Een deel van de roofkunst die teruggegeven wordt aan de herkomstlanden bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum. Foto Koen van Weel/ANP
De Nederlandse regering gaat 478 kunstwerken teruggeven aan Indonesië en Sri Lanka. Dat bevestigt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Media (OCW) donderdag na berichtgeving van Trouw. Het gaat goeddeels om waardevolle en cultureel significante kunst die tijdens de koloniale periode is geroofd of afgenomen van de lokale bevolking. Het is een „historisch moment”, aldus Staatssecretaris Gunay Uslu (D66, Cultuur en Media), waarin objecten worden teruggegeven die „nooit in Nederland hadden moeten zijn”.
Het gaat onder meer om de Indonesische Lombokschat — een grote hoeveelheid edelstenen en goud en zilver die door Nederlands-Indische troepen in 1894 zijn geroofd uit een paleis op het eiland. In 1977 werd al een deel van de schat teruggegeven aan Indonesië. Een ander belangrijk stuk dat wordt overhandigd is het Sri Lankaanse Kanon van Kandy, een ornamenteel kanon dat in 1765 werd veroverd door VOC-troepen. Ook een ceremoniële degen bezet met 138 diamanten wordt teruggegeven aan Sri Lanka.
Uslu volgt met de teruggave de eerste aanbevelingen op van de commissie Koloniale Collecties, die de overheid sinds 2022 adviseert op het gebied van verzoeken tot teruggave door landen van herkomst. Uslu wijst erop dat het niet alleen gaat om de teruggave van de roofkunst: „We starten juist een periode waarin we intensiever gaan samenwerken met Indonesië en Sri Lanka. Bijvoorbeeld op het gebied van collectieonderzoek, presentatie en uitwisseling van museumprofessionals.” Op dit moment bevinden de werken zich in het Rijksmuseum en het Nationaal Museum van Wereldculturen, op 10 juli vindt de officiële overdracht plaats.
Naar schatting heeft Nederland zo’n 300.000 koloniale voorwerpen in de rijkscollectie. In 2020 ontving het kabinet al het advies van de Raad voor Cultuur om de stukken onvoorwaardelijk terug te geven wanneer een herkomstland daartoe verzoekt. Dat gebeurt nog lang niet altijd. Indonesië stuurde in 2022 een lange lijst met museumobjecten die door de Nederlandse koloniale bezetter uit het land zijn gehaald. Het gaat niet alleen om kunst. Zo heeft het Leidse natuurhistorisch museum Naturalis de Javamens in de collectie, een set fossielen die in 1891 is opgegraven door de Nederlandse wetenschapper Eugène Dubois en een belangrijke schakel vormt tussen de moderne mens en de aapachtigen waarvan die afstamt. Indonesië wil de fossielen terug, Nederland maakt nog geen aanstalten.
Ze zouden hem graag een „mooi adios” geven, zeiden de mannen van het Nederlandse Davis Cup-team zondag nog met enige bravoure. Alles in en rond het sportpaleis van Málaga draaide de afgelopen dagen om het afscheid van Rafael Nadal. De 38-jarige tennislegende ging met het Spaanse team op voor zijn laatste doel: het winnen van de Davis Cup voor eigen publiek.
Nadal probeerde rustig te blijven onder zijn naderende afscheid. Richting de kwartfinale tegen Nederland zei hij niet in Málaga te zijn “om met pensioen te gaan”. Nee, hij wilde gefocust blijven op het spel, Spanje verder helpen in het toernooi. Het liefst tot de finale, die zondag plaatsvindt. “Emoties, die zijn voor het laatst.”
Toch trillen zijn handen dinsdag bij het horen van het Spaanse volkslied. Met moeite kan hij zijn tranen bedwingen. En als de tienduizenden Spanjaarden op de tribune hem toezingen met Rafa, Rafa, Rafa, steekt hij dankbaar zijn hand de lucht in.Pas enkele uren voor de wedstrijd was doorgesijpeld dat de Spaanse captain David Ferrer hem zou inzetten in de eerste wedstrijd tegen Botic van de Zandschulp, en dus niet in het dubbelspel tegen de eveneens voor een afscheid staande Wesley Koolhof (35).
Lees ook
Groots winnen, groots verliezen: Rafael Nadal kon het allebei
Nerveus
Zowel Nadal als Van de Zandschulp heeft de zenuwen in de openingsset nog niet onder controle. Van de Zandschulp maakt het zichzelf in zijn eerste servicegame moeilijk. Hij maakt drie dubbele fouten op rij, maar Nadal weet niet te profiteren. De Spanjaard is ver verwijderd van het spel in zijn beste jaren, waarin hij met name op gravel onverslaanbaar was. Nu kan hij simpelweg niet snel genoeg bij ballen komen die in de hoeken werden gespeeld.
Niet alleen zijn leeftijd, maar ook zijn gebrek aan wedstrijdritme speelt daarin een rol. Nadals laatste officiële wedstrijd dateerde van 29 juli, toen hij op de Olympische Spelen in de tweede ronde verloor van Novak Djokovic. Daarna speelde hij enkel nog twee demonstratiewedstrijden in Saoedi-Arabië. Stilgezeten had hij de afgelopen weken niet, maar ook Nadal moest erkennen dat het lastiger is om een constant niveau te houden zonder competitie.
Op 4-4 krijgt Van de Zandschulp de eerste twee breakpoints van de wedstrijd, waarvan hij de tweede benut. Na een lange rally plaatst Van de Zandschulp de bal langs de naar het net opgestoomde Nadal, om vervolgens de openingsset koeltjes uit te serveren. De tweede set begint waar de eerste was geëindigd. Opnieuw breekt Van de Zandschulp Nadal, terwijl de Spaanse fans zich steeds luider laten horen. De umpire moet het publiek meerdere malen tot kalmte manen, voordat een van beiden kan serveren.
Comeback
Nadal blijft fouten maken. Hij redt ternauwernood zijn tweede servicegame, maar wordt bij 3-1 opnieuw gebroken. Op dat moment komt even de oude Nadal naar boven. Elke tegenstander die in zijn ruim twintigjarige carrière tegenover hem stond, wist dat de Spanjaard tot grootse comebacks in staat was. Memorabel is bijvoorbeeld zijn terugkeer in de finale van de Australian Open van 2021, toen hij tegen Daniil Medvedev een 0-2 achterstand omboog. Nu breekt Nadal Van de Zandschulp terug en voert hij de druk op.
Maar een comeback zit er vandaag niet in. Bij een 0-30 achterstand in zijn eigen servicebeurt maakt Van de Zandschulp vier punten op rij, waardoor het alsnog 5-3 wordt. Nadat ook de tweede set in 6-4 is geëindigd, verlaat de Spanjaard gelaten de baan. Van de Zandschulp viert de Nederlandse voorsprong ingetogen. “Het publiek maakte het niet makkelijk”, zegt hij. “Je speelt in Spanje tegen Rafael, waarschijnlijk de grootste sportman aller tijden hier. Als ik langs de kant had gezeten had ik hem waarschijnlijk ook aangemoedigd.”
Niet veel later maakt Nadal op een persconferentie bekend dat het, ongeacht of Spanje door zou gaan, zijn laatste wedstrijd als professioneel tennisser is geweest. “Er gingen veel emoties door me heen”, vertelt hij. “We wisten dat mij laten spelen een risicovol besluit was, maar de captain besloot toch om mij het veld op te sturen. Ik kon niet op tegen het niveau en de energie van Van der Zandschulp.” Als Spanje ondanks zijn nederlaag toch door zou zijn gegaan, dan “zou het logisch zijn om mij te vervangen. Ik wil gewoon het beste voor het team”.
Dubbelspel
Het is dan aan Nadals’ natuurlijke opvolger Carlos Alcaraz om de stand namens Spanje gelijk te trekken. Zonder problemen ontdoet hij zich van Tallon Griekspoor (7-6(0), 6-3), waardoor het dubbelspel de doorslag moet geven. Opnieuw komt Alcaraz in de baan. Samen met Marcel Granollers neemt de viervoudig grandslamwinnaar het op tegen Van de Zandschulp en Koolhof.
Die wedstrijd gaat lange tijd gelijk op en is de spannendste van de avond. Nederland overleeft weliswaar twee breakpoints, maar wint wel de tiebreak in de eerste set met 7-4. Met een fanatiek coachende Nadal aan de zijkant komt het Spaanse duo in de tweede set op een break voorsprong die enkele games later weer teniet wordt gedaan. Opnieuw volgt een tiebreak, opnieuw wint Nederland.
Snel wordt alles in het stadion in gereedheid gebracht voor de klaarstaande afscheidsceremonie van Nadal. Op schermen komen hoogtepunten uit zijn carrière langs. Zelf weet de Spanjaard even niet zo goed wat hij zeggen moet. Dan dankt hij alsnog het publiek voor alle steun en wordt hij voor een laatste keer toegezongen. Hij bedwingt opnieuw zijn tranen. ,,Ik heb meer kunnen bereiken dan ik ooit had kunnen dromen.”
<dmt-util-bar article="4873764" headline="Carrière tennisgrootheid Nadal ten einde na Davis Cup-verlies tegen Nederland ” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/20/carriere-tennisgrootheid-nadal-ten-einde-na-davis-cup-verlies-tegen-nederland-a4873764″>
Vrijwel altijd doet mijn man de boodschappen. Toevallig ga ik een keer mee. Na het afrekenen en het inpakken van de spullen zegt een onbekende vrouw: „Mevrouw, u hoort hier niet. U hoort nu te wandelen langs de Zegerplas.”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Als Pieter Omtzigt binnenkort inderdaad terugkeert in de Nederlandse politiek – wat staat ons dan te wachten? Ik verheug me nu al op het eerste geheime overleg dat zal plaatsvinden tussen zijn getrouwen uit de top van NSC.
Omtzigt steekt bij binnenkomst een beetje schuw zijn hoofd om de hoek van de deur, waarna hij onmiddellijk bedolven wordt onder enthousiaste kreetjes en kusjes van een aantal vrouwelijke prominenten. „Eindelijk terug!” „We hebben je vreselijk gemist!”
Omtzigt lacht enigszins bedeesd, maar toch ook wel gevleid, en zet enkele uitpuilende aktetassen naast zijn stoel aan het hoofd van de vergadertafel. „Mijn huiswerk”, zucht hij. „Als je nu maar goed uitgerust bent”, roept iemand. „Ik heb mijn best gedaan”, reageert hij, „maar ik kan niet zeggen dat de politiek míj erg met rust heeft gelaten.” En hij laat er met een hem typerende hoge draai van zijn stem – die het midden houdt tussen een snik en een uitroep – krachtig op volgen: „Gódallemachtig!”
Er valt een korte stilte, maar dan begint iemand de welkomsttaart aan te snijden en lijkt het toch nog even gezellig te worden totdat een jonge vrouw roept: „Zullen we maar meteen over Nora beginnen?” Zij doelt ongetwijfeld op partijgenoot Nora Achahbar, de staatssecretaris, die vanwege ‘polariserende omgangsvormen’ in de coalitie een goed heenkomen had gezocht naar een Wildersvrije omgeving. „En laten we ook Folkert niet vergeten”, waarschuwt een mannelijk partijlid, daarmee verwijzend naar een andere staatssecretaris van NSC, Folkert Idsinga, die eerder aftrad na een pesterig bericht van Wilders op X.
Omtzigt doet nu iets wat hij nooit helemaal kan laten, ook al is hij er zowel in als buiten zijn partij, bijna berucht om geworden. Hij aarzelt. „Ik weet niet…”, kucht hij, „of we dat nu allemaal tegelijk overhoop moeten halen. Liever zou ik het hebben over de eerste stappen die we nu kunnen zetten in de richting van dat constitutioneel hof in het kader van de broodnodige bestuurlijke vernieuwing waarvan…”
Er klinken nu vermanende uitroepen. „Komaan, Pieter, dat hof kan nog wel even wachten!” „Je denkt toch niet dat Wilders veel haast heeft met dat hof van jou?” Iemand roept schertsend: „Eerst alle Marokkanen het hof uit!” Er volgt een algemeen, bevrijdend gelach, waaraan zelfs Omtzigt, zij het ietwat schoorvoetend, deelneemt. „Alle gekheid aan de kant”, zegt hij ten slotte, „laten we nu onze aandacht vooral richten op de rechtstatelijke invalshoek ervan, als wij tenminste…”
„Pieter!”, roept een vrouw. „Waarom hebben we Folkert en Nora laten barsten? Moeten er nog meer Kamerleden aftreden dan Hertzberger en Zeedijk? Dáár gaat het om! Waarom laten we ons intimideren door die PVV-proleten? Waar ligt onze ondergrens?” „Die wordt óók bewaakt door de PVV, daar bewaken ze ál onze grenzen”, roept een man.
Niemand kan er meer om lachen, de stemming is omgeslagen. „De partij gaat hieraan kapot”, roept iemand. „Liever kapot dan doorgaan met dat crapuul”, vindt een vrouw. Dan richten de blikken zich weer op Omtzigt. Die zit nu door enkele documenten uit een van zijn aktetassen te bladeren. „Ik wil deze discussie nog even opschorten”, zegt hij zacht, „eerst moet ik nog wijzen op enkele aspecten betreffende dat constitutioneel hof die…”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/07/anp-470234822.jpg)
