N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Vertrek politietop Plannen om het politiekorps diverser te maken bleken nog te ambitieus. Daarnaast moet vanwege toenemende cybercriminaliteit en internationalisering van de misdaad de capaciteit omhoog. Maar de pensionering van duizenden agenten komende jaren biedt ook kansen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104938531-3cee1f.jpg)
De omloopsnelheid wordt steeds korter. Gerard Bouman, de eerste korpschef van de na een reorganisatie tot stand gekomen Nationale Politie, hield het vijf jaar vol als baas van de ongeveer 65.000 werknemers tellende politieorganisatie. Zijn opvolger, Erik Akerboom vertrok na nog geen vier jaar naar de AIVD. En Henk van Essen (62 jaar) kondigde woensdag al na drie jaar en vier maanden zijn vertrek aan als politiebaas. Ook zijn plaatsvervanger, Liesbeth Huyzer (61), wil vervroegd met pensioen.
Van Essen heeft de functie van korpschef, die hij nog een paar maanden zal uitoefenen, toch nog langer volgehouden dan hij zelf voor mogelijk hield, liet de man intern weten. „Dit soort functies heeft maar twee mooie dagen: de dag van je benoeming en de dag van vertrek’’, zei hij bij zijn aanstelling in NRC.
In een afscheidsmail aan collega’s schrijft Van Essen – al 44 jaar politieagent – trots te zijn op de „ongelooflijk mooie resultaten” die zijn korps wist te boeken. „Door het kraken van criminele communicatiediensten” wist de politie „de georganiseerde criminaliteit meerdere zware klappen toe te dienen. Moordaanslagen zijn voorkomen, grote hoeveelheden drugs, geld en wapens in beslag genomen en meerdere kopstukken opgepakt”, aldus Van Essen.
Toch kon het knappe recherchewerk niet voorkomen dat de onderwereld soms ook ongekend, gruwelijk terugsloeg. Van Essen memoreert in zijn vertrekbrief „de afgrijselijke moordaanslagen” op advocaat Derk Wiersum, op de broer van een kroongetuige en op journalist Peter R. de Vries.
Diversiteit
Ook binnen de politieorganisatie waren er talrijke problemen. De politie moet de komende jaren duizenden nieuwe agenten aannemen, omdat veel politiemensen met pensioen gaan. De organisatie ziet het als een uitgelezen kans een meer divers bedrijf te worden, meer een afspiegeling van de samenleving. De politie kwam in 2021 met een actieplan om te zorgen dat de komende vijf jaar minimaal 35 procent van de nieuwe politieagenten in de Randstad een niet-westerse migratieachtergrond zou hebben.
Die voornemens zijn te ambitieus gebleken. Een kwart van de politieagenten met een migratieachtergrond vertrekt binnen drie jaar na het afronden van de opleiding weer bij de politie, omdat ze de opleiding „als onveilig ervaren”, bleek vorig jaar uit een onderzoek van de Hogeschool Leiden. De afgelopen jaren zijn ook verscheidene incidenten van discriminatie en racisme binnen en door de blauwe familie aan het licht gekomen. Die affaires helpen niet de organisatie meer divers te maken.
Van Essen haalt in afscheidsbrief De Dijk aan: ‘Had je mijn schoenen aan. Wat had jij gedaan?’
In de afscheidsmail aan agenten schrijft Van Essen hierover dat de politie „binnen nog een been heeft bij te trekken. Iedere collega moet zichzelf kunnen, durven en mogen zijn. Want veiligheid buiten begint bij veiligheid binnen. Alleen dan kunnen we een politie van en voor iedereen zijn.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/07/web-1707zatvanessen.jpg)
Pijnlijke incidenten
Pijnlijk waren ook de drie gevallen van zelfmoord die zich de afgelopen jaren voordeden binnen de Landelijke Eenheid. Verscheidene commissies van externe deskundigen onderzochten de affaires en adviseerden uiteindelijk dat de Landelijke Eenheid moet worden gereorganiseerd. Voormalig minister van justitie Winnie Sorgdrager adviseert een dezer dagen hoe het undercoverwerk, werken onder dekmantel, opnieuw moet worden georganiseerd.
Van Essen wenst „de volgende generatie” politieagenten succes met „de onverminderd grote uitdagingen”. Hij schrijft dat de capaciteit „onder druk staat, cybercrime neemt toe en de criminaliteit wordt in toenemende mate internationaler”. De leiding van de politie heeft intern al afgesproken dat de nieuwe korpschef niet langer een witte man van boven de 55 zou moeten zijn.
Meest genoemde kanshebber om de nieuwe baas van de politie te worden is Janny Knol (53 jaar). Zij werd vorig jaar geïnstalleerd als politiechef van Oost-Nederland. In haar eerste toespraak pleitte ze toen voor een „digitale transformatie” van het politiewerk. Ze wil een „compleet andere aanpak” om effectief tegen cybercrime te kunnen optreden. Knol zou de eerste vrouwelijke politiebaas van Nederland worden. Ze wil desgevraagd geen antwoord geven op de vraag of ze dat wil. „De procedure moet nog gestart worden door de minister.”
Van Essen haalt in zijn afscheidsbrief tot slot „een van mijn favoriete bands”, popgroep De Dijk, aan om antwoord te geven op een vraag die hij zelf opwerpt. „Hoe ik het heb gedaan als korpschef?’’ Hij wil er zelf geen antwoord op geven maar citeert uit het nummer ‘Ga in mijn schoenen staan’. „Had je mijn schoenen aan. Wat had jij gedaan?”
