Ondanks weerstand volgt ‘punk-feministe’ met hoofddoek haar mode-droom

‘Ben je nog maagd?” vraagt casting agent Jason. „Wat?” vraagt de hoofddoek dragende Khadija, roepnaam Kat, geschrokken. „Of dit je eerste casting is?” verduidelijkt Jason. Ja, dat klopt, zegt Kat, in de tweede aflevering van de nieuwe komische en dramatische AvroTros-webserie Katwalk.

Kat is een jonge moslima met een voorkeur voor kleurige kleding, en ze wil graag fotomodel worden. Maar dat levert veel weerstanden op, zien we in zes korte afleveringen. Zo maken we bij die eerste casting kennis met de Cruella-De-Vil-achtige modeblad-hoofdredactrice Peggy (een toprol van Georgina Verbaan) die geen bezwaar zegt te hebben tegen hoofddoeken. Maar ze eist wel dat Kat zich omkleedt voor het oog van iedereen, man en vrouw. „Bij modeshows heb je geen privacy”, bitst Peggy. Dat gaat Kat te ver. Ze vertrekt.

Maar ze geeft haar droom niet op, zien we in Katwalk. Op een scherp humoristische manier brengt de serie de dilemma’s in beeld waarmee een eigengereide jonge moslima uit Amsterdam West te maken krijgt, die iets wil bereiken op háár manier. Ze wordt al gauw aan de schandpaal genageld door haar culturele gemeenschap, en de overwegend witte Nederlandse modewereld ontvangt haar evenmin met open armen.

Kat wordt met verve gespeeld door Meryam Khaldi (20). Je ziet er niet aan af dat deze hoofdrol haar acteerdebuut is. Ze komt uit de Achterhoek, is zelf moslima, en draagt sinds haar achttiende zelf een hijab (hoofddoek). Ze herkent de problematiek dat mensen niet willen geloven dat dat haar eigen wil is, vertelde ze in een tv-interview.

Hijab-loze media

Series met een jonge hijabi in de hoofdrol zijn er in de Nederlandse media eigenlijk amper. Of niet. „Wij wilden heel graag een serie maken voor die doelgroep van jonge vrouwen van 14 tot 20 jaar die tussen die twee culturen hun eigen pad willen kiezen. Dat serieuze probleem wilden we ook humoristisch in beeld brengen”, vertelt regisseur en mede-schrijfster Salma Chafouk Idrissi (34). De mode-industrie vraagt wat haar betreft om satire, met zijn weelderige reclames en serieuze boodschappen als ‘Omdat je het waard bent’.

Chafouk Idrissi is autodidact als scriptschrijver en regisseur. Ze studeerde psychologie maar kreeg toch steeds meer de behoefte om creatief werk te gaan doen, om verhalen te vertellen. Tijdens de coronalockdown maakte ze haar regiedebuut met de door haar geschreven korte film Pleinvrees (2021) met Nasdrin Dchar in de hoofdrol. Hij speelt Hussein, een man met pleinvrees, die tijdens de coronalockdown naar buiten durft en de wereld ontdekt.

En tijdens die coronaperiode zag ze ook de oproep van NPO3 die jong talent zocht om webseries te maken. Daar pitchte ze het verhaal dat aansloot bij haar eigen ervaring als jonge biculturele vrouw die haar eigen weg zoekt. Om het scenario te schrijven zocht ze contact met schrijfster Zainab Goelaman (31), die onder meer schreef voor de satirische site De Speld en nieuwssite De Correspondent en die ze tijdens de lockdown had leren kennen. „We delen hetzelfde absurdistische gevoel voor humor”, zegt Goelaman.

Als inspiratie voor Katwalk diende mede het verhaal van het Amerikaanse-Somalische model Halima Aden, die een rolmodel werd voor een moslim-inclusieve modewereld doordat ze onder meer met hoofddoek en in burkini internationale modeshows liep. Maar eind 2020 kondigde ze aan dat ze niet langer modeshows wilde lopen, omdat ze het gebrek aan privacy niet met haar geloof in overeenstemming kon brengen. Ze wil alleen nog model zijn als er met haar eisen, zoals een hoofddoek, rekening gehouden worden. Je kunt succesvol mode-model zijn én een hoofddoek dragen, is haar boodschap – net zoals Kat dat in Katwalk wil.

„Een hoofddoek bepaalt niet wie je bent. En mode en een hoofddoek en schoonheid gaan ook samen,” dat is wat ze in Katwalk willen laten zien, vertelt Zainab Goelaman, die als scriptschrijfster debuteert met deze serie. Om de serie geloofwaardig te laten zijn wat dat betreft, wilden ze ook per se een jonge moslimactrice die zelf een hoofddoek draagt, vertelt Goelaman. „Je hebt tegenwoordig veel producties in de media, gemaakt door witte mensen, waaraan iemand van kleur wordt toegevoegd voor het inclusiviteitsidee. Dat wilden wij niet. Veel van die films gaan ook nog eens alleen maar over de pijn en trauma’s die biculturele mensen met zich mee dragen. Dat vind ik trauma-porno. Dat wilden we ook niet. Er is inderdaad veel pijn, maar er is ook geluk, liefde, kracht en humor. Die verhalen zie en hoor ik veel te weinig vanuit bicultureel perspectief in Nederland. Humor verbindt juist, ongeacht je achtergrond.” En dat is te merken aan haar scriptdebuut.

De meeste (online) reacties op de serie zijn positief, maar er zit soms ook een harde veroordeling tussen, zowel met religieuze als met racistische ondertoon. Goelaman: „Mensen verwachten zo’n soort serie met zo’n soort hoofdrolspeler niet, en daar schrikken ze van.” Daaruit ontstaat soms onbegrip en afwijzing, aldus Goelaman. Maar dat Katwalk juist tegen die verwachtingen in gaat „dat is nu precies de bedoeling,” zegt ze.

In feite gaat Katwalk over het ‘punk-feminisme’ van nu, vertelt ze. „Punk gaat over je niet willen conformeren, rebels zijn. Kat wil zich niet aan de verwachtingen van haar familie aanpassen. En ze wil bepaalde westerse maatschappelijke barrières doorbreken. Vandaar dat de kleren, inclusief hoofddoeken en sieraden die ze draagt punky zijn, vol vrolijke, opvallende vormen en fluorescerende kleuren. Kat wil helemaal geen activist of boegbeeld zijn voor diversiteit. Ze wil gewoon zichzelf zijn: een bicultureel meisje met een droom om model te worden. Ze wil gezien worden voor de mooie, krachtige jonge vrouw die ze van binnen en buiten is. En daar hoort haar hoofddoek bij.”