Deze week hoor je vijf afleveringen over de Olympische Spelen. Vanaf 5 augustus zijn er weer reguliere afleveringen.
Parijs staat door de Olympische spelen volledig op zijn kop. De Parijzenaars, die van nature al graag klagen, waren weinig enthousiast over de komst van de sporters en de toeristen. Toch ziet correspondent Floor Bouma, die zelf in Parijs woont, dat de Olympische spelen meer voordelen hebben, dan ze aanvankelijk had verwacht.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]
‘Gisterochtend at een Belg aan de tafel hiernaast acht broodjes”, zegt Annie Vergouwen. „Ácht?” Wim Houtepen lacht. „Echt”, zegt Annie. Haar man Ad Broere en tafelgenoot Jos Poppelaars knikken, zij waren ook getuige. „Croissaints en kaiserbroodjes en omeletten, het ging er allemaal in.”
Pinkstermaandag in de Ikea van Breda. De winkel is net open maar de tafeltjes in het grote zelfbedieningsrestaurant raken vlug bezet. Dagjesmensen die zich op hun vrije dag opmaken voor de zoektocht langs driezitsbanken, woonkeukens, deurmatten en opbergkasten.
Wim (78), Jos (76), Annie (77) en Ad (74) kopen zelden iets. Ja, batterijen en lampen en een paar werkhandschoenen. Ze komen voor het restaurant. Niet alleen vandaag en gisteren. Ad en Annie uit Sint Willebrord („ja, tutoyeren mag”) komen wekelijks vier keer, Jos uit Breda haalt dat ook met gemak en Wim Houtepen (78) spant de kroon: hij sloeg bijna geen dag over sinds zijn pensionering in 2008. Geregeld komt hij tweemaal daags. Opgeteld zit hij vermoedelijk op een bezoek of tienduizend maar hij houdt de tel niet bij. ’s Zondags slaat hij wel eens over. Dan vindt hij het te druk en drinkt hij zijn cappuccino in de McDonald’s verderop langs de Bredase woonboulevard, samen met Jos en één of twee anderen.
Wim Houtepen woont van het Ikea-groepje het dichtst bij de winkel. Twee minuten met de fiets. „Kijk, daar woont-ie”, zegt Ad, wijzend uit het raam naar een rijtje appartementengebouwen aan de andere kant van de doorgaande weg. „Kan-ie zijn vrouw in de gaten houden.”
Hij zocht gewoon iets te doen. Hij had altijd fulltime gewerkt, als onderhoudstimmerman bij de woningbouwvereniging. De Ikea was vlakbij. Hij zag wat bekenden, er vormde zich een groepje.
Samenzijn
Ze zitten op hun favoriete plek. Wit tafeltje in de hoek, raam en radiator in de rug, vrij uitzicht op heel het restaurant. Links de afruimband (‘Zet hier je dienblad terug, tack!’), recht voor hen de koffieautomaten. Ja, Pinksteren, het is ietsje drukker vandaag dan normaal, zeggen ze. Net als op regenachtige dagen en als „de Belgen” een vrije dag blijken te hebben. Het maakt hen weinig uit: het woonwarenhuis en het winkelend publiek zijn decor, het draait om het samenzijn. „Soms vullen we hier drie tafeltjes”, zegt Annie. Jantje is er niet vandaag. Gerrit is naar Mallorca. Ze drinken de koffie gratis, met hun Ikea Family Card. Wim tovert het oranje pasje uit zijn kaartenhouder tevoorschijn. ‘Ikea Family, Wim Houtepen.’
Wim wordt zonder wekker om zes uur wakker, eet een paar sneetjes brood met kaas of aardbeien, drinkt twee „kommen” filterkoffie en zit om half tien in de Ikea. Nee, zijn vrouw komt niet mee. Die vindt het te tochtig hier. „Airco.” Ze is nu vermoedelijk aan het „poetsen en wassen”, zegt Wim. „Daar houdt ze van.” Annie knikt. „Heb ik ook een tic van. Vanochtend heb ik alle kamers boven al gedaan. Stofzuigen en afstoffen en alles.” Zij en haar man Ad zijn net terug van vakantie, vertelt ze. Turkije. Appartement in Marmaris. Komen ze al zestien jaar.
Annie was baliemedewerker in het gemeentehuis van Rucphen, haar echtgenoot Ad was stukadoor. Ze komen naar de Ikea om er „even tussenuit” te zijn. ’s Middags doen ze het restaurant geregeld een tweede keer aan, maar dan op de fiets en niet met de auto. „Dan brengt ze weleens een koekske voor ons mee”, zegt Wim. „Ja”, zegt Jos, „en voor mij een hele maaltijd. Nasi of macaroni of hachee, voor in de magnetron.” Jos is al jaren gescheiden, had latrelaties en is nu weer een tijdje alleen. „Laatst had je aardappelsoep gemaakt.”
„Kijk”, zegt Wim, „daar gaat Hanneke, die komt hier ook elke dag. Met de deeltaxi.” Hanneke is een kleine, oude vrouw op weg naar de afruimband. „Er zijn veel mensen hier die elke dag komen”, zegt Annie. De „Chinezen” zijn er ook vandaag, drie vrouwen en twee mannen op leeftijd aan een rond tafeltje midden in het restaurant. Verderop zit een vast groepje uit Dongen.
Dagje ouder
Een gebruinde man in bleekgeel overhemd loopt op het viertal af. „Héé Gerrit!” klinkt het. Terug uit Mallorca. „Ik landde om half vier vannacht.” Hij pakt een stoel van een ander tafeltje en dient een anekdote op. „Ik rijd naar huis, word ik onderweg aangehouden door de politie. Ik reed 84 waar ik 50 mocht, zeiden ze. Ik zei: je mag daar toch 70? Maar goed, ze streken de hand over het hart.” „Dan heb je geluk gehad”, zegt Ad. Gerrit vraagt naar de vakantie in Turkije, Annie vertelt dat ze de reis vermoeiend vond, het is allemaal via Düsseldorf tegenwoordig, eerst twee met de auto, dan drie uur wachten, plus drie uur vliegen en dan nog naar het appartement en je wordt nu eenmaal een dagje ouder. Gerrit knikt.
Daarna vertelt Jos aan Gerrit dat een Belg aan de tafel naast hen gisteren acht broodjes at en laat het gezelschap de tafel achter voor de dagjesmensen.
Een opvallend bericht was het, vorige maand, van voormalig American footballspeler Tom Brady. Op X riep hij de fans van de vrouwenploeg van Birmingham City op om vierkant achter hun ploeg te gaan staan bij de cruciale wedstrijd tegen London City Lionesses in de nacompetitie. Met één been stonden The Blues in de Women’s Super League, schreef hij, de hoogste Engelse vrouwenvoetbalcompetitie.
Waarom maakt een bekende Amerikaanse sportman, zevenvoudig winnaar van de Super Bowl, zich druk om de prestaties van een vrouwenteam in de op één-na-hoogste Engelse divisie? Begon het met de successen van viervoudig wereldkampioen Amerika? Heeft hij een voetballende dochter?
Nee. Brady kocht in de zomer van 2023 een aandeel van 3,3 procent in Birmingham City. Het mannen- én het vrouwenteam van die club doen het sportief goed, en ook financieel gaat het voor de wind. Birmingham City boekte dit jaar een winst van omgerekend ruim 33 miljoen euro, een stijging van 45 procent ten opzichte van een jaar eerder. Een goede investering (voorlopig) van Brady, die tot een groeiende groep Amerikanen behoort die hun kapitaal (ook) in Europese vrouwenvoetbalteams steken.
Toonaangevend is de eigenaar van de tegenstander in die voor Birmingham City zo cruciale (maar verloren) wedstrijd: Michele Kang. Eind 2023 kocht ze Londen City Lionesses – een club zonder mannelijke pendant – en nog geen jaar later zou ze ook een meerderheidsbelang in een Franse topclub krijgen: Olympique Lyonnais Féminin, onlangs omgedoopt tot OL Lyonnes. Samen met het eerder door Kang gekochte Washington Spirit – nummer vier in de hoogste Amerikaanse voetbalcompetitie, de NWSL – werden die clubs vorig jaar ondergebracht in het bedrijf Kynisca Sports International.
Waar Brady zich richt op Europees voetbal in z’n totaliteit, richt Kang zich alleen op vrouwenvoetbal. Hoewel Brady voor een betrokken investeerder doorgaat, gaat zijn idealisme niet zo ver als dat van haar. Kang wil het vrouwenvoetbal financieel onafhankelijk maken, en speelsters meer kansen bieden. Zo was zij degene achter de grootste donatie in het Amerikaanse vrouwenvoetbal ooit, eind vorig jaar. „Vrouwensport krijgt niet de aandacht die het verdient”, gaf Kang als uitleg bij de gift van 30 miljoen dollar, ruim 26 miljoen euro, aan de Amerikaanse voetbalbond. „Ik ga er alles aan doen de lat in het vrouwenvoetbal op te krikken.”
Brady en Kang staan er verschillend in, maar hebben gemeen dat ze in een vroeg stadium kansen roken in het Europese vrouwenvoetbal, zegt Christina Philippou, universitair hoofddocent sportfinanciering aan de universiteit van Plymouth. Ze komt met een ingewikkeld financieel verhaal, over de voor investeerders relatief ontoegankelijke Amerikaanse competitie, maar de essentie is dat het veel lucratiever is om in Europa te investeren. Daar staan infrastructuur, sponsoring, marketing en media-aandacht in geen verhouding tot talent en competitieniveau. „Investeerders voelen aan alles dat het loont er nu in te stappen”, zegt ze.
Dat is ook de ervaring van Brian Anderson, die de sportdivisie van het Amerikaanse advocatenkantoor Sheppard Mullin leidt, dat onder meer Chelsea en Arsenal als klanten heeft. „Wat ooit een gefragmenteerde, ondergefinancierde markt was, ontwikkelt zich snel nu Amerikaanse investeerders de waarde en het langetermijnpotentieel van de vrouwensport in het buitenland zien”, zegt hij.
Verschillende recente deals bewijzen volgens Anderson hoe „strategisch en toegewijd” deze investeerders zijn. Zo kocht het Amerikaanse zakenkoppel Angie en Chris Long twee weken geleden het Deense HB Køge Women. De goed presterende vrouwentak van de club werd bij de aankoop losgekoppeld van de matig presterende mannentak. Zo hoeven de Longs, die ook eigenaar zijn van de koploper in de NWSL, Kansas City Current, hun aandacht niet te verdelen.
Een ander recent voorbeeld: de investering van Alexis Ohanian in Chelsea Women. Voor 20 miljoen pond (zo’n 24 miljoen euro) kocht Ohanian, mede-oprichter van Reddit, 10 procent van de aandelen. Met zijn vrouw Serena Williams, oud-tennisster, zag hij Chelsea onlangs in het Wembley stadion de FA Cup winnen. Ohanian, ook grootaandeelhouder van de Amerikaanse vrouwenclub Angel City, verhulde zijn doel met Chelsea tegenover de BBC niet. Hij hoopte dat zijn investering kon bijdragen aan „een miljardenfranchise”.
Een andere Amerikaanse speler op de markt is Mercury/13, een nieuwe investeringsgroep die 100 miljoen dollar (zo’n 88 miljoen euro) wil steken in het vrouwenvoetbal. Tot nu toe bleef het bij de aankoop van FC Como, een ploeg in de Femminile Serie A, maar Mercury/13 heeft al laten weten te azen op een Spaanse en een Engelse ploeg. „Vrouwensport is een beweging voor gendergelijkheid geworden, waarschijnlijk de krachtigste van onze generatie”, zei medeoprichter Victoire Cogevina Reynal in een interview. Vanuit economisch perspectief is dat „huge”, zei ze.
Volgens Anderson kan de Amerikaanse investeringsdrift voor fans en clubs op een teleurstelling uitlopen, vooral bij multi-club ownership. Dat concept, bekend uit het mannenvoetbal, heeft ook z’n intrede in het Europese vrouwenvoetbal gedaan. „Sommige clubs maken zich zorgen dat ze hun beste speelsters verliezen aan prominentere clubs in de eigendomsgroep”, zegt hij. „Om dit soort investeringen echt te laten renderen, is het van belang dat elk team de aandacht en slimme planning krijgt die het verdient. Daar wordt de hele groep sterker van.”
„Het vrouwenvoetbal blijft financieel kwetsbaar”, zegt Philippou, wijzend op Reading en Blackburn Rovers, twee vrouwenteams die niet meer in de hoogste Engelse competitie spelen, omdat eigenaren investeringen in hun mannenelftal belangrijker vinden.
Ze begint nog nét niet te lachen op mijn vraag waarom Amerikaanse investeerders geen interesse voor Nederlandse clubteams tonen. „Weirdly behind,” noemt ze de Eredivisie. „De meeste mensen kennen wel een Nederlandse international bij een Europese topclub, of een Nederlandse coach. Maar een speelster uit de Eredivisie? Ik vrees het ergste.”
Met steeds zwaardere wederzijdse drone- en raketaanvallen en nieuwe Russische offensieven op de grond is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne in een nieuwe fase beland. Enkele weken na de eerste pogingen – in elk geval van Oekraïense kant – om tot een staakt-het-vuren te komen, lijkt Moskou alle remmen los te gooien in zijn pogingen de wil en het verzet van de Oekraïners te breken.
De laatste ‘vredesbesprekingen’, onlangs in Istanbul, leverden niets meer op dan nieuwe Russische eisen, die feitelijk neerkomen op een Oekraïense capitulatie. Sinds de Amerikaanse president Donald Trumps zijn persoonlijke bemoeienis met de oorlog staakte, grofweg sinds hij op 19 mei met de Russische president Vladimir Poetin belde en onderhandelingen aankondigde, voert het Kremlin de aanvallen in Oekraïne verder op.
De afgelopen week braken de Russen met hun aanvallen op Oekraïense steden record na record: Moskou lanceerde bijna elke dag méér projectielen richting Oekraïne. Volgens de Oekraïense luchtmacht ging het in de nacht van zondag op maandag om 479 drones en 20 raketten, het nieuwste ‘nachtrecord’ in deze oorlog.
Veel van die projectielen waren gericht op het noordwesten van Oekraïne, vooral de regio Rivne. Daar lag onder meer de stad Doebno zwaar onder vuur, wat er volgens de Kyiv Post op kan wijzen dat Moskou vermoedt dat het lokale vliegveld wordt gebruikt door een aantal van de F-16’s die verschillende bondgenoten hebben geleverd aan Oekraïne.
Operatie ‘Spinnenweb’
De hevige Russische aanvallen zijn vermoedelijk een vergelding voor de Oekraïense Operatie ‘Spinnenweb’ van een week eerder. Daarbij werden volgens Kyiv op vier militaire bases diep in Rusland tientallen strategische bommenwerpers en ander kostbaar materieel verwoest of beschadigd.
Ravage in een woonwijk in het Oekraïense dorp Pryloeky na een Russische aanval. Foto Evgeniy Maloletka/AP
Mogelijk voelt het Kremlin zich gesterkt door de reactie van Trump op die opzienbarende Oekraïense drone-operatie, waarmee de oorlog Siberië bereikte, bijna vijfduizend kilometer van de fronlijn in Oekraïne. Trump zei die afgelopen vrijdag dat Oekraïne „Poetin een reden heeft gegeven om ze kapot te bombarderen”. De Amerikaanse president veroordeelt de Russische aanvallen op de Oekraïense burgerbevolking niet, net zoals hij geen reden ziet om de Russische invasie in Oekraïne af te keuren.
Zondag zeiden anonieme Amerikaanse functionarissen tegen Reuters dat de Russische vergelding voor Operatie Spinnenweb nog niet voorbij is.
Ondertussen valt Oekraïne ook vrijwel elke nacht Rusland aan, vooral met drones. Daarbij gaat het, voor zover dat valt te verifiëren, om militaire doelen en faciliteiten die de Russische oorlogsindustrie ondersteunen, van de energiesector tot wapen- en elektronicafabrieken. Het Russische ministerie van Defensie meldde maandagochtend dat Rusland ’s nachts 49 Oekraïense drones had neergehaald.
Russische vliegtuigen geraakt
De Oekraïense legerstaf meldde maandagochtend zelf een aanval op twee Russische oorlogsvliegtuigen, vermoedelijk een Mig-31 en een Su-30 of Su-34. De toestellen stonden geparkeerd op het militaire vliegveld Savaslejka in de regio Nizjny Novgorod. Volgens Kyiv wordt die basis gebruikt voor de lancering van hypersonische Kinzjal-raketten richting Oekraïne.
Woonflat in Kyiv na een Russische drone-aanval op 6 juni. Foto Evgeniy Maloletka/AP
Op de grond lijken de Russen zich op te maken voor een nieuw grondoffensief dat zich vooral zal richten op het westelijk deel van de regio Donetsk. Volgens The Economist gaan de Oekraïense inlichtingendiensten ervan uit dat de steden Pokrovsk en Kostjantinivka het middelpunt zullen vormen van het Russische zomeroffensief. Beide steden zijn nog in Oekraïense handen, maar liggen al maanden zwaar onder Russisch vuur.
Russen bereiken Dnipropetrovsk
Het Kremlin beweerde dit weekeinde dat Russische troepen ten zuidwesten van Pokrovsk voor het eerst in deze oorlog een grondoffensief zijn begonnen in de regio Dnipropetrovsk, die grenst aan de regio Donetsk. In tegenstelling tot Loehansk, Donetsk, Zaporizja, Cherson en de Krim heeft Moskou de regio Dnipropetrovsk niet officieel geannexeerd. Maar de Oekraïense legerstaf ontkende zondag de Russische bewering: volgens Kyiv hebben zij geen voet aan de grond gekregen. „Er wordt gevochten in de regio Donetsk”, zei woordvoerder Andry Kovalenko. „De vijand is de regio Dnipropetrovsk niet binnengevallen.” Volgens de meest recente oorlogskaart van DeepState, een groep Oekraïense analisten, ligt de frontlijn op enkele honderden meters van de grens tussen beide regio’s.
De regering van president Zelensky gaat ervan uit dat Moskou in elk geval het oostelijke gedeelte van de regio Dnipropetrovsk wil innemen en annexeren. Een hoge militaire adviseur van Zelensky, kolonel Pavlo Palisa, zei vorige week nog dat Rusland de intentie heeft voor het einde van 2026 het hele Oekraïense grondgebied ten oosten van de Dnipro-rivier te bezetten. De rivier loopt van noord naar zuid dwars door Oekraïne en snijdt het land nagenoeg door midden.
Zorgen om Soemy
Een ander front dat de laatste weken veel aandacht opeist van de Oekraïense legertop ligt een kleine vierhonderd kilometer naar het noordwesten. Daar maken inwoners van Soemy, hoofdstad van de gelijknamige regio die grenst aan Rusland, zich ernstige zorgen om de Russische invasie die daar enkele weken geleden begon. Russische troepen trokken daar de internationale grens over direct nadat het merendeel van de Oekraïense eenheden uit de Russische regio Koersk waren verdreven. De Russen zouden de stad Soemy – een kwart miljoen inwoners ten tijde van de grootschalige invasie in 2022 – tot op zo’n twintig kilometer zijn genaderd.
Lees ook
Russische troepen trekken op in het noorden van Oekraïne en bedreigen de stad Soemy
Volgens de gouverneur van Soemy, Oleh Hryhorov, is er op dit moment geen reden om de stad te evacueren, ook al komen de Russische troepen steeds dichterbij. „De situatie langs de grens is gespannen, maar onder controle van onze strijdkrachten”, zei hij zondag. Duizenden inwoners in het grensgebied ten noorden van de stad Soemy zijn inmiddels wel geëvacueerd nu zich aan de grens zo’n 60.000 Russische militairen hebben verzameld. De Russen hebben daar volgens de oorlogsanalisten van DeepState inmiddels een gebied veroverd met een breedte van ruwweg 25 kilometer, en een diepte van vijf tot acht kilometer.
Volgens Poetin wil Rusland hier een ‘bufferzone’ instellen om Koersk te beschermen tegen toekomstige Oekraïense aanvallen.