaatregelen niet zo verstrekkend zijn.

Winnaars en verliezers

Zo werd het hele weekend in politiek Washington besproken wie de winnaar en wie de verliezer was van de onderhandelingen. Had Republikein McCarthy te veel weggegeven? Had Democraat Biden te lang getreuzeld om te overleggen? Was Biden er echt in geslaagd „de belangrijkste prioriteiten en resultaten” van zijn regering en partij te waarborgen? Was het McCarthy inderdaad gelukt om een „historische beperking van de overheidsuitgaven” te bewerkstelligen?

Als Republikeins leider is de positie van McCarthy precairder dan die van Biden. Eerstgenoemde heeft te maken met een achterban die lak heeft aan de bestuurbaarheid. Ze laten vaak weinig respect zien voor McCarthy, die ze van gematigdheid verdenken. In januari moest hij vijftien vernederende stemrondes doorstaan eer zijn conservatieve partijgenoten hem tot Speaker of the House kozen.

De wereld kan opgelucht ademhalen als de VS hun schulden kunnen betalen

Daarom komt de stoerste taal dit weekend van de Republikeinse leider. Zo stelde hij dat de Democratische leider in het Huis, Hakeem Jeffries, wanhopig is omdat er „niets voor Democraten” in de wet zit. Jeffries hield zich dit weekend op de vlakte. Hij zegt dat genoeg Democratische afgevaardigden met de wet zullen instemmen.

De rest van de wereld kan even opgelucht ademhalen. Zodra de wet is aangenomen, eerst door het Huis, dan door de Senaat, zal duidelijk blijken dat de hele episode een bijna-ramp van Amerikaanse makelij is geweest, gefabriceerd voor binnenlands politiek gebruik en van beperkte feitelijke betekenis.

Lees ook: De Rust Belt in de VS ontroest, mede dankzij de oorlog in Oekraïne

Als de VS netjes hun schulden betalen en de defensiebegroting inderdaad buiten schot blijft bij de bezuinigingen zodat de Amerikaanse steun voor Oekraïne kan voortduren, zal het gevoel van een financiële armageddon (het woord is vaak gevallen op de Amerikaanse tv) in een oogwenk verdampen. Dan kunnen de Republikeinen in een verkiezingsjaar vertellen hoeveel ze hebben bezuinigd en de Democraten hoeveel ze hebben geïnvesteerd. En in 2025 zal een nieuwe samenstelling van het van het Huis van Afgevaardigden de gemaakte afspraken kunnen aanscherpen, versoepelen of afschaffen.