Nieuwe Syrische leider zet hand in hand met Turkije de Koerden steeds meer klem

De nieuwe Syrische leider Ahmed al-Sharaa, die zich vorige week tot interim-president liet benoemen, heeft haast. Hij weet dat hij zonder steun uit het buitenland zijn verwoeste land niet kan opbouwen. Daarom toog hij zondag op zijn eerste buitenlandse reis als staatshoofd naar de Saoedische hoofdstad Riyadh, waar hij als zoon van een Syrische olie-ingenieur in 1982 overigens ook is geboren. Met de Saoedische kroonprins Mohammed bin-Salman overlegde hij over humanitaire en economische samenwerking.

Na een tussenstop in Mekka, een verplicht station voor elke diep gelovige moslim, is Al-Sharaa dinsdag in Turkije voor overleg met president Erdogan. Ook daar is hij zeer welkom. De Turken hebben zich met hun volle gewicht achter het nieuwe bewind in Damascus geschaard, in de hoop hiermee ook de dreiging die er in hun ogen uitgaat van de samenwerkende Turkse en Syrische Koerden in te tomen.

Interim-president Al-Sharaa van Syrië, tot voor kort rebellenleider, werd zondag op zijn eerste buitenlandse reis verwelkomd door de Saoedische kroonprins Bin-Salman.

Dat Turkije Al-Sharaa volledig steunt, bleek vorige week ook uit het feit dat de strijders van het door Ankara betaalde en getrainde Syrische Nationale Leger (SNA), die vaak oorlog voerden met de Syrische Koerden, in Damascus aanschoven bij het overleg waarbij Al-Sharaa als president werd aangewezen. Op die vergaderingen werden daarnaast zowel HTS als het SNA opgeheven. Beiden zullen opgaan in het nieuw gevormde Syrische leger.

„Het SNA had daartoe uitdrukkelijk opdracht gekregen vanuit Ankara”, zegt de Syrische analist Malik al-Abdeh telefonisch vanuit Londen. Hij is net terug van een bezoek aan Damascus. „Ik heb zelf de instructies van hoge Turkse inlichtingenfunctionarissen gezien.”

Niet uitgenodigd

Voor de Syrische Democratische Eenheden (SDF), de belangrijkste Koerdische groep die noordoostelijk Syrië grotendeels in handen heeft en al jaren een vergaande mate van autonomie geniet, is de nauwe samenwerking van Al-Sharaa en Turkije verontrustend. Zij waren niet uitgenodigd voor het presidentiële overleg. Al-Sharaa heeft er geen geheim van gemaakt dat hij graag de geschiedenis ingaat als de man die Syrië na meer dan een decennium van verwoestende oorlog en diepe verdeeldheid, weer herenigde. Al-Abdeh: „Dat is enorm belangrijk voor hem.”

De afgelopen jaren kreeg de SDF steun van de Verenigde Staten. Er zitten ook nog altijd zo’n 2.000 Amerikaanse militairen in Syrië. Mocht president Trump die echter terugtrekken, zoals hij tijdens zijn eerste termijn al eens aankondigde, dan zouden de Koerden grotendeels op zichzelf zijn aangewezen. Dan resten er maar twee opties: het op een akkoordje gooien met Al-Sharaa of het uitvechten met de nieuwe Syrische president en zijn bondgenoten. „Ik vermoed dat het Syrische leger dan een grote operatie tegen de Koerden zal beginnen”, zegt Al-Abdeh.

De Koerdische leider Mazloum Abdi verklaarde dit weekeinde echter dat hij wel degelijk in gesprek is met Al-Sharaa over een compromis. „We willen Syrië samen vooruit helpen”, stelde hij tegenover persbureau AP. De Koerden hebben er geen moeite mee dat Syrië één blijft en vanuit Damascus wordt bestuurd. „Onze visie voor Syrië is een gedecentraliseerd, seculier en civiel land dat berust op democratie die de rechten van al zijn delen bewaart”, aldus Abdi. Of dat ook betekent dat de SDF bereid is op te gaan in het Syrische leger, liet hij in het midden.

Eigen rijkje

Al-Sharaa zal de Koerden best enige autonomie gunnen, maar een eigen rijkje in Syrië gaat hem te ver. Hij wil leider van heel Syrië zijn. En hoe democratisch het nieuwe Syrië wordt, blijft eveneens een open vraag. Volgens analist Al-Abdeh is Al-Sharaa hard bezig om het hele overheidsapparaat naar zijn hand te zetten, inclusief de economie. „Hij hoopt dat binnen vier jaar te kunnen doen.” Al-Sharaa heeft eerder gezegd dat er wellicht over vier jaar verkiezingen kunnen worden gehouden, wat hem op kritiek van veel democratisch-gezinde Syriërs en veel buitenlandse waarnemers kwam te staan. Tegen die tijd kan zijn autoritaire bewind al vast zijn verankerd.

De opheffing van HTS, de beweging waarmee Al-Sharaa in december het regime van Assad wist te verdrijven, betekent niet dat de president hiermee zijn machtsbasis kwijt is. Hooguit dat het nu lastiger wordt om HTS, dat op de lijst van terroristische organisaties van onder meer de VS en de VN stond, nog op dat punt aan te pakken. Overigens staat Al-Sharaa ook zelf onder zijn nom de guerre Abu Mohamed Jolani op de sanctielijst van de VN wegens zijn jihadistische verleden.

Er is volgens Al-Abdeh geen sprake van dat HTS-strijders nu niet meer loyaal aan Al-Sharaa zouden zijn. „Wat in het buitenland vaak wordt vergeten, is dat de leden van HTS een eed van loyaliteit aan hem persoonlijk aflegden. Die is met die opheffing van HTS niet van de baan. En de andere kant van deze medaille is: als je de leider verraadt, dreig je te worden gedood.”

Dat Al-Sharaa de wind er goed onder heeft, blijkt ook uit de omstandigheid dat conform zijn wens een bijltjesdag tegen leden van het oude regime goeddeels is uitgebleven. Wel laat hij oogluikend toe dat zijn mannen hoge functionarissen van het vorige regime aanpakken. Zo werd vorige week Atef Najib, een neef van president Assad, in de kustplaats Latakia gearresteerd omdat hij veel bloed aan zijn handen had van tegenstanders van het vorige bewind. Zijn boodschap aan de alawitische gemeenschap, die onder Assad de lakens uitdeelde, was duidelijk: u kunt maar beter mijn gezag aanvaarden, als u zich geen onnodige narigheid op de hals wilt halen voor uzelf en uw familie.

Delen





Mail de redactie