Meer dan tweehonderd asielzoekers hebben op basis van het land waar zij vandaan komen een gebiedsverbod opgelegd gekregen voor Ter Apel. Het gaat om asielzoekers uit Noord-Afrikaanse landen als Algerije, Tunesië, Marokko en Libië. Omdat zij weinig kans maken op een verblijfsvergunning, werd ervan uitgegaan dat de asielzoekers zouden gaan stelen en werden zij categorisch geweerd uit het gebied. De gebiedsverboden zijn ondertekend door het COA en de gemeente Westerwolde.
Volgens juristen zijn de verboden in strijd met de wet en mogelijk discriminerend. Een gebiedsverbod kan normaal gesproken alleen worden opgelegd bij concrete gedragingen, niet omdat een persoon in een bepaalde categorie valt. Om die reden heeft het Openbaar Ministerie (OM) volgens bronnen geweigerd om overtredingen van de verboden te vervolgen.
De gebiedsverboden, die onlangs door opvangorgaan COA zijn gepubliceerd na een beroep op de Wet open overheid (Woo), hoorden bij een aanpak die zich richt op ‘kansarme asielzoekers’. Wie uit een land komt waaruit minder dan 10 procent van de aanvragen wordt ingewilligd, geldt als kansarm en werd geplaatst in een aparte, met hekken afgesloten opvang in Ter Apel. Wie de locatie wilde verlaten, kreeg een gebiedsverbod uitgereikt, ondertekend door het COA en de gemeente Westerwolde. De aanpak ligt nu tijdelijk stil, maar wordt als het aan minister Faber (Asiel, PVV) ligt zo snel mogelijk weer opgestart.
In het gebiedsverbod staat dat in Ter Apel „structureel overlast” wordt „ervaren”, die zou zijn veroorzaakt door „kansarme asielzoekers”. De overlast bestaat uit diefstallen, inbraken, bedelen en wildplassen. „Gezien de negatieve ervaringen met de doelgroep waar u onder valt”, zo vermeldt het gebiedsverbod, „is er vrees voor verstoring van de openbare orde”. Het gebiedsverbod is volgens de gemeente Westerwolde opgelegd aan 225 van de 320 kansarme asielzoekers die tot maart dit jaar in Ter Apel verbleven.
Niet vervolgd
De gemeente Westerwolde verdedigt haar werkwijze, die moet leiden „tot een veilige toegang tot het aanmeldcentrum”, zegt een woordvoerder. „Bij vrees voor verstoring van de openbare orde is het rechtmatig om een gebiedsverbod op te leggen.” Het COA benadrukt dat de gemeente de gebiedsverboden als „voorwaarde” heeft gesteld om mee te werken aan de opvang van de kansarme asielzoekers.
Je kunt niet alle kansarme asielzoekers weren op grond van ervaringen
Het OM heeft de gemeente Westerwolde, volgens bronnen, laten weten dat overtredingen van het gebiedsverbod niet vervolgd zullen worden. In een reactie zegt het OM de gemeente op de juridische kwetsbaarheid van het gebiedsverbod te hebben gewezen. Een OM-woordvoerder zegt daarover: „Het is de vraag of dat standhoudt bij een strafrechter.”
Discriminatie
Volgens deskundigen bestaat daar geen twijfel over en is de toepassing van het verbod op deze wijze verboden. De Algemene Plaatselijke Verordening van Westerwolde bepaalt dat de gemeente een gebiedsverbod kan opleggen aan personen die zich schuldig maken aan vergrijpen, zegt Jan Brouwer, hoogleraar recht en samenleving aan de Rijksuniversiteit Groningen. Er moeten dan eerst handelingen zijn gepleegd die de openbare orde verstoren voor zo’n verbod kan worden opgelegd. „Je kunt niet alle kansarme asielzoekers weren op grond van ervaringen met anderen.”
Ook zou het gebiedsverbod kunnen leiden tot discriminatie. Via het gebiedsverbod worden de grondrechten van een bepaalde groep ingeperkt, zegt Karin de Vries, universitair hoofddocent staatsrecht van de Universiteit Utrecht. De groep lijkt indirect gedefinieerd op basis van afkomst, zegt De Vries: „Dat is in strijd met het verbod op discriminatie.”
Volgens hoogleraar Brouwer proberen gemeenten vaker mensen te weren uit vrees voor wanordelijkheden. Amsterdam stelde onlangs een noodverordening in rond de wedstrijd van Maccabi Tel Aviv. Brouwer: „Je moet dan kunnen motiveren waarom de kans op ernstige misdrijven groot is. Dat is iets anders dan personen weren die in een bepaalde categorie vallen.”
Lees ook
‘Kansarme asielzoekers’ in detentieregime: COA wist dat het niet mocht, maar deed het toch
