‘Ik sta niet stijf en strak van de spanning”, zegt advocaat Gerard Spong. Maar natuurlijk is er wel sprake van een nagelbijtmomentje. Over tien minuten, woensdag om 13 uur Nederlandse tijd, zal de hoogste rechterlijke instantie van Suriname bekendmaken of de voormalige Surinaamse legerleider en president Desi Bouterse de cel in moet wegens de 41 jaar geleden gepleegde Decembermoorden, de executie van vijftien vooraanstaande landgenoten.
Spong zit in keurig blauw pak achter het bureau van zijn advocatenkantoor in Amsterdam. Naast hem snoept zijn Yorkshire terriër Rex luidruchtig van een volle bak met brokjes. Als het voorlezen van het vonnis lang gaat duren, dan zal het wel een veroordeling worden, verwacht Spong. „De uitspraak van de krijgsraad die Bouterse eerder tot twintig jaar cel veroordeelde, was 110 pagina’s lang.” Spong is voorbereid op een lange zit.
Via een lange stroom tekstberichten op zijn telefoon wordt hij deze historische middag door een bevriende Surinaamse journaliste rechtstreeks op de hoogte gehouden van het juridische spektakel in de rechtszaal. Spong verwacht een lange gevangenisstraf maar zeker is dat natuurlijk niet. De advocaat haalt een bekend Surinaamse gezegde aan: „Bij God en in Suriname is alles mogelijk.”
Het is een bijzonder moment voor de in 1946 in Paramaribo geboren Spong. Van 1973 tot 1976 werkte hij als advocaat in Suriname en daarna groeide hij in Nederland uit tot gerenommeerd strafpleiter. Vier van de vijftien slachtoffers waren collega’s en vrienden: Eddy Hoost, Kenneth Gonçalves, John Baboeram en Harold Riedewald. Hij haalt vanmiddag met veel plezier herinneringen op aan de vier vermoorde advocaten. Over Riedewald bijvoorbeeld. „Een hele humoristische man’’ die altijd rond liep „met een heel beduimeld” tientallen jaar oud wetboek. „‘Maar ik haal er toch nog heel veel uit’, zei Riedewald dan.” Spong lacht.
Lees ook
deze interviews met nabestaanden en getuigen
Lege batterij
Even na 13 uur begint de voorzitter van het hof met het voorlezen van de uitspraak. Verdachte Bouterse is niet verschenen, krijgt hij geappt. Buitengewoon laf, zegt Spong. „Als je een vent bent en je hebt altijd zo’n grote waffel gehad, had je ook de guts moeten hebben om de rechters in de ogen te kijken.”
Ondertussen graaft Spong in een van de vele tientallen ordners op zijn kamer. Hij zoekt de brief waarmee hij op 19 november 2000 door de toenmalige Surinaamse minister van Justitie Siegfried Gilds werd aangesteld als speciaal adviseur van het Openbaar Ministerie ten behoeve van het strafrechtelijk onderzoek naar de Decembermoorden. „Het is noodzakelijk adequaat te reageren op voormelde rechtsinbreuken”, schrijft Gilds. Daarom wordt er speciale „deskundige juridische bijstand” ingehuurd. Spong zal ruim twintig jaar ‘om niet’ adviseren.
Tegen half twee stromen de berichten binnen op Spongs telefoon. De advocaat leest alles hardop voor. „Het verweer dat de slachtoffers met een coup bezig waren, acht het hof niet aannemelijk.” En ook: „De verdachte had genoeg tijd zich te beraden over de daden en hij was de hoogst verantwoordelijke. Wat hij zei gebeurde.”
Spong legt zijn mobieltje neer en spreekt zijn bezoeker licht triomfantelijk toe. „Het is nu wel duidelijk welke kant het opgaat.” Maar juist dan blijft het minutenlang stil. Er komt geen nieuws meer uit Paramaribo. Het duurt even voor Spong het kan verklaren maar dan roept hij opeens: „Oh, ik heb een lege batterij”. De telefoon gaat aan de oplader en dan volgen cruciale berichten.
„Het hof neemt het vonnis van de krijgsraad van twintig jaar cel over. Met minder straf kan niet worden volstaan”, leest Spong. En hij concludeert. „De kogel is door de kerk.”
Lees ook
Desi Bouterse krijgt ook in hoger beroep 20 jaar cel,
Gratieverzoek
Nu is het nog afwachten of het hof zal bewilligen in het verzoek van het OM tot onmiddellijke gevangenneming van Bouterse. Dat doen de rechters niet. „De vervolgingsambtenaar heeft verzuimd de noodzaak hiervan aan te geven.”
Vanaf dat moment regent het felicitaties op de telefoon van de advocaat. Onophoudelijk bellen journalisten om een reactie. Spong vertelt „buitengewoon blij en voldaan” te zijn met de straf die voor een 78-jarige verdachte neerkomt op levenslang. „Suriname heeft nu bewezen een vitale en krachtige rechtsstaat te zijn”. Hij drinkt een groot glas thee op de overwinning.
Hij vindt het jammer dat Bouterse niet meteen naar het cachot wordt afgevoerd, maar niet heel erg. „Het OM heeft sowieso de plicht de tenuitvoerlegging van de straf te regelen. Het kan morgen gepiept zijn.” Bouterse kan de boel vertragen door gratie aan te vragen. Dat kan acht dagen duren. Spong verwacht niet dat president Chan Santokhi een gratieverzoek zal inwilligen.
De advocaat begint te fantaseren hoe binnenkort „politieauto’s met loeiende sirenes naar de villa van Bouterse scheuren” om hem in te rekenen. „Ik denk niet dat Bouterse gewapend verzet zal gaan plegen. Hij kan vluchten naar het binnenland maar hoe lang hou je het in de jungle uit?”
Of wellicht zoekt hij zijn heil in een land als Cuba. Daar zal het regime hem niet snel uitleveren. Toch is het aannemelijker dat het snel gedaan is met zijn vrijheid. Maar twijfel blijft er altijd. „Je weet nooit wat voor uitvluchten Bouterse en zijn machtige bondgenoten nog gaan verzinnen.”
Leeslijst
