Onderzoek: agent met ‘minachting’ door politie behandeld, maar geen verband tussen zelfmoord en diens werk

Politieagent Mike Versteege, die zichzelf in 2019 van het leven beroofde, is door „een opeenstapeling van ernstige fouten en grove nalatigheid van de politieorganisatie uit zijn mentale evenwicht gebracht”. Er is echter „geen oorzakelijk verband te leggen tussen gebeurtenissen op het werk en het overlijden van Mike”.

Dit concludeert de commissie die onder leiding van Oebele Brouwer, burgemeester van Achtkarspelen, het afgelopen jaar onderzoek deed naar het overlijden van Versteege, in het deze dinsdag verschenen rapport Ongehoord. De agent die sinds 2008 als digitaal expert werkte bij de Landelijke Eenheid van de politie, pleegde in december 2019 op 31-jarige leeftijd zelfmoord. Daartoe had hij besloten twee maanden nadat hij te horen had gekregen dat hij op eigen verzoek zou worden overgeplaatst binnen de politieorganisatie. Dat bleek een fout: hij had geen verzoek ingediend.

Brouwer is zeer kritisch over het handelen van leidinggevenden bij de Landelijke Eenheid. „De opstelling van de organisatie richting Mike kwalificeert de commissie als minachting.”

Brouwer oordeelt ook dat het geen pas geeft om „individuele personen verantwoordelijk te houden”. Het foute handelen is veroorzaakt door een gebrek aan professionaliteit van de politieorganisatie. Was er bij de Landelijke Eenheid „een positieve werkcultuur” geweest met „medewerkers die behoorlijk zijn toegerust en waar kwaliteit van sturing en besluitvorming geborgd is, had een dergelijke samenloop van ernstige fouten en grove nalatigheid zich nooit zo voorgedaan”. Brouwer schrijft verder dat niemand „de vooropgezette intentie” had om Versteege slecht te behandelen.

Lees ook dit artikel: Toch onderzoek naar zelfdoding agent

Een vriendelijke politieman met exceptionele talenten die zich met hart en ziel inzette voor de bestrijding van criminaliteit

Oebele Brouwer over Mike Versteege

Pestgedrag

Versteege kreeg in oktober 2019 tijdens zijn vakantie per interne mail te horen dat hij „op eigen verzoek” een nieuwe plek zou krijgen in de organisatie. Het duurde twee maanden voordat superieuren die vergissing rechtzetten, wat leidde tot veel stress bij Versteege. De agent wordt door Brouwer omschreven als „een vriendelijke politieman met exceptionele talenten die zich met hart en ziel inzette voor de bestrijding van criminaliteit”. Hij was ook „een gevoelige en kwetsbare jongen die conflicten het liefste uit de weg ging en onrechtvaardigheid moeilijk kon verdragen”.

De moeder en stiefvader van Versteege zijn ervan overtuigd dat hun zoon door fout handelen van leidinggevenden de dood is ingedreven. „Zij hebben weliswaar niet zelf de strop om zijn nek gehangen, maar ze hebben hem wel naar de lus geduwd,” zei voormalig politieagent Raymond van Bergem, stiefvader van Mike, vorig jaar tegenover NRC. Ze drongen daarom aan op het onafhankelijk onderzoek van Brouwer. Hij onderzocht eerder al twee andere gevallen van zelfdoding van agenten bij de Landelijke Eenheid.

Lees ook dit artikel: Teamchefs overgeplaatst na onderzoek zelfdoding politieagent

In 2020 concludeerde het bureau Veiligheid, Integriteit en Klachten (VIK) van de politie Oost-Nederland al dat „ernstige werkfouten” zijn gemaakt tegenover Versteege. Maar volgens de politietop kon geen uitspraak worden gedaan over het causale verband tussen deze fouten en de zelfmoord. Van pestgedrag zou niets zijn gebleken. Ook de commissie-Brouwer zegt „geen onderbouwing” te hebben aangetroffen dat Versteege gepest werd.

In het rapport Ongehoord schrijft Brouwer dat „voor zover bekend Mike nooit aan iemand heeft gezegd dat de gedachte aan suïcide hem bezighield en dit dus ook niet benoemd in relatie tot de situatie op het werk. Helaas heeft hij ook geen uitleg achtergelaten; dat maakt het verlies onbegrijpelijker en moeilijk te dragen”.

‘Gebrek aan waardering’

De ouders van Mike Versteege zijn het niet eens met de conclusie dat er geen personen verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de zelfdoding van Mike. Ze willen dat het Openbaar Ministerie alsnog een strafrechtelijk onderzoek instelt tegen in ieder geval twee van zijn leidinggevenden. Die zouden zich volgens de ouders hebben schuldig gemaakt aan valsheid in geschrifte omdat zij een besluit „verplaatsing op eigen verzoek” hadden opgesteld, wetende dat Mike hiervoor geen toestemming had gegeven. Ook wordt aangifte gedaan wegens misbruik van gezag, omdat ze de verplaatsing van Mike „op een leugen baseerden”, aldus de stiefvader.

Het onderzoek van Brouwer bewijst volgens politievakbond NPB dat „de werkgever ernstige fouten heeft gemaakt,” aldus voorzitter Jan Struijs. Hij hekelt „het gebrek aan waardering en belangstelling waarmee sommige leidinggevenden deze agenten die zelfmoord pleegden, hebben behandeld”.

De zelfmoorden bij de Landelijke Eenheid, problemen met leidinggevenden en ernstige corruptiegevallen deden de minister van Justitie Dilan Yesilgöz (VVD) in 2022 besluiten de Landelijke Eenheid (zesduizend agenten) te reorganiseren. De huidige Landelijke Eenheid wordt in tweeën geknipt. Naast de dienst die ‘zware jongens’ aanpakt (Eenheid Landelijke Opsporing) komt er een eenheid die landelijke openbare orde-operaties doet: van boerenprotesten tot klimaatdemonstraties.

De korpschef van de Nationale Politie Henk van Essen laat in een reactie op het rapport weten dat „er geen aanleiding is om de betrokken leidinggevenden alsnog onderwerp te maken van een disciplinair onderzoek”. Van Essen baseert die mening op het oordeel van Brouwer dat er geen individuele personen verantwoordelijk mogen worden gehouden in deze zaak. Van Essen heeft dit maandag aan de stiefvader van Mike Versteege laten weten.

Lees ook dit artikel: Falend leiderschap, pestgedrag, angstcultuur: de verborgen wanhoop van agent M.