Onderzoek: Italië stuurt asielzoekers vastgeboeid op veerboten terug naar Griekenland

Migratie Opnieuw overtreedt Italië het internationaal recht door asielzoekers terug te duwen naar Griekenland. In 2014 werd het land in Straatsburg veroordeeld om dezelfde praktijk.

Een foto van een geboeide man, woensdag openbaar gemaakt door Lighthouse Reports. Volgens het journalistencollectief gaat het om een migrant op een Griekse veerboot, tijdens zijn gedwongen terugreis van Italië naar Griekenland.
Een foto van een geboeide man, woensdag openbaar gemaakt door Lighthouse Reports. Volgens het journalistencollectief gaat het om een migrant op een Griekse veerboot, tijdens zijn gedwongen terugreis van Italië naar Griekenland.

Foto Lighthouse Reports

In de krochten van een veerboot van de Griekse rederij Superfast Ferries zit een man met handboeien vastgebonden aan een paal. Het is een migrant die vanuit Griekenland de boot naar Italië had genomen met het plan om daar asiel aan te vragen. De Italiaanse autoriteiten wilden hier niets van weten en stuurden hem, vastgebonden, terug naar Griekenland.

Een foto waarop de geboeide man te zien is, werd woensdag openbaar gemaakt door journalistencollectief Lighthouse Reports, in samenwerking met onder meer de ARD en Al Jazeera. Uit hun onderzoek blijkt dat Italië geregeld op deze manier asielzoekers terugstuurt naar mede-EU-lidstaat Griekenland.

De asielzoekers in kwestie, afkomstig uit Afghanistan, Syrië en Irak, stapten in Griekenland op veerboten die hen naar de Italiaanse havensteden Venetië, Ancona, Bari en Brindisi brachten. De Italiaanse autoriteiten stuurden hen op dezelfde boten weer terug naar Griekenland. Volgens Griekse gegevens zou dit in de afgelopen twee jaar ruim tweehonderd asielzoekers zijn overkomen.

De man zit onderdeks op de veerboot geboeid aan een paal.
Foto Lighthouse Reports

Uit het onderzoek blijkt dat de asielzoekers, onder wie kinderen, soms meer dan een dag achter elkaar vastgehouden werden in officieuze, benedendekse gevangenissen, die de vorm aannemen van donkere kamers of metalen kisten met alleen een stuk karton op de grond. In een geval ging het om een voormalige badkamer met kapotte douches en wc’s, met twee matrassen erin. Namen en data van gedetineerden stonden er in verschillende talen op de muren gekrabbeld. Op dezelfde boten werden bovendeks betalende passagiers vervoerd.

Illegaal

Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. In 2014 speelde er al een vergelijkbare zaak bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Ook toen ging het om asielzoekers die, in 2007 en 2008, bij aankomst in een Italiaanse haven teruggestuurd werden naar Griekenland en ook toen werden ze op de terugreis in hun bewegingsvrijheid beperkt: „Gedurende de hele reis zaten sommige aanvragers opgesloten in hutten en anderen in toiletten”, aldus het feitenrelaas van het Hof.

De asielzoekers, onder wie kinderen, werden soms meer dan een dag vastgehouden in officieuze, benedendekse gevangenissen

Het Hof oordeelde dat deze pushback-praktijk tussen EU-lidstaten illegaal is. Asielzoekers hebben het recht op individuele behandeling van een asielaanvraag. Maar Italië neemt die aanvraag niet in behandeling en stuurt de asielzoekers collectief, zonder aanzien des persoons, terug. Onder het Dublin-systeem – een Europees verdrag dat bepaalt welk land verantwoordelijk is voor het in behandeling nemen van asielverzoeken – is geen enkele vorm van collectieve willekeurige uitzetting gerechtvaardigd, aldus het Hof.


Lees ook: Onderzoek wijst op ‘illegale detentiecentra’ voor migranten in Bulgarije, Hongarije en Kroatië

Italië voerde in die zaak nog aan dat volgens ‘Dublin’ het eerste land van aankomst in de Unie verantwoordelijk is voor de afhandeling van asielaanvragen. Maar het Hof oordeelde dat Italië pas tot die conclusie kan komen als het de situatie van de asielzoekers individueel beoordeelt, in plaats van hen collectief uit te zetten.

Extra controles

Italië zei destijds in reactie op de uitspraak dat het deze praktijk zou staken. Aan die belofte heeft het zich, blijkens het onderzoek van de journalisten, niet gehouden. Na de Straatsburgse uitspraak uit 2014 werd er vanuit Europa extra controle ingesteld op de Italiaanse grensprocessen in de betrokken havensteden. Italië heeft volgens Lighthouse herhaaldelijk aangedrongen op het stopzetten van die controles, omdat de schendingen niet langer zouden plaatsvinden.

Vooralsnog heeft de Italiaanse regering niet op de jongste onthullingen gereageerd. In een interview met de ARD ontkent Giovanni Signer, politiedirecteur van de stad Bari, alle aantijgingen. Iedere asielzoeker die in zijn stad aankomt krijgt een passende procedure, aldus Signer. Dit wordt, ook bij de ARD, tegengesproken door Erminia Rizzi, juridisch adviseur voor asiel en migratie te Bari. Volgens haar schermt de grenspolitie binnenkomende vluchtelingen volledig af voordat ze worden teruggebracht naar de schepen.