Nog steeds honderden migranten in erbarmelijke omstandigheden vast in woestijn tussen Tunesië en Libië

Een weinig verhullende foto die veel wordt gedeeld op sociale media toont het levenloze lichaam van een zwarte vrouw met gevlochten haar naast een klein meisje, hun gezicht in het zand. Het kind ligt tegen de vrouw aan. Haar blote voeten zijn rood en opgezwollen.

Persbureau AP achterhaalde de vermoedelijke identiteit van de vrouw en het meisje. Mbengue Nyimbilo Crepin uit Kameroen herkende de gele jurk van zijn Ivoriaanse vrouw Matyla Dosso op de foto, evenals de zwarte sandalen van zijn zesjarige dochter Marie. Hij deelde recente foto’s waarop ze in dezelfde kleding te zien waren met het persbureau. Sinds 16 juli had hij niets meer van ze vernomen. „Een flesje water had hen kunnen redden”, zei hij.

Dosso en haar dochter zijn twee van de zeker tien migranten, onder wie ten minste nog één ander klein kind, die sinds begin juli door Libische grenswachten dood zijn aangetroffen in het grensgebied met Tunesië sinds. Migranten worden door de Tunesische autoriteiten met geweld gedwongen om te voet en zonder water, bij temperaturen van meer dan 50 graden, de grens met Libië over te steken. De Libische autoriteiten hebben op sociale media dramatische foto’s en video’s gedeeld van uitgeputte migranten die wanhopig op zoek zijn naar water.

De Libische bewaker Ali Wali zei tegen AP dat zijn team door een verrekijker heeft gezien dat de Tunesische veiligheidsdiensten migranten naar Libië dwongen. Hij zei dat zijn eenheid er dagelijks meer dan honderd aantreft. „Sommige migranten brachten tot drie dagen door zonder voedsel en water in de woestijn.”

Nog steeds zitten er honderden mensen – onder wie zwangere vrouwen en kinderen – vast in het grensgebied tussen Tunesië, Libië en de Middellandse Zee. Andere groepen zijn aan de grens met Algerije gestrand. De Verenigde Naties dringen aan op hun onmiddellijke redding. Behalve de VN zegt ook de Libische Rode Halve Maan dat ze de migranten voedsel, water en andere hulp heeft geboden.

Complot

Zwarte Afrikanen in Tunesië hebben al te maken met discriminatie en geweld sinds president Kais Saied in februari opmerkte dat migranten ten zuiden van de Sahara deel uitmaken van een complot om de identiteit en de demografie van het land te veranderen. „Hordes migranten” zouden volgens Saied bijdragen aan misdaad en geweld.

Een andere ontwikkeling van de voorbije maanden is dat Tunesië het belangrijkste vertrekpunt is geworden voor mensen die de gevaarlijke oversteek van de Middellandse Zee naar Italië proberen te maken. Ook Nyimbilo, Dosso en hun dochter Marie hoopten via Tunesië in Europa te belanden; vijf eerdere pogingen daartoe waren mislukt.

De migranten die Libië levend weten te bereiken, zijn daar niet noodzakelijkerwijs beter af. Sommigen van hen zouden naar beruchte detentiecentra gebracht worden.

Van 1 januari tot en met 20 juli van dit jaar hebben de Tunesische autoriteiten meer dan vijftienduizend buitenlandse migranten onderschept. Dit is meer dan het dubbele van vorig jaar, zei minister Kamel Fekih (Binnenlandse Zaken) deze week tegen het parlement. Ook hij hekelde de toestroom van migranten uit landen ten zuiden van de Sahara en zei dat Tunesië niet kan accepteren dat het een „doorgangsland” wordt.

Lees ook: Tunesië-deal zit vol ‘juridische bochten’, zeggen experts

Mensenrechtenorganisaties, de Libische autoriteiten en migranten zelf, hebben Tunesië ervan beschuldigd het internationaal recht te schenden met de massale uitzettingen. Zo documenteerde Human Rights Watch in een op 19 juli gepubliceerd rapport onder meer afranselingen, het gebruik van buitensporig geweld, enkele gevallen van marteling, willekeurige arrestaties en detentie, collectieve uitzettingen, gevaarlijke acties op zee, gedwongen uitzettingen en diefstal van geld en bezittingen.

Lees ook dit profiel van de Tunesische president Kais Saied: Van een grijze jurist tot een klassieke autocraat

Vorige week verwierp het Tunesische ministerie van Binnenlandse Zaken elke verantwoordelijkheid over „Afrikanen buiten de grenzen”. Het ministerie benadrukte dat Tunesië het recht heeft om zijn grenzen te beschermen en hield vol dat het zijn „humanitaire plicht” vervult. Op het verspreiden van onjuiste informatie over de migranten staan gevangenisstraffen tot tien jaar, waarschuwden ambtenaren bovendien.

Misdaden tegen de menselijkheid

De migranten die Libië levend weten te bereiken, zijn daar niet noodzakelijkerwijs beter af. Diverse migranten zouden in Libië naar de beruchte detentiecentra gebracht worden. Volgens de VN draagt de Europese Unie bij aan misdaden tegen de menselijkheid door Libië te steunen. Het gaat om verscheidene misdaden door staatsveiligheidstroepen, gewapende militiegroepen en de kustwacht, zoals moord, marteling en het tot seksslaaf maken van vrouwen. Tegen Al Jazeera zei een van de onderzoekers dat dit patroon „vooral in detentiecentra en in relatie tot migranten” te zien is.

Afgelopen maand heeft Europa, bij monde van de premiers Mark Rutte en Giorgia Meloni (Italië) en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, zijn financiële steun aan Tunesië verdubbeld. Het land krijgt honderden miljoenen euro’s om de chaos te verminderen, in de hoop dat ook de migratie zal afnemen.