N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Netcongestie Het stroomnet is overbelast en moet efficiënter. Toezichthouder ACM komt met spelregels die de drukte moeten beperken.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102309179-8018ac.jpg)
Bedrijven die hun stroomaansluiting langere tijd niet of nauwelijks gebruiken, kunnen de aan hen toegezegde capaciteit kwijtraken. Ook moet het voor netbeheerders mogelijk worden om met nieuwe grote stroomklanten af te spreken dat zij slechts een beperkt deel van de tijd de maximale stroomcapaciteit kunnen benutten.
Via deze voorstellen wil toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) de huidige drukte op het stroomnet beperken. Met de woensdag gepubliceerde notitie wil ACM ervoor zorgen dat het stroomnet efficiënter wordt gebruikt.
Ook wil de toezichthouder netbeheerders in staat stellen om sommige bedrijven of instellingen eerder te helpen. Nu mogen beheerders als Enexis, Stedin en Liander, die de verbindingen van het hoogspanningsnetwerk tot aan de meterkast exploiteren, geen onderscheid tussen de wachtende bedrijven maken. Nu telt alleen wie boven aan de wachtlijst staat, of dat nu een casino is of een ziekenhuis.
De huidige filevorming of congestie heeft alles te maken met de verduurzaming. Niet alleen zorgen zon en wind voor een wisselender en onvoorspelbaarder aanbod van elektriciteit, ook wordt de vraag groter. Dat laatste heeft te maken met de elektrificatie van de industrie – elektrische boilers in plaats van gasboilers bijvoorbeeld – en ook met bijvoorbeeld laadpalen voor elektrische auto’s.
Han Slootweg, directeur netstrategie bij Enexis, is blij met de voorstellen van ACM, vooral met de zogeheten alternatieve transportrechten. „Met nieuwe klanten spreek je dan af op welke momenten zij minder gebruik zullen maken van het net. Dan zorg je voor een betere benutting, dat gaat zeker helpen. Het stroomnet bereikt enkele honderden uren per jaar zijn technische grenzen; op de andere momenten komt er met de nieuwe contractvorm meer ruimte beschikbaar.”
Geen verlichting
De mogelijkheid om klanten hun rechten af te nemen als zij die toch niet gebruiken, levert in de praktijk geen verlichting op. „Wij plannen de capaciteit nu ook al op het daadwerkelijke gebruik van het netwerk, niet op de contractuele afspraken”, zegt Slootweg. Als de ACM het principe use it or loose it invoert, dan geeft het ons juridische bescherming voor het moment dat een klant naar de rechter stapt als hij de capaciteit opeens toch wil gebruiken.”
Ook de mogelijkheid dat netbeheerders bepaalde instellingen of bedrijven eerder mogen helpen, verlicht de huidige congestie niet. „Die prioritering wordt alleen een issue voor het moment dat er weer meer capaciteit beschikbaar komt. Er ontstaat bij veel vragende partijen geregeld ongenoegen over het feit dat wij geen onderscheid mogen maken, maar tot meer ruimte leidt het niet.”
Deze week maakte Enexis nog bekend dat het in meer delen van Noord-Brabant, Overijssel en Limburg voorlopig geen nieuwe aansluitingen voor grote klanten kan regelen. „Op korte termijn wordt het eerder slechter dan beter”, zegt Slootweg. „Volgens minister Jetten [Energie, D66] blijft het congestieprobleem ons tot het eind van dit decennium achtervolgen en met die inschatting ben ik het wel eens.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/06/web-0506eco-batterij2.jpg)
Hans Grünfeld, die als VEMW-directeur de belangen van energie-intensieve bedrijven behartigt, ziet weinig heil in de voorstellen van ACM. „Nu mogen netbeheerders gaan bepalen wie er het eerst wordt geholpen. De toezichthouder komt dan met de karikatuur dat het kiezen wordt tussen een ziekenhuis of een casino. Het gaat natuurlijk hoofdzakelijk om bedrijven die willen verduurzamen. Ik ben dan benieuwd wie je voorrang gaat geven. Als het alleen om een paar casino’s zou gaan, was er geen congestie geweest.”
Grünfeld vindt dat ACM zijn rol als beschermer van de consument serieuzer moet gaan nemen. „Nu lijkt het wel alsof het de schuld is van de bedrijven en particuliere klanten dat het stroomnet vol is.”
Bedrijven wordt nu al gevraagd om op sommige momenten minder stroom te gebruiken, maar volgens Grünfeld wordt onvoldoende duidelijk hoe en tegen welke financiële voordelen dat moet gebeuren. „Ik zou liever zien dat de toezichthouder de netbeheerders een duidelijk tijdpad opleggen om de problemen op te lossen. Zij verzaken hun wettelijke taak om voor voldoende capaciteit te zorgen.”
Kijk naar de files, is dat de schuld van Rijkswaterstaat of van de automobilisten?
Han Slootweg netstrategie Enexis
Files
Volgens Slootweg stelt de wet juist dat de netbeheerder van zijn wettelijke verplichting is ontslagen als die redelijkerwijs niet voor meer capaciteit kan zorgen. „Kijk naar de files, is dat de schuld van Rijkswaterstaat of van de automobilisten die tegelijk allemaal dezelfde kant op willen? Dat is niet in twee jaar op te lossen, we kunnen niet toveren en daar houdt de wet rekening mee.”
Als de nieuwe spelregels van ACM weinig soelaas bieden, dan moet de toezichthouder volgens Slootweg van Enexis overwegen om de rechten van bestaande klanten ter discussie te stellen. Momenteel worden bedrijven gevraagd of zij bereid zijn om minder stroom te gebruiken op piekmomenten, zodat meer bedrijven toegang kunnen krijgen.
„Minister Jetten kondigde onlangs aan een speciale coördinator aan te stellen die dat mogelijk moet maken, omdat er weinig bereidheid is om in te schikken”, zegt Slootweg. „Als dat niet lukt, dan moeten we misschien nu al met elkaar afspreken dat we die vrijblijvendheid ter discussie gaan stellen. Dus dat bestaande klanten verplicht worden om akkoord te gaan met minder stroom op piekmomenten.”
