‘Onderhoudswerk Nederlandse raffinaderijen levensgevaarlijk – per direct stoppen’

Posted on by admin

Onderhoudswerk aan Nederlandse raffinaderijen is levensgevaarlijk en moet per direct stoppen. Hiervoor waarschuwt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in een uitzonderlijk kritisch rapport. De sector heeft te weinig oog gehad voor de gevaarlijke omstandigheden waaronder medewerkers moeten opereren – kosten en milieuvoordelen werden belangrijker gevonden.

Aanleiding voor deze conclusie is een fataal ongeval bij Zeeland Refinery dat de OVV onderzocht. Op vrijdag 3 februari 2023 kwam een medewerker van onderhoudsbedrijf T.I.M.E. Service Catalyst Handling (TIME) om het leven bij het schoonmaken van een reactor. In reactoren wordt ruwe aardolie met behulp van chemicaliën omgezet in diesel en LPG. Nederland heeft de op een na grootste raffinagesector van Europa, voornamelijk in de Rotterdamse haven. Bij de zes Nederlandse raffinaderijen staan volgens de OVV 23 reactoren, die met regelmaat schoongemaakt en onderhouden moeten worden.

Het reinigen is ingewikkeld omdat het katalysatormateriaal ontbrandt zodra het in aanraking komt met zuurstof. De reactor in Zeeland werd gevuld met stikstof, waarna een medewerker met zuurstofhelm de 30 meter diepe reactor in zakte om de chemicaliën van de wand los te bikken. Na 2,5 uur werken in de hete, stoffige ruimte raakte hij bedolven onder brokken katalysatormateriaal, die in brand vlogen omdat er zuurstof uit zijn helm ontsnapte. Collega’s probeerden de man te redden, dat lukte niet.

Na 2,5 uur werken in de hete, stoffige ruimte raakte hij bedolven onder brokken katalysatormateriaal, die in brand vlogen omdat er zuurstof uit zijn helm ontsnapte

De OVV concludeert nu dat deze werkwijze „inherent onveilig” is. Het reinigen onder „inerte atmosfeer” – waarbij medewerkers werken in een tientallen meters diepe reactor gevuld met stikstof – moet daarom per direct stoppen, zegt vicevoorzitter van de OVV Erica Bakkum. De onderzoekers van de raad interviewden betrokkenen en deskundigen uit de sector. „De gevaren zijn bij iedereen bekend”, zegt Bakkum. Een „duiker” kan misstappen en van de trap vallen, bedolven raken, verbranden en stikken. „Maar de kans dat zoiets gebeurt, wordt niet heel hoog ingeschat.” De OVV concludeert dat áls er iets gebeurt, dat al snel fataal is. Als iemand bewusteloos onderin de reactor ligt en omhoog getakeld moet worden, is redding „vrijwel uitgesloten”.


Lees ook

Arbeidsongelukken, gezondheidsschade, milieuovertredingen. Hoe komen tankreinigingsbedrijven ermee weg?

Bij Gentenaar Cleaning in Moerdijk ontsnapten in 2022 giftige wolken van zoutzuur.

De oproep om deze werkwijze per direct te staken, is voor de OVV „uniek”. Voor zover valt te achterhalen deed de OVV niet eerder zo’n ferme uitspraak, zegt Bakkum. „We geven altijd ruimte aan de sector om zelf met betere veiligheidsmaatregelen te komen.” Dat de OVV die ruimte nu niet laat, heeft te maken met de extreme omstandigheden waaronder dit werk gedaan moet worden. „Die werknemer zit daar in een bloedhete ruimte, doet zware fysieke arbeid, waarbij het zicht slecht is en hij gedesoriënteerd kan raken.” Het inademen van een paar ademteugen stikstof kan al fataal zijn. „Dit is toch wel een klasse arbeid waarvan je denkt: is dit humaan genoeg?”

Volgens de Onderzoeksraad hebben bedrijven lange tijd gekozen voor de goedkoopste en meest milieuvriendelijke oplossing. Er zijn alternatieven, maar die kosten meestal meer tijd en werken nog niet goed genoeg. Elke dag dat een reactor voor onderhoud stilligt kost geld. Daarnaast is het katalysatormateriaal slechter te recyclen als het met alternatieve methoden uit een reactor wordt gehaald. Ook dat maakt alternatieven duurder, en slechter voor het milieu.

Mannetje met een zuurstofhelm

Zeeland Refinery, een bedrijf van het Franse Total en het Russische Lukoil, had in de aanbesteding expliciet gevraagd naar reinigingsmethoden waarbij de reactor gevuld wordt met stikstof. Deze aanvraag „suggereert dat Zeeland Refinery geen ruimte liet voor alternatieve methoden die het werk veiliger zouden maken”, schrijft de OVV. Volgens Zeeland Refinery was die ruimte er wel, als een aanbieder hiertoe een voorstel deed. TIME is een bedrijf dat zich volgens de OVV „grotendeels richt” op inerte betreding – TIME staat voor ‘Total Inert Maintenance and Engineering’ en in het bedrijfslogo staat een mannetje dat met zuurstofhelm een reactor betreedt.

De Onderzoeksraad ziet vaak dat het bij contractonderhandelingen vooral over de prijs en tijd gaat. Bakkum: „Wij zouden de aandacht voor veiligheid meer prominent op de agenda willen hebben bij aanbestedingen.”

Dit is toch wel een klasse arbeid waarvan je denkt: is dit humaan genoeg? Erica Bakkum vicevoorzitter OVV

Erica Bakkum
vicevoorzitter OVV

Na het ongeval heeft de Arbeidsinspectie het onderhoud stilgelegd. Toen bleek dat de reactor ook schoon te maken was zonder personeel te laten afdalen in de reactor gevuld met stikstof, is het werk hervat. Total zegt inmiddels wereldwijd gestopt te zijn met inerte betreding, ook bij Zeeland Refinery. Volgens de OVV gebruikt een deel van de vijf andere Nederlandse raffinaderijen nog altijd deze methode.

Bedrijven zijn wettelijk verplicht om de risico’s voor werknemers zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. De Arbeidsinspectie houdt daar toezicht op. De rol van de Arbeidsinspectie is door de OVV niet onderzocht. De werkmethoden van Zeeland Refinery zijn goedgekeurd door de Arbeidsinspectie.

Schematische weergaveHet ontladen van een reactor

Altijd aangelijnd

De betrokken bedrijven hadden strikte veiligheidsvoorschriften: medewerkers moesten bijvoorbeeld altijd aangelijnd blijven, en het katalysatormateriaal dat zit vastgekoekt aan de wanden, mocht niet boven heuphoogte komen. Maar in de praktijk, ziet de OVV, wijken medewerkers soms van die voorschriften af. Zij kunnen bijvoorbeeld verstrikt raken in hun veiligheidslijn en hem daarom even loskoppelen.

Op de ochtend van het ongeluk was de zekeringslijn van de medewerker losgekoppeld, en stond hij op een plek waar het katalysatormateriaal boven hem uit torende. Medewerkers hebben vaak goede redenen om van voorschriften af te wijken, zegt Bakkum, omdat het werk dan net iets beter, sneller of gemakkelijker gaat. „Bedrijven moeten meer aandacht hebben voor de vraag: hoe gaat het er nu echt aan toe op de werkvloer?” Ze kunnen er volgens Bakkum niet van uitgaan dat medewerkers de voorschriften altijd naleven.


Lees ook

Schadelijke stoffen? Dat bepaalt de tankreiniging zelf wel

Schadelijke stoffen? Dat bepaalt de tankreiniging zelf wel

Strafrechtelijk onderzoek

Het ongeval bij Zeeland Refinery staat bovendien niet op zichzelf. De afgelopen jaren zijn in verschillende Europese landen medewerkers om het leven gekomen bij het reinigen van reactoren gevuld met stikstof. Calamiteiten worden nauwelijks gedeeld, zag de OVV. Zeeland Refinery wist niet van deze ongevallen. Volgens de OVV neemt Zeeland Refinery nu op Europees niveau het initiatief om ongelukken binnen de branche te delen.

De Arbeidsinspectie en de politie deden strafrechtelijk onderzoek naar het ongeluk. Het Openbaar Ministerie beoordeelt op dit moment of het tot vervolging overgaat. De betrokken bedrijven voerden beide een eigen onderzoek uit naar de toedracht van het voorval. TIME heeft na het ongeluk onder meer bekeken of de veiligheidslijn zo bevestigd kan worden dat de medewerker die niet meer zelf kan losmaken. Het bedrijf zou werken aan alternatieve methoden om reactoren schoon te maken.


Foto Merlin Daleman


tankreiniging
Achter de schermen bij
de tankreiningsbedrijven

Arbeidsongelukken, lozingen via het riool in rivierwater, een gifwolk die zich verspreidt over Nederland. Tankreinigingsbedrijven, die elke dag honderden tankwagens met chemische stoffen schoonmaken, onttrekken zich aan controle en regels. Hoe kan dat?




Related Posts

Eindexamenstunts lopen al jaren uit de hand. „Een sensationeel filmpje levert je nu zo tweehonderd likes op”

Geen barricade van schoolmeubilair of een verkleedfeest, maar zwaar vuurwerk en vechtpartijen: lopen examenstunts dit jaar meer uit de hand dan gebruikelijk? Op meerdere scholen verliep de viering van de laatste schooldag van middelbare scholieren die in mei eindexamen doen deze week onstuimig.

Op het Rudolf Steiner College in Rotterdam staken jongeren woensdag zwaar vuurwerk af en probeerden ze deuren in te trappen. „Agenten werden bekogeld met eieren en fruit”, zegt een politiewoordvoerder. De school was al gesloten, de politie gebruikte wapenstokken toen jongeren niet wilden vertrekken. „Dit geweld ziet er altijd heftig uit, maar werd wel nodig geacht”, zegt de politie. In Rotterdam was het donderdag ook onrustig bij het Emmauscollege. „Jongeren gooiden eieren, ook naar de politie.”

Het is het begin van afscheid nemen van je middelbare schooltijd, een vormende fase waarin jongeren sociaal veel uitproberen

Beate Völker
socioloog

In Almelo wilden zo’n tachtig tot honderd leerlingen dinsdag een onaangekondigde eindexamenstunt doen bij het Alma College. Daarbij ontstond „een grimmige sfeer”, zegt de politie Oost-Nederland. Jongeren staken zwaar vuurwerk af en pleegden vernielingen. Vier jongens en een meisje werden aangehouden.

In Almere braken woensdag, op het Oostvaarders College, vechtparijen uit bij een stunt met een confetti- en een schuimkanon. Drie jongeren werden opgepakt. In Noord-Brabant arresteerde de politie een scholier die bij een stunt mogelijk een explosief in zijn rugzak had.

Lees ook

Leerlingen examenstunt Almere geschrokken van politieoptreden: ‘Kijk, die heeft iedereen geslagen’

Volgens een politiewoordvoerder zijn er meerdere vernielingen gepleegd en braken er vechtpartijen uit na een uit de hand gelopen examenstunt op een middelbare school in Almere. Foto VLN Nieuws/ANP

Trend

Of examenstunts vaker ontsporen dan voorheen, is lastig te zeggen. Cijfers ontbreken. De VO-raad, de koepelorganisatie van voortgezet onderwijs, ziet op basis van anekdotes wel een trend. „Voor corona had je soms een uitschieter, nu zien we jaarlijks tien tot twintig incidenten”, zegt een woordvoerder. Dat wijt hij onder meer aan sociale media. „Een sensationeel filmpje levert je zo tweehonderd likes op.”

„De rebellie van de jaren zeventig is weer terug”, zegt Jaques Dane van het Onderwijsmuseum in Dordrecht, die het fenomeen examenstunts onderzocht. „Het jaar na de treinkaping van De Punt [in 1977] deden scholieren in Haarlem alsof ze hun leraren gijzelden, compleet met bivakmutsen op.”

Stunts zijn volgens Dane van alle tijden. „De laatste jaren probeerden scholen ze in te dammen door te overleggen met scholieren. Nu lijkt dat ongeorganiseerde weer terug.”

Socioloog Beate Völker ziet hoe de examenstunt rituele trekjes heeft. „Het is het begin van afscheid nemen van je middelbare schooltijd, een vormende fase waarin jongeren sociaal veel uitproberen. Spelen met machtsverhoudingen hoort bij een stunt, net als jouw eindexamencohort als groep presenteren aan de rest van de school. Leraren door de mangel halen is eigenlijk reflecteren op je schooltijd.”

Ook volgens Völker kennen examenstunts een lange geschiedenis van uit de hand lopen. „Nu is het wel bijzonder heftig. Ik zie verharding.”

Bij Völker zelf ging de examenstunt er enkele decennia terug „heel braaf” aan toe. „We gingen zingend langs de lokalen en veegden de volgeschreven schoolborden leeg.”


Ministers tekenen wel maar houden de kaken op elkaar, ‘lees de stukken morgen maar’

Als de hekken bij het Catshuis donderdagochtend openen voor journalisten, staat één BMW al op het terrein. Het is de dienstauto van vicepremier en minister Sophie Hermans van Klimaat (VVD), zij is alvast binnen gaan zitten. Vragen stellen is niet mogelijk.

Over klimaat of het vastgelopen stroomnet, waar miljarden voor nodig zijn, ging het deze Voorjaarsnota-week amper – en dat is geen goed teken voor de minister.

De ministerraad komt donderdag bij elkaar in het Catshuis om de Voorjaarsnota, een aanpassing van de lopende begroting en vooruitblik over de uitgaven van 2026, officieel vast te stellen. In een marathonoverleg van meer dan 24 uur op dinsdag en woensdag met coalitiefracties PVV, VVD, NSC en BBB sloot minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) een politieke deal. Waarbij ministers en staatssecretarissen op afstand zaten, niet op het ministerie van Financiën waar overlegd werd.

Hebben de coalitiepartijen hun eigen bewindslieden gepasseerd bij het sluiten van een akkoord over de Voorjaarsnota?

Nedersaksenlijn

De fractievoorzitters van de coalitiepartijen vertelden woensdagochtend na het urenlange overleg vooral waar ze blíj mee zijn. De VVD noemde geld voor defensie, Caroline van der Plas van BBB was trots op geld voor de Nedersaksenlijn. De PVV was blij dat de sociale huren in 2025 en 2026 bevroren worden, en NSC vierde het extra geld voor mensen die problemen hadden met hun WIA-uitkering door een overheidsfout.

De grote vraag is nog steeds hoe het kabinet al die plannen betaalt. De Voorjaarsnota zelf komt namelijk pas op Goede Vrijdag naar buiten.

Omdat de fractievoorzitters woensdag al het ‘goede nieuws’ brachten, willen de media bij het Catshuis van ministers en staatssecretarissen horen: waar doet het dan pijn in de begroting voor hun ministeries?

Gelekt wordt er al wel. De arbeidskorting en heffingskorting zouden niet meegroeien met de inflatie, waardoor mensen meer inkomstenbelasting gaan betalen. Daarmee kan de geplande btw-verhoging op cultuur, boeken, sport en media worden teruggedraaid. Ook groeien de begrotingen van de ministeries niet zoals gebruikelijk mee met de inflatie, wordt niet uitgegeven geld op zorg elders ingezet, en wordt de Nedersaksenlijn deels betaald met geld dat bedoeld was voor een ander treinspoor naar het noorden: de Lelylijn.

Gevangenissen

De meeste bewindslieden hebben bij het Catshuis weinig zin in het bevestigen van zulke geruchten. De Voorjaarsnota moet eerst officieel goedgekeurd door de ministerraad, zeggen ze vooraf. Of ze zeggen dat ze de stukken die voortkomen uit de politieke deal nog goed moeten bestuderen. En die liggen binnen, in het Catshuis.

En achteraf zeggen ze: de stukken zijn morgen pas te lezen, niet vandaag.

Wat minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) al wel vertelt: de begrotingsregels zijn gehandhaafd. Extra schulden maken voor nieuwe wensen zit er niet bij. Blijft over: verhoogde belastingen of bezuinigingen om wensen te betalen. Maar waarop bezuinigd gaat worden of welke belastingen omhoog gaan, zegt hij niet.

Eén minister en één staatssecretaris spreken duidelijk uit zich zorgen te maken. Ze klinken verrast. Staatssecretaris Ingrid Coenradie (Gevangeniswezen, PVV), die openlijk kritiek uit op de PVV en partijleider Geert Wilders, bijvoorbeeld. „Niet hoopgevend”, noemde ze het feit dat er geen geld is vrijgemaakt om het cellentekort op te lossen, terwijl zij daar wel om had gevraagd.

Ook minister Eppo Bruins (Onderwijs, NSC) zegt dat hij niet gerust is. „De financiële situatie is niet florissant.” Zijn de consequenties van de Voorjaarsnota „doorleefd en doorvoeld”, vraagt de minister zich af.

De minister van Financiën moet nog de laatste details verwerken, daar loop ik niet op vooruit

Sophie Hermans
minister van Klimaat en Groene Groei

Klimaatfonds

Terwijl de ministerraad vergadert, lekt iets uit over de portefeuille van VVD-minister Sophie Hermans. De verlaging van de energiebelasting de komende drie jaar – kosten 600 miljoen euro, die een jaarlijkse korting opleveren van twintig euro op de energierekening van huishoudens – wordt betaald uit het Klimaatfonds, bevestigen bronnen aan NRC. Dus energie wordt goedkoper, én er is minder geld voor klimaat. Pijnlijk voor Hermans, die juist extra geld zocht om klimaatdoelen te kunnen halen.

Na afloop staat Hermans de pers wél te woord, ze spreekt het langst van alle ministers en staatssecretarissen. Maar haar antwoorden zijn voor elke camera min of meer hetzelfde, en vlak. „De minister van Financiën moet nog de laatste details verwerken, daar loop ik niet op vooruit.” Volgende week komt ze met een eigen pakket om de klimaatdoelen te halen, zegt ze verder.

Sophie Hermans, minister van Klimaat en Groene Groei, staat journalisten te woord.

Foto Sem van der Wal/ANP

Inkomstenbelasting

Alle ministers en staatssecretarissen hebben met de Voorjaarsnota ingestemd, zo blijkt. Maar nog steeds wil minister Heinen niet zeggen waar de pijn zit. „Ik ga nu terug naar het ministerie van Financiën, dan gaan we het document goed opmaken. Ik haal alles door de spellingscheck en dan hoop ik het morgen te kunnen uitsturen.”

Het is minister-president Dick Schoof, donderdagmiddag op zijn persconferentie, die wel enkele pijnpunten noemt. De inkomstenbelasting wordt minder verlaagd dan gepland en begrotingen van ministeries worden niet aangepast aan de inflatie. Verder wordt niet uitgegeven geld nu elders ingezet. „Zo zijn alle uitgaven netjes gedekt.”

Er is in de ministerraad niets aangepast aan de plannen, bevestigt Schoof. Stond het kabinet nu buitenspel bij het Voorjaarsnota-akkoord van PVV, NSC, VVD en BBB? Schoof: „Het is niet tekenen bij het kruisje, maar we hebben wel gewoon ingestemd.”

Met medewerking van Rosa Uijtewaal

Lees ook

Met begrotingsdeal heeft de coalitie opnieuw een dreigende breuk afgewend

Geert Wilders (PVV) staat de pers te woord nadat een akkoord is bereikt over de Voorjaarsnota.


Waarom greep de politie in bij een examenstunt in Almere? Het begon feestelijk

Sara en drie vriendinnen kunnen het nog steeds niet goed bevatten. „We zijn toch geen drugskartel hiero?” Zeker twintig agenten veegden woensdagmiddag het schoolplein van het Oostervaarders College in Almere-Buiten leeg, nadat de examenstunt uit de hand liep. De vier meiden blikken desgevraagd terug, terwijl ze over de brug lopen waar de politie ze de dag ervoor ook overheen stuurde. Hun namen zijn bekend bij de redactie.

De meeste leerlingen die NRC donderdag sprak, vertellen er losjes over. „Toch moest net in de klas iedereen huilen”, zegt Sara’s vriendin, met een werkboek tegen zich aan geklemd. „Het was echt machtsmisbruik”, zegt Sara. „Ze scholden, sloegen. Ik hoorde zelfs dat ze een hond op ons loslieten.” Dat klopt niet, maar er was wel een hond mee ter afschrikking. „Als je nu niet loopt dan word je gebeten”, is te horen op één van de vele filmpjes.

De rust is donderdag weergekeerd op de middelbare school. In het fietsenhok klinkt een fatbike-alarm, iedereen spreekt over de politie-inzet. Docenten hebben er, op de laatste dag voor de paasvakantie, tijd voor ingeruimd. „Dit heb ik in 45 jaar nog niet meegemaakt”, zegt een medewerker tussen twee trekjes van de e-sigaret. Het eindexamengala, dat voor donderdagavond stond gepland, is geannuleerd.

Traditie

De examenstunt is traditie, maar ook een dag die schoolleidingen vrezen. Deze week alleen al ging het mis in Elburg (er werd een sloopauto aangestoken), in Almelo en in Wijk en Aalburg (zwaar vuurwerk). In Ermelo werd preventief een school in lockdown geplaatst, na signalen dat er groepen onbekende jongeren op weg waren.

Een schuimmachine en een confettikanon op het schoolplein van het Oostervaarders College in Almere-Buiten.

Foto VLN Nieuws/ANP

De examenstunt in Almere-Buiten – een schuimmachine en een confettikanon op het schoolplein – was afgestemd met de schoolleiding. Het begon feestelijk. Totdat groepjes leerlingen uit de lagere klassen zich ermee begonnen te bemoeien. Op beelden is te zien hoe een prullenbak door de lucht vliegt. Een vuilniscontainer dendert over het schoolplein. Er zou met meubels zijn gegooid. De school meldt dat vijf leerlingen gewond zijn geraakt. Toen is de politie gebeld.

Op het bruggetje vindt de vriendin met het werkboek „meubels wel een groot woord voor prullenbakken.” Sara zegt dat er wel stoelen door de lucht gingen. Toen er ook metalen bussen met spuitconfetti over en weer vlogen, zag ze een aantal bebloede gezichten. „Maar vechtpartijen: nee.” Dat zeggen meerdere leerlingen: gevochten werd er niet.

Er is maar weinig geregistreerd van het ‘uit de hand lopen’. Volgens leerlingen omdat er binnen een telefoonverbod is. Bewakingsbeelden heeft de school overgedragen aan de politie. Van het politiegeweld is echter voldoende beeld, dat gretig wordt verspreid. De jongste van de vier vriendinnen, die niet in een examenklas zit, pakt haar telefoon. „Kijk deze, die heeft iedereen geslagen”, zegt ze over een agent. „Heel veel moeders zijn boos”, zegt Sara.

Zoals de moeder van Sami (15), Tala Delkhoshnavaz. Ze is donderdagochtend op gesprek geweest bij de veiligheidscoördinator van de school, maar dat heeft haar niet milder gestemd. Haar zoon kreeg een klap terwijl hij, volgens hemzelf, zich terugtrok. „We zijn allemaal op de rug geslagen”, zegt hij. Beelden tonen ook klappen op de benen. Volgens verschillende leerlingen was het bij een versmalling op het schoolplein moeilijk voor de achtersten om weg te komen, aangezien de voorsten geen haast maakten. Toch werd er gemept. Delkoshnavaz heeft een klacht ingediend bij de politie. „Maar ook de school moet hier verantwoordelijkheid voor nemen. Want mijn zoon is hier op het terrein geslagen.” Ze hoopt dat meer ouders zich uitspreken.

Jongeren van buiten

Maar wat is het hele verhaal? Waren er groepen jongeren van buiten de school betrokken? Leerlingen zeggen van niet, de schoolleiding kan het niet uitsluiten. „Dat beeld hebben we niet compleet”, zegt Floris van den Driesche, communicatie-adviseur van de Almeerse Scholen Groep, waar de school onder valt. „We hebben hier ook geen routine in. Gelukkig maar,” zegt bestuurssecretaris Hugo de Boer. „Laat duidelijk zijn: dit is heel vervelend.”

Drie personen zijn aangehouden vanwege het niet volgen van vorderingen en het beledigen van een ambtenaar in functie.

Foto VLN Nieuws/ANP

Waarom de politie leerlingen in colonne naar het nabijgelegen KFC-restaurant dreef, is onbekend. Zeker drie jongeren zijn toen aangehouden, onbekend is waarom. Het gerucht dat een meisje daarbij haar neus heeft gebroken, wordt op het bruggetje ontkracht. „Ik ken haar”, zegt Sara. „Dat is niet waar. Wacht ik bel haar even.” Vergeefs. „Ik denk dat ze slaapt.” Even later meldt Sara dat ze haar heeft opgezocht; het meisje heeft geen letsel.

Sami laat een aantal racistische reacties zien bij nieuwsberichten op sociale media. „Lees dat nou maar niet”, zegt zijn moeder in de KFC, waar ze met haar twee zoons is gaan lunchen. In fatsoenlijkere commentaren wordt opgemerkt dat een aantal leerlingen zich weinig aantrok van de bevelen van de politie. Sommige gaven een grote bek. „Maar er waren ook agenten die onnodig provocerend waren”, zegt Delkoshnavaz. Ze was snel op school woensdag, nadat haar zoon geslagen was. „Het leek alsof ze er van genoten.”