Nederlandse F-16’s gaan mogelijk pas eind 2024 naar Oekraïne

Oekraïne zal mogelijk pas eind 2024 de eerste Nederlandse F-16’s ontvangen, zo blijkt uit informatie van het ministerie van Defensie.

Het merendeel van de Nederlandse toestellen komt pas beschikbaar als de luchtmacht volledig is overgegaan op het nieuwe gevechtsvliegtuig, de F-35. Mogelijk duurt deze ‘conversie’ nog tot eind volgend jaar, zo laat een defensiewoordvoerder weten: „Tot die tijd blijven de operationele F-16’s vliegen [voor Nederland, red].”

Afgelopen zondag lieten de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en demissionair premier Mark Rutte (VVD) op vliegbasis Eindhoven weten dat Nederland en Oekraïne overeenstemming hebben bereikt over de levering van Nederlandse F-16 gevechtsvliegtuigen. De beide regeringsleiders lieten zich tijdens de persconferentie niet uit over de planning en het precieze aantal toestellen dat zal worden overgedragen, maar in een bericht op sociale media sprak Zelensky over „42 geweldige gevechtsvliegtuigen.”

Nucleaire taak

Nederland heeft op dit moment inderdaad nog 42 F-16’s in inventaris, maar geen daarvan kan zomaar worden afgestaan. 24 F-16’s zijn op dit moment nog in gebruik bij 312 Squadron op Vliegbasis Volkel voor het bewaken van het luchtruim van de Benelux en de nucleaire taak van de NAVO (het afwerpen van Amerikaanse atoombommen). De F-16’s op Volkel, zo zegt een woordvoerder, kunnen pas worden afgestoten als de F-35 alle taken kan overnemen.

Levering kan pas plaatsvinden als aan alle andere randvoorwaarden is voldaan: we hebben het daarbij niet over dagen of weken, maar over vele maanden

Woordvoerder van het ministerie van Defensie

Volgens de planning zal deze zogenoemde Full Operational Capability (FOC) van de F-35 in de loop van 2024 worden bereikt, maar de exacte datum is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de opleiding van voldoende technisch personeel. Defensie kan daarom niet uitsluiten dat FOC pas eind 2024 zal worden gerealiseerd. Tot die tijd zullen de 24 F-16’s van 312 Squadron op Volkel blijven.

Lees ook: Oekraïense opluchting over komst F-16’s, maar veel details over inzet ontbreken nog

Behalve de operationele F-16’s heeft Nederland nog 18 toestellen in reserve. Twaalf daarvan zouden worden verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Draken International, dat de toestellen wilde gaan gebruiken als ‘oefenvijand’ voor de Amerikaanse luchtmacht. De koopovereenkomst over de twaalf tweezitstoestellen werd echter afgeblazen na een zakelijk conflict over de staat van onderhoud van de vliegtuigen. Defensie besloot daarop te onderzoeken of de tweezitters (die geschikt zijn voor trainingen) kunnen worden ingezet voor de opleiding van Oekraïense vliegers in Denemarken en Roemenië. Afgelopen zondag bevestigde premier Rutte dat Nederland onderzoekt hoeveel lesvliegtuigen er precies nodig zijn en dat deze toestellen niet zullen worden geleverd in Oekraïne. Dat geldt ook voor de zes overige reservetoestellen (eenzitters) – die alsnog zijn toegezegd aan Draken, als genoegdoening voor de eerder afgeketste deal.

Vele maanden

Afgelopen vrijdag bevestigde minister van Defensie Kajsa Ollongren al (D66) dat de levering van F-16’s aan Oekraïne geen gevolgen mag hebben voor de operationele capaciteit. „We zitten in de transitie naar de F-35. Die willen we zo snel mogelijk afronden en we volgen daarbij het gewone schema.” Een woordvoerder van de minister benadrukt desgevraagd dat dat dit proces ook snéller kan worden afgerond dan verwacht, zodat de leveringen aan Oekraïne eerder kunnen beginnen. Sowieso kan levering pas plaats vinden als de opleiding is afgerond en aan alle andere „randvoorwaarden”, zoals logistieke ondersteuning is voldaan: „we hebben het daarbij niet over dagen of weken, maar over vele maanden.”

Afgelopen zondag maakte ook de Deense regering bekend negentien toestellen te willen doneren aan Kyiv. De Deense premier Mette Frederiksen zei dat de eerste toestellen „hopelijk” rond nieuwjaar kunnen worden geleverd, acht in 2024 en de laatste vijf in 2025. De Deense luchtmacht begint dit najaar pas aan de overgang naar de F-35. Nederland heeft er inmiddels ruim dertig in gebruik.