Nooit durven vragen: wat betekent in hemelsnaam een neerslagkans van 30 procent?

Posted on March 6, 2025 by admin

Tussen al het onprettige nieuws van de afgelopen weken zat toch opeens ook een fijne opsteker: de kans dat planetoïde 2024 YR4 in december 2032 zal inslaan op de aarde is bij nader inzien gewoon nul. Het gaat helemaal niet gebeuren, het was loos alarm.

Het rotsige brokstuk van twee voetbalvelden groot dat eind december door een Chileense sterrenwacht was ontdekt toen het langs de aarde scheerde, is slachtoffer geworden van half geautomatiseerde computerprogramma’s die ons moeten waarschuwen tegen kosmische inslagen. Kort nadat YR4 in beeld kwam werd uitgerekend dat-ie in een uitgerekte ellips om de zon draaide met een omlooptijd van vier jaar.

In december 2028 zou hij weer langskomen en in december 2032 opnieuw en dan zou hij ook weleens pardoes op de aarde kunnen storten. Dachten de programma’s. Ze schatten die mogelijkheid op wel 1,3 procent, later rond 18 februari op zelfs 3,5 procent, maar naarmate er secuurder aan de baan gerekend kon worden namen de kansen weer snel af tot ze uiteindelijk nul werden. YR4 zou de aarde helemaal niet raken. Toen was het weer business as usual.

Natuurlijk is de kans op die botsing altijd nul geweest, de baan van YR4 is allerminst grillig en dat ’t even leek of het mis kon gaan zat hem uitsluitend in de gebrekkige waarnemingen en berekeningen. Misschien was het beter geweest niet het woord ‘kans’ te gebruiken, maar er schiet niet snel een ander woord te binnen.

Lezers die nog herinneringen hebben aan het milieurapport Omgaan met risico’s (1989) realiseren zich hoe griezelig groot dat is: een kans van 3,5 procent op een catastrofe. Destijds vond de dienstdoende milieuminister dat geen Nederlander een grotere kans op sterfte door een industrieel ongeluk of een gevaarlijke lozing mocht lopen dan 10^-6 per jaar. Eén op een miljoen! Zouden bij zo’n ongeluk heel veel mensen tegelijk kunnen omkomen – wat tot maatschappelijke ontwrichting zou leiden – dan moest de kans nog kleiner zijn.

Niet haalbaar of betaalbaar

’t Was te hoog gegrepen. Zulke kleine kansen waren praktisch niet haalbaar of betaalbaar, de ambities werden later bijgesteld. Dat kón ook omdat risico’s bij nader inzien maar een sociaal construct bleken en de risicobeleving van de Nederlander in de pluriforme maatschappelijke werkelijkheid helemaal niet om zulke kleine kansen vroeg. Het nieuwe rapport Nuchter omgaan met risico’s (2003) formuleerde dat heel scherp.

Als je zag wat de Nederlander op de snelweg en de skipiste uithaalde dan begreep je wel dat-ie een kans om dood te gaan van, zeg, één op de tienduizend klein genoeg vond. Aan zelfgekozen risico’s, natuurlijke risico’s, beheersbare risico’s en logische risico’s wordt niet al te zwaar getild, dat hebben sociologen en psychologen uitgezocht.

De opstellers van ‘Nuchter’ hebben echt hun best gedaan om het fors afgezwakte risicobeleid wetenschappelijk in te bedden (wat in 1989 maar mondjesmaat was gebeurd), zelfs hebben ze Popper (falsificatie), Kuhn (paradigma) en Meadows (grenzen) uit de oude doos gehaald. En passant werd nog eens gedefinieerd hoe de relatie tussen risico en kans precies in elkaar steekt: risico = kans × effect. Wat de sterftekans in het milieubeleid betreft betekent dit gewoon dat de kans om halfdood te raken van een giftige lozing twee keer zo groot mag zijn als de kans op gewoon doodgaan om van een zelfde risico te kunnen spreken. Voor dubbeldood moet-ie worden gehalveerd.

Het berekenen van de kwade kansen rond gevaarlijke installaties zoals kernreactoren, vuurwerkfabrieken en lng-aanlandingspunten is geen sinecure. Maar soms kan het makkelijk als er veel gelijksoortige installaties bestaan die een sterk overeenkomstig gebruik kennen, dan kun je gewoon afgaan op de ongelukken die zich in het verleden al hebben voorgedaan. Voor het omgevingsrisico van vliegvelden is dit een bruikbare aanpak.

Voor het gebruik van de vliegtuigen zelf trouwens ook. Maar dan blijkt de vliegveiligheid weer op veel verschillende manieren te kunnen worden berekend: als het jaarlijks aantal doden per passagierskilometer, doden per vliegtuigkilometer of als het percentage fataal verlopen vluchten (met minstens één dode). Het laatste lijkt het zuiverst.

Bliksem in Nijverdal tijdens noodweer in juli 2024.

Foto Vincent Jannink/ANP

De kans om in Nederland door blikseminslag het leven te verliezen werd in 1989 op 5 × 10^-7 per jaar gesteld. Het was simpelweg het jaarlijkse aantal bliksemdoden gedeeld door het totaal aantal Nederlanders. Maar veel Nederlanders komen nauwelijks buiten en in West-Brabant onweert het veel meer dan in Oost-Groningen. Je kunt kansen naar wens vergroten en verkleinen, daar gaat het om. Denk ook aan de kleine sterfte die het gevolg is van een bijen- , wespen- of hommelsteek. Die is vaak het gevolg van een anafylactische shock, maar veel mensen ontwikkelen nooit zo’n shock. Of ze komen simpelweg niet buiten.

Dit alles, lezer, om hier eindelijk uit te kunnen komen bij de vraag die de AW-redactie al zo lang bezig houdt: wat betekent in hemelsnaam een neerslagkans van 30 procent? Of van 90 procent? Hoeveel natter is 90 procent dan 30 procent? Nooit durven vragen maar afgelopen week eindelijk het KNMI eens opgebeld. Het blijkt heel simpel: de ‘kans’ heeft niets (niets) te maken met de hoeveelheid neerslag die voor een komend etmaal wordt verwacht en ook niet met de duur daarvan. Hij zegt alleen iets over de waarschijnlijkheid dat er op een aangegeven plaats überhaupt iets naar beneden komt. Al zijn het maar wat spatjes die alles bijeen niet langer dan vijf minuten vallen, dan kunnen ze toch voldoen aan een opgegeven kans van 90 procent. Anderzijds kan zware neerslag die drie uur valt volkomen passen binnen een opgegeven kans van 30 procent. Wie wist dat, wie weet dat? Zegt het voort.

De hit ‘Everybody Loves the Sunshine’ van Roy Ayers was een oerbron van inspiratie voor andere artiesten

admin
March 6, 2025
0

De lome mellow sfeer. De langgerekte hoge synthesizer (‘drone’) noot. Het zonnige refrein. De extatische kreet „My life, my life, my life!”. Het nummer ‘Everybody Loves The Sunshine’ van Roy Ayers uit 1976 was een oerbron van inspiratie voor een kleine 190 artiesten uit de hiphop, r&b en soul. Ze sampelden er deeltjes uit of hergebruikten kenmerkende sfeerelementen.

‘Summertime’ van DJ Jazzy Jeff en The Fresh Prince uit 1991 straalde dezelfde zomerse onbezorgdheid uit. Of hoe ‘My Life’ van rapper Dr. Dre begint, en hoe het trio TLC er in ‘My Life’ langs scheerde (op 3 min 13). Of de smachtende cover van D’Angelo in 2000. „Het nummer lijkt elke generatie te raken”, stelde Ayers zelf vast in The Guardian. Iedereen houdt van de zon, behalve Dracula.”

Het is dan ook dit magische nummer waarom de dinsdag in New York overleden vibrafonist, componist en producer Roy Ayers (84) het meest zal worden herinnerd. Om de zoveel tijd ontdekte een nieuwe generatie, van Pharrell Williams tot Common, de lome, groovy souljazz van Ayers, van hitsongs tot obscuurdere albums. Maar komt de zon eenmaal goed door, dan drukt de jukebox in je hoofd automatisch de knop van ‘Everybody Loves The Sunshine’ in, al is het ruim vijftig jaar terug dat Ayers het opnam op een bloedhete dag in de Electric Lady studio in New York.

Traditionele jazz

Het nummer, vertelde hij bij een optreden op North Sea Jazz in 2011, bracht hem zelf altijd terug naar zijn jeugd in Los Angeles. Al als klein jongetje zag hij Lionel Hampton los gaan op de vibrafoon, hij werd direct aangestoken door de energie. Toch zou het tot zijn zeventiende duren voor hij zelf zijn eerste vibrafoon had. Ontdekt door de fameuze jazzauteur en producent Leonard Feather debuteerde Ayers in 1963 met het album West Coast Vibes met traditionele jazz. Al snel vroeg fluitist Herbie Mann hem voor zijn band, ze namen samen drie albums op.

Met zijn band Roy Ayers Ubiquity begon Ayers midden jaren zeventig en tachtig jazz te combineren met disco en funk. Zijn muziek werd steeds dansbaarder, met albums als Lifeline (1977) met daarop hits als ‘Running Away’. Of Fever (1979) met ‘Love Will Bring Us Back Together’. Het gebruik van zijn vibrafoonmallets werd ondergeschikt aan zijn zang.

In de jaren tachtig begon hij Uno Melodic, zijn eigen platenlabel, waarna Gold Mink Records volgde. Hij liet zich gelden als producer, voor onder meer platen van Fela Kuti. In de daaropvolgende jaren sloeg hij weer een andere richting in. Groot werd zijn invloed op de ontwikkeling van de neo-soul-beweging met artiesten als D’Angelo. Warmbloedige vibes in ‘Take a Look at Yourself’ op Guru’s album Jazzmatazz was in 1993 voor een groot publiek ook een hernieuwde kennismaking met de pionier.

Spraakzame gastheer

Zijn laatste soloalbum Mahogany Vibe kwam uit in 2004, met bijdragen van Betty Wright, Kamilah en Erykah Badu. Veel artiesten vroegen om samenwerking, zoals Erykah Badu of Tyler, the Creators in de track ‘Find Your Wings’ (2015).

Het laatste decennium van zijn leven trad hij nog altijd op, al vonkte zijn spel op de vibrafoon nog weinig, de mallets bleven vaak ongebruikt. De optredens waren een stoofpotje van acidjazz, soul, funk en slaapkamer r&b door zijn band, met Ayers als spraakzame, authentieke gastheer die áltijd zin had in zijn grootste hit.

Weinig nummers zijn zó jaren 90 als ‘This Is How We Do It’ van Montell Jordan

admin
March 6, 2025
0

Het is vrijdagnacht en er is een feestje in de Westside. In South Central Los Angeles wordt uitbundig gedronken, getoast, gedanst en met honderd-dollarbiljetten gestrooid. De vrouwen dragen korte zomerrokjes. De mannen hiphopkleding van Karl Kani. Iedereen is lekker aangeschoten en vrolijk. Ook de actieve gangleden in de buurt houden het vanavond vreedzaam.

Er zijn maar weinig songteksten zó jaren 90 als die van het energieke ‘This Is How We Do It’ waarin r&b-zanger Montell Jordan gloedvol zingend een feest in zijn buurt in Los Angeles beschrijft op een stevig voortstuwende hiphopbeat, gebouwd rondom een sample van Slick Ricks verhalende hiphopklassieker ‘Children’s Story’.

‘This Is How We Do It’ is een lichtvoetige, zinderend swingende clubkraker met een gelaagd, perfect meezingbaar call & response-refrein en was dertig jaar geleden de debuutsingle van Jordan die aankomende week twee keer optreedt in Nederland.

Opgepoetste auto’s

De bijbehorende videoclip, met beelden van opgepoetste auto’s, stijlvolle groepschoreografie en intieme scènes van feestjes thuis en buiten op straat, is van regisseur Hype Williams die met zijn schitterende contrast- en kleurrijke videoclips het dominante beeld van hiphop en r&b in de jaren negentig mede bepaalde.

Montell Jordan combineerde op zijn gelijknamige debuutalbum uptempo-dansnummers met soulballads, rapverses met soulvolle zang, en blues met G-Funk. Hij was een r&b-zanger die in flow, stijl, uitstraling en de wijze waarop hij zichzelf bewierookte in zijn teksten, artistiek veel gelijkenissen toonde met rappers van zijn generatie.

‘This Is How We Do It’ paste naadloos in een verregaande muzikale samensmelting van rap en r&b die in 1995 al even aan de gang was. Zo stempelde het een massief uitroepteken achter het door invloedrijke producers als Teddy Riley en Jimmy Jam & Terry Lewis aangedreven New Jack Swing-tijdperk dat kort erna ten einde liep. En het sloot in stijl en sfeer evengoed sterk aan op het succes van bijvoorbeeld de gangstarap op het lokale platenlabel Death Row, waar stadsgenoot Snoop Dogg met zijn melodieuze, ontspannen, door klassieke soul en funk beïnvloedde rapstijl zijn genre had helpen vertragen.

Madonna voorbij

‘This Is How We Do It’ is een r&b-evergreen. Montell Jordan verkocht talloze platen en had bijvoorbeeld ook nog een flinke hit met vreemdgaan-klassieker ‘Get It On Tonite’. Maar zijn debuutsingle was wel meteen zijn grootste hit. Hij stootte er Madonna mee uit de top van de hitlijst om daar zeven weken te blijven, en maakte van hiphop-platenmaatschappij Def Jam eigenhandig een speler van formaat in de r&b-scene.

Aan het begin van dit millennium stapte Jordan op bij Def Soul; het in r&b gespecialiseerde platenlabel dat Def Jam na het succes van ‘This Is How We Do It’ lanceerde. De zanger vond dat zijn muziek niet meer goed gepromoot werd en begon zich ongemakkelijker te voelen bij zijn oudere werk en imago. In 2010 maakte Jordan bekend te willen stoppen als artiest, omdat God dat van hem zou vragen. De r&b-zanger, die zijn muzikale talent ontdekt had tijdens zijn jeugd rondom de kerk, schoolde zich om tot predikant en werd voorganger bij megachurch Victory World Church in Atlanta.

Acht jaar geleden vertelde Jordan in talkshow RTL Late Night aan Humberto Tan dat hij „niet trots” was op seksueel getinte succesnummers als ‘Let’s Ride’ en ‘Get It On Tonite’ en hij bijvoorbeeld ‘Let’s Ride’ live niet meer vertolkte. „Die moeten ze maar in de auto terug naar huis opzetten”, vertelde hij aan Tan. Andere hits zong hij wel nog, zei Jordan, „Soms met enige aanpassingen.”

Feel good-nummer

Het nummer dat de nu 56-jarige Montell Jordan altijd is blijven zingen, is ‘This Is How We Do It’. Het opgewekte feel good-nummer is onverwoestbaar – de tijdloze hit is nog steeds populair op huwelijksfeesten, sportwedstrijden, en als onmisbaar anthem op nostalgische jaren-90-feesten, en in talloze speelfilms, tv-series en computerspellen. En er komen nog steeds reworks en re-releases uit; zo verschijnt volgende week een nieuwe versie met popster Max Rae waarop de zanger zelf ook weer te horen is.

De focus van Montell Jordan ligt al lang elders. Begin vorig jaar kreeg de r&b-veteraan de diagnose prostaatkanker; hij heeft laten weten intussen kankervrij te zijn. Hij is een trotse opa, bracht stichtelijke muziek uit, richtte met zijn vrouw Kristin een eigen kerk op, en begon met haar een praktijk in religieus geïnspireerde relatietherapie.

In 2017 bracht het echtpaar een boek uit gebaseerd op hun therapeutische werk. De titel: This is How We Do It! Making Your Marriage A Masterpeace.

Montell Jordan treedt 9 maart op in Paradiso in Amsterdam, en 11 maart in Annabel in Rotterdam.

Montell Jordan in de talkshow RTL Late Night van Humberto Tan.

Minister Bruins houdt verkoop middeleeuwse ring aan het buitenland tegen

admin
March 6, 2025
0

Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur, Wetenschap) houdt de verkoop van een gouden ring uit de Middeleeuwen tegen. Dat maakte hij donderdag bekend. De ring is in 2022 aangewezen als ‘beschermd cultuurgoed’, waardoor de NSC-minister de bevoegdheid heeft om verkoop aan het buitenland te verbieden. Het is de eerste keer dat van die mogelijkheid gebruik wordt gemaakt.

Op de ring uit de negende of tiende eeuw is een voorstelling van het Lam Gods afgebeeld, omgeven door de vier evangelisten. Een hobbyist met een metaaldetector vond het object in 1997, in het Friese Sumar. De ring is daarna in bruikleen gegeven aan het Streekmuseum in Burgum, en tentoongesteld.

Er zijn in Nederland 165 verzamelingen en objecten die, net als de ring, de status ‘beschermd cultuurgoed’ hebben. Die goederen „zijn dragers van onze geschiedenis en identiteit. Ze vormen een onmisbaar onderdeel van het collectieve geheugen van Nederland”, aldus minister Bruins. Hij vindt het „belangrijk dat de ring in Nederland blijft zodat toekomstige generaties ook de waarde ervan kunnen ervaren en begrijpen”.

Nu Bruins geen toestemming geeft voor de verkoop van de ring aan het buitenland, hebben potentiële kopers binnen Nederland zes weken de tijd zich te melden. Als dat niets oplevert, wordt de ring aangekocht met het Museaal Aankoopfonds en aan de Rijkscollectie toegevoegd.

Onmisbaar

Onder de beschermde cultuurgoederen zijn veel mariabeelden, altaarstukken en bijbelse voorstellingen, maar ook werk van Nederlandse meesters als Rembrandt, Frans Hals en Abraham Bloemaert, en een enkel modern kunstwerk. Daarnaast zijn gebruiksvoorwerpen opgenomen in de beschermde verzameling: wederom veel christelijke objecten als reliekschrijnen, monstransen, doopserviezen, maar ook meerdere draaiorgels uit de vroege twintigste eeuw en een verzameling mijnlampen. De aangewezen objecten worden als ‘onmisbaar’ gezien voor de Nederlandse cultuur.

Zes jaar geleden gaf een reeks aan kunstverkopen uit de collectie van de koninklijke familie aanleiding tot een kritische evaluatie van de Nederlandse erfgoedbescherming. Zo had de in 2019 overleden prinses Christina een tekening van Rubens laten veilen in New York. Museum Boijmans van Beuningen werd overboden door een Amerikaanse private-equitymiljardair en zo vertrok het werk, dat niet als beschermd cultuurgoed was aangewezen, naar het buitenland.

Na advies van de Commissie Collectie Nederland presenteerde toenmalig D66-staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) in 2022 nieuw beleid. Ze kondigde een vergunningsysteem aan, waarbij de eigenaar voor objecten boven een bepaalde ouderdoms- of waardedrempel toestemming moet vragen voor de uitvoer. Minister Bruins neemt haar plannen over, schreef hij in december, en werkt in 2025 aan herziening van de Erfgoedwet. Hij wil onder andere voorkomen dat objecten die nog geen beschermde status hebben, maar daarvoor wel bijzonder genoeg zijn, het land verlaten.