N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Zere voeten Bijna alle voetbalsters hebben tijdens het sporten pijn wegens schoenen die op de mannelijke leest zijn geschoeid.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data103119144-5b40f9.jpg)
De gemiddelde tv-kijker zal het ontgaan, maar veel voetbalsters worstelen dit WK met hun schoenen. De een stopt er een ‘stroeve’ sok in, de ander een inlegzool en er zijn zelfs gevallen bekend van speelsters die een gat in de achterkant van hun kicksen snijden. Meer ruimte voor de hiel zorgt voor meer comfort, is de gedachte.
„Je kunt het je bijna niet voorstellen”, zegt Claire Bloomfield, topvrouw van de European Club Association (ECA), de organisatie die de belangen van Europese profclubs binnen de Europese voetbalbond UEFA behartigt. „Maar bijna alle voetbalschoenen die nu op de markt zijn, zijn ontworpen voor mannen. Vrouwen dragen daarom schoenen die niet bij ze passen. Hoe treurig is dat?”
Bloomfield kan het weten. De ECA deed langdurig onderzoek naar het schoeisel van 350 speelsters bij Europese clubs. Er werden niet alleen gedetailleerde vragen gesteld, maar de vrouwen kregen ook een 3D-scan, om te kijken welke leest bij welke voet past.
Het vorige maand uitgebrachte rapport bracht een kleine schokgolf teweeg onder experts. 82 procent van de speelsters gaf aan pijn te hebben tijdens het spelen. Een vijfde had schoenen aangepast om klachten te verminderen – vaak met inlegzool, maar soms ook met ‘hielgat’. Een kwart vond dat schoenfabrikanten onvoldoende oog hebben voor de behoeften van de vrouwen die hun product dragen.
In een zeldzaam geval zijn fabrikanten (lees: sponsoren) bereid een bestaande schoen aan te passen aan de wensen van een voetbalster. In de meeste gevallen dragen speelsters een mannenschoen in een kleinere maat, al dan niet door henzelf aangepast. In het verleden bestonden die maten niet en moesten vrouwen kwalitatief slechtere kinderschoenen dragen, maar bijvoorbeeld Puma en Adidas kwamen hun vrouwelijke clientèle tegemoet door kleinere maten te maken, maar wel nog steeds mannenschoenen.
„Je lost het probleem daar niet mee op”, vindt de Deense Katrine Okholm Kryger. Zij deed promotieonderzoek naar voetbalschoenen voor mannen en verbaasde zich er steeds meer over dat er niets bekend is over schoenen voor vrouwen. Vrouwen zijn door de bank genomen kleiner en lichter, zegt ze. Ze zijn minder krachtig en hebben kleinere voeten. „Al die factoren moet je meewegen als je een voetbalschoen voor vrouwen ontwerpt.”
Minder kans op blessures
Nike beweert met de onlangs gelanceerde Phantom Luna de oplossing te hebben gevonden. Er is twee jaar gewerkt aan de schoen, die het neusje van de zalm zou zijn als het gaat om de innovatie van producten voor vrouwen. De Phantom Luna zit volgens Nike strakker rond de enkel en bevat een nieuw cirkelvormig noppenpatroon bij de tenen om te helpen bij tractie en mobiliteit. De schoen heeft ook grotere touch zones voor de wat kleinere vrouwenvoet. Alles bij elkaar beweegt en draait de drager van de schoen makkelijker op het veld en zou zij minder kans op blessures lopen.
Jules van de Veen, die als sportfysiotherapeut en voetenspecialist op sportcentrum Papendal veel voetbalsters op consult krijgt, van alle niveaus, valt even stil als de nieuwe Nike-schoen ter sprake komt. De fabrikant is heel goed in ontwikkelen, zegt hij, en ze zijn daar oprecht in hun streven producten te verbeteren. Maar hij vindt het ook „wat pretentieus” en je kunt je afvragen, zegt hij, of Nike ook met de schoen was gekomen als het aantal voetbalsters de laatste jaren niet exponentieel was toegenomen. „Als het puur om ontwikkeling had gedraaid, waren ze er eerder mee gekomen.”
Vreemd vindt Van de Veen (en hij is niet de enige) dat de fabrikant zich in zijn communicatie ook op mannen richt met de schoen. „Al kan ik mij voorstellen dat een jongen van dertien met een nog niet volgroeide voet en een lichtere bouw dan een volwassen voetballer ook baat bij de schoen kan hebben.”
Zeker is, zegt hij, dat voetbalsters andere risico’s lopen dan voetballers. „De kans op voorste kruisbandletsel bij een vrouw is bijvoorbeeld drie tot vijf keer zo groot. Dat heeft te maken met anatomie. Vrouwen landen minder op de voorvoet dan mannen.”
Gedegen onderzoek naar het verband tussen voetbalschoenen en blessures bij vrouwen is nooit gedaan en iedereen die je erover spreekt, kiest zijn of haar woorden zorgvuldig. „Op basis van wat we nu weten zou ik niet verbaasd zijn als er een verband is”, zegt Bloomfield van de ECA. „Maar de kwaliteit van de research daarnaar moet hoog zijn, anders is de impact van de uitkomsten ook minder.”
Onderzoeker Okholm Kryger: „We weten dat bepaalde blessures bij vrouwen vaker voorkomen dan bij mannen. Meerdere factoren dragen daaraan bij en schoeisel is er een van.”
Vrij in het hoofd
Jill Roord, onder contract bij Nike, is de enige Nederlandse speelster op het WK die de nieuwe Phantom Luna draagt. Zij is kort voor het toernooi geswitcht, maar is door Nike niet door een sponsordeal ‘gedwongen’ de schoen te dragen, zegt een ingewijde.
„Beschouw je vrouwen als unieke sporters of als kleine mannen? Dat is de vraag”
„Het dragen van een voetbalschoen is een individuele aangelegenheid”, zegt Karin Thijs, als sportarts betrokken bij het vrouwenelftal. „Maar belangrijk is vooral dat schoeisel speelsters er niet van weerhoudt vrij te zijn in hun hoofd en dat het ervoor zorgt dat zij zich volledig op hun sport kunnen richten. We proberen allemaal de puntjes op de i te zetten en daar hoort ook goed schoeisel bij.”
Op de vraag waarom er pas nu een vrouwenvoetbalschoen op de markt komt, zegt zij: „In voetbal ging de aandacht lang naar mannen uit – nog steeds. Kijk maar naar de blessure-preventieprogramma’s, die zijn voornamelijk op mannen gericht. Ook dáár zal het nodige moeten veranderen. Die schoenen vormen het begin van een lange ontwikkeling om onze sport vrouwspecifiek te maken.”
Katrine Okholm Kryger vindt dat het ontwikkelen van een goede voetbalschoen voor vrouwen uiteindelijk om respect draait. „Beschouw je vrouwen als unieke sporters of als kleine mannen?”, zegt ze. „Dat is de vraag.”
