Na de witwasaffaire werd ING toch weer de huisbankier van de overheid

Posted on March 23, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Aanbesteding ING krijgt in 2018 een recordboete van 775 miljoen euro vanwege gebrekkig toezicht op witwassen. Onder politieke en publieke druk besluit het ministerie van Financiën het contract met ING opnieuw aan te besteden. Hoe kon ING huisbankier van de overheid blijven? Een reconstructie.

Bas Vermond

23 maart 2023 om 20:24

Leestijd 7 minuten

Het ING-hoofdkantoor aan de Bijlmerdreef in Amsterdam. — Het **ING-hoofdkantoor** aan de Bijlmerdreef in Amsterdam.

Foto Koen van Weel/ANP

Provinciale Statenverkiezingen

‘Het is een buitengewoon ernstige zaak. Kennelijk heeft de commercie gewonnen van de regelgeving, zozeer dat er ook strafbare feiten zijn erkend.” Zo reageert toenmalig minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) eind 2018 op de boete die ING enkele weken daarvoor van het Openbaar Ministerie (OM) heeft gekregen. De boete voor het falend toezicht op witwaspraktijken is de hoogste die ooit in Nederland aan een bank is opgelegd: 775 miljoen euro. De affaire brengt minister Hoekstra in ernstige verlegenheid. ING is namelijk de huisbankier van de overheid.

Ook oppositiepartijen in de Tweede Kamer oordelen hard over de witwasaffaire. „De top van ING heeft laten zien dat hij geen enkele boodschap heeft aan het maatschappelijk belang. Bij zo’n bank is het beheer van ons belastinggeld niet in goede handen”, aldus PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. GroenLinks-Kamerlid Bart Snels wil dat actie wordt ondernomen: „We moeten ons echt afvragen of ING nog wel de huisbankier van de overheid kan zijn.”

ING haalt in 2016 via een openbare aanbesteding het contract voor het betalingsverkeer van de overheid binnen. Vanaf dat moment verzorgt ING het betalingsverkeer voor de ministeries, de meeste uitvoeringsinstanties – zoals DUO en de Belastingdienst – en handelt creditcardbetalingen af. Verantwoordelijk voor de contracten met ING is de thuisbasis van Hoekstra, het ministerie van Financiën.

De witwasaffaire komt de minister uiterst ongelegen. Een maand daarvoor had Hoekstra in de Tweede Kamer nog verteld dat witwassen een ernstige bedreiging van de samenleving vormt en dat voorkomen ervan van groot belang is. Het is bovendien de tweede keer in korte tijd dat ING de minister in verlegenheid brengt.

Begin 2018 – enkele maanden voor de witwasboete – maakt de bank bekend dat het salaris van bestuursvoorzitter Ralph Hamers met meer dan de helft wordt verhoogd, tot ruim 3 miljoen euro. Het besluit zorgt voor enorme publieke verontwaardiging. De aangekondigde loonsverhoging valt ook slecht bij minister Hoekstra. Hij vindt de verhoging buitensporig en roept de bank op het besluit terug te draaien. „ING is geen koekjesfabriek, maar een financiële instelling. Dit ondermijnt het vertrouwen in de bankensector als geheel en in ING in het bijzonder”, aldus Hoekstra.

Een week later trekt ING het omstreden voorstel in. De samenwerking met de overheid lijkt na de twee zeperds voor ING onhoudbaar geworden. In antwoord op Kamervragen laat Hoekstra weten dat hij gaat onderzoeken hoe het verder moet met ING als huisbankier.

Strengere eisen in aanbesteding

Het OM heeft ING een recordboete opgelegd, maar tegelijk besloten af te zien van strafvervolging. Hierdoor mag een contract door de overheid niet tussentijds opgezegd worden.

Hoekstra lijkt sowieso niet happig om het ING-contract te verscheuren. Hij vindt dat de overheid naar de commerciële en maatschappelijke kant van het contract moet kijken, want „als overheid moet je betrouwbaar zijn”, zegt hij in een uitzending van Wakker Nederland. Juridisch gezien heeft Hoekstra gelijk, de Aanbestedingswet voorziet niet in opzeggingsgronden voor, zoals in dit geval, witwasaffaires en vooraf zijn hier ook geen voorwaarden over opgenomen. Het betekent dat ING in ieder geval tot mei 2020 het bestaande contract mag uitdienen. Hoekstra zegt de Tweede Kamer nogmaals toe „zeer kritisch te kijken of verlenging met ING voor de hand ligt”.

Meerdere oppositieleden vinden dit niet genoeg. Zij willen strengere eisen in aanbestedingen om banken die in diskrediet zijn geraakt, zoals ING, uit te sluiten. Hoekstra is terughoudend. „Eisen en wensen in aanbestedingen dienen proportioneel te zijn”, zegt hij in reactie tegen de Kamer.

Pieter Kuypers, hoogleraar Europees en nationaal aanbestedingsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen snapt het standpunt van Hoekstra. „Een aanbesteding is niet bedoeld om marktpartijen uit te sluiten of te straffen. De Aanbestedingswet heeft als doel marktpartijen een eerlijke kans te geven om een overheidsopdracht binnen te halen. Mits zij voldoen aan de gestelde eisen en voorwaarden van een aanbesteding. Het ministerie moet een eigen oordeel vellen of dit het geval is”, aldus Kuypers.

Hoekstra wordt begin 2019 – bijna een half jaar na de boete voor ING – door zijn ambtenaren geadviseerd om nog geen toezeggingen te doen rondom eventuele contractverlenging. Achter de schermen voert het ministerie gesprekken met ING over de mogelijkheid om extra opzeggingsgronden in nieuwe contracten op te nemen. Hiermee lijkt het ministerie aan te sturen op een verlenging met de bank.

Hoekstra lijkt in ieder geval geen voorstander te zijn van opnieuw aanbesteden. Dat hij het besluit over een eventuele verlenging in het midden blijft houden, zorgt voor morrende Kamerleden. Hoekstra wil de Kamer vooral laten zien dat aanbesteden ook risico’s kent. Hij draagt zijn ambtenaren op de kwetsbaarheden ervan beter te schetsen en vooral niet de indruk te wekken dat het ministerie met ING wil breken. Toch lijkt er op het ministerie twijfel te ontstaan of verlenging van het contract met ING wel een verstandige keuze is.

Achterdeurtje in Aanbestedingswet

Op het ministerie zoeken ze uit of de boete voor ING consequenties heeft bij een nieuwe aanbesteding. Volgens de Aanbestedingswet valt de witwasboete onder een ‘ernstige beroepsfout’, wat betekent dat ING uitgesloten moet worden van de aanbesteding. Diezelfde Aanbestedingswet kent echter een achterdeurtje. Wanneer een bank kan aantonen „zelfreinigende maatregelen” te nemen om in de toekomst veroordelingen of boetes te voorkomen, mag ze meedoen met aanbestedingen.

Volgens de Aanbestedingswet moet het ministerie deze zelfreinigende maatregelen van een bank inhoudelijk beoordelen, maar de ambtenaren twijfelen of deze expertise bij hen aanwezig is. Er wordt contact gezocht met De Nederlandsche Bank (DNB), die toezicht houdt op banken. DNB ziet het als onwenselijk dat het ministerie inhoudelijk gaat oordelen over banken. Volgens DNB moet voorkomen worden dat het ministerie op de stoel van de toezichthouder gaat zitten. Besloten wordt dat het oordeel van DNB over de maatregelen van de bank leidend wordt. „Er valt mee te werken, al zal het een glibberig traject blijven”, vat een ambtenaar het besluit samen.

Hoekstra krijgt in de lente van 2019 van zijn ministerie het advies het contract met ING niet te verlengen en het huisbankierschap opnieuw Europees aan te besteden. Zo zou de minister „gehoor geven aan de maatschappelijke discussie”. De ambtenaren merken daarbij op dat het niet valt uit te sluiten dat ING opnieuw meedoet en de aanbesteding kan winnen. Mocht Hoekstra het besluit nemen om aan te besteden, dan moet ING dit tijdig weten, vinden ze op het ministerie. „Dit om de relatie met ING te bestendigen omdat de bank ook ander betalingsverkeer uitvoert”, adviseren ze Hoekstra. Hoekstra wil echter eerst bekijken of het toch mogelijk is om een nieuw contract met ING te sluiten op basis van nieuwe voorwaarden.

Het voornemen om te verlengen met ING wordt Hoekstra onmogelijk gemaakt door opnieuw een witwasaffaire bij de bank, nu in Italië. In de media kiest Hoekstra wederom voor harde bewoordingen richting ING. „Dit laat nog een keer zien dat een hardere aanpak van witwassen nodig is. We moeten alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat het probleem kleiner wordt en uiteindelijk helemaal verdwijnt”, aldus de minister. Hoekstra volgt kort daarna het advies van zijn ambtenaren op: het huisbankierschap zal opnieuw Europees aanbesteed worden. Het duurt nog tot ver na de zomer van 2019 voordat de aanbesteding door het ministerie daadwerkelijk wordt uitgezet. Op het ministerie vrezen ze voor het opleggen van al te zware voorwaarden om mee te doen aan de aanbesteding. „Wat als er geen bank overblijft?”, klinkt het bezorgd.

Het kerstreces van 2019 staat voor de deur als het ministerie de balans van de aanbesteding opmaakt. De aanbesteding voor huisbankier is Europees uitgezet, maar de interesse valt zoals gevreesd zwaar tegen. Niet alleen hebben buitenlandse banken de opdracht aan zich voorbij laten gaan, ook de Volksbank en ABN Amro – bij beide banken is de overheid grootaandeelhouder – dingen niet mee naar de opdracht. Er blijven twee gegadigden voor de aanbesteding over: Rabobank en ING.

Harald Benink, hoogleraar banking and finance aan Tilburg University, ziet deze uitkomst niet per se als negatief: „De vraag is of de Nederlandse overheid gebaat is bij een buitenlandse huisbankier. Een buitenlandse bank kent ook risico’s. Wat gebeurt er wanneer een bankencrisis in dat land uitbreekt of bij de bank door een delict de rekeningen worden bevroren? Het is politiek lastig uit te leggen waarom de Nederlandse ambtenaren ineens geen salaris meer ontvangen of studieleningen niet worden overgemaakt.”

Buitenlandse banken passen

Er is echter één probleem voor ING: de dreiging van een strafvervolging van bestuursvoorzitter Ralph Hamers. Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI), onder aanvoering van Pieter Lakeman, heeft bij het gerechtshof in Den Haag een zaak aangespannen dat het Openbaar Ministerie de ING-topman alsnog strafrechtelijk moet vervolgen. De mogelijke strafvervolging van Hamers zou betekenen dat ING uit de aanbestedingsrace zou moeten stappen, want er mogen geen lopende strafzaken bij de bank zijn. Dit zou betekenen dat Rabobank als enige kandidaat overblijft.

Maar voordat Rabobank zich rijk kan rekenen, kondigt Hamers zijn vertrek naar de Zwitserse zakenbank UBS aan. Hiermee lost Hamers direct het aanbestedingsprobleem voor ING op. Alleen vervolging van actuele bestuurders is reden voor uitsluiting van ING. Hoekstra laat in een reactie op het vertrek nog weten dat „Hamers een beeldbepalende speler bij ING was, die vooral na de financiële crisis van 2008 heel goed werk heeft gedaan” en feliciteert de topman „van harte” met zijn vertrek. Hoekstra’s reactie staat in schril contrast met zijn eerdere uitspraken over Hamers ten tijde van de beloningsdiscussie en witwasaffaire.

In een poging om buitenlandse banken mee te laten doen aan de aanbesteding, verlengt Hoekstra deze met enkele maanden, maar dit levert niet het gewenste resultaat op. Geen enkele nieuwe bank reageert. Rabobank en ING blijven de enige kandidaten.

Hoogleraar Benink: „Zakendoen met landelijke overheden gaat gepaard met veel wet- en regelgeving en er wordt door overheden altijd kritisch gekeken naar de prijs die banken voor de dienstverlening rekenen. Vooral buitenlandse banken lijken steeds minder geïnteresseerd te zijn in Nederlandse overheidscontracten.” Pas aan het einde van 2020 – 28 maanden na de witwasboete voor ING – hakt Hoekstra de knoop door. ING wint opnieuw de aanbesteding voor huisbankier van de overheid. Volgens Hoekstra heeft ING op basis van de laagste prijs voor de beste kwaliteit de aanbesteding gewonnen. Ook op het gebied van zelfreinigende maatregelen, beloningsbeleid, duurzaamheid en ‘social return’ wint ING het van concurrent Rabobank.

Hoekstra is meerdere keren in verlegenheid gebracht door ING, maar blijft een rotsvast vertrouwen houden in de bank. Ondanks scherpe bewoordingen in de media over de bank, heeft hij achter de schermen nooit hard ingegrepen. De uitkomst van de tweejarige zoektocht naar de invulling van het huisbankierschap is dat ING nog steeds het betalingsverkeer voor ministeries, uitvoeringsinstanties en de Belastingdienst uitvoert.

De moeizame zoektocht van het ministerie naar een nieuwe en stabiele huisbankier ziet hoogleraar Kuypers als een signaal dat contracten met overheden blijkbaar niet meer als prestigieus worden gezien door banken. Kuypers: „Gezien de geringe animo lijken dit soort openbare aanbestedingen niet meer aan te sluiten op de diensten van de Europese bankenwereld. Het ministerie moet de EU-markt en de omvang en inhoud van de opdracht beter onderzoeken, zodat toekomstige aanbestedingen genoeg respons opleveren. Zo kan de overheid scherper een keuze maken en minder afhankelijk worden van één of twee banken.”

Dat stelt het ministerie in de toekomst voor een dilemma. Strengere criteria opstellen voor aanbestedingen kan tot gevolg hebben dat er nauwelijks geïnteresseerde banken overblijven. Zo kan ING als huidige huisbankier de voorkeurskandidaat blijven, ongeacht of de bank een schandaal aan de broek heeft. Het loslaten van strenge criteria zorgt wellicht voor een breder aanbod van banken waar het ministerie uit kan kiezen. De vraag is echter wat dit voor type banken aantrekt, en of het ministerie in staat is om zelfstandig de betrouwbaarheid en stabiliteit van een nieuwe huisbankier te beoordelen.

Het ministerie van Financiën heeft uit voorzorg een ontsnappingsmogelijkheid gecreëerd als er een nieuw schandaal bij ING aan het licht zou komen. Met Rabobank is een wachtkamerovereenkomst gesloten. Mocht het contract met ING tussentijds beëindigd moeten worden door een nieuwe affaire, dat kan het ministerie zonder een nieuwe aanbestedingsprocedure Rabobank als nieuwe huisbankier aanstellen.

static_inject]/vorm/hero/honk.html[/static_inject]

Uitzendbureaus besparen miljoenen door arbeidsmigranten onterecht op staande voet te ontslaan

admin
November 19, 2024
0

Hij is een selfmade man die niets cadeau heeft gekregen. In een kwart eeuw heeft Moustafa ‘Moba’ Aoulad ben Arroun (56) een uitzendimperium opgebouwd met kantoren in onder meer Capelle aan den IJssel, Velp, Gorinchem, Amsterdam en Polen. Dagelijks werken zo’n 10.000 mensen via bedrijven die onder zijn uitzendholding vallen. Die hoort volgens vakblad FlexNieuws bij de twintig grootste uitzendbureaus van Nederland.

Arbeidsmigranten uit onder andere Roemenië, Bulgarije, Hongarije en Polen werken via Aoulad ben Arrouns bedrijven bij de grootste vleesverwerkers van Nederland: Vion (5,3 miljard euro omzet in 2022) en Van Rooi (774 miljoen omzet in 2022). De uitzendbedrijven zijn lid van brancheorganisaties en beschikken over een keurmerk van de uitzendbranche.

Begin 2024 zien inspecteurs van de Arbeidsinspectie een opmerkelijk verschijnsel bij Aoulad ben Arrouns bedrijven: met name buitenlands personeel wordt er op grote schaal op staande voet ontslagen. Waar deze ontslagconstructie normaal gesproken slechts zelden voorkomt, is zij bij deze bedrijven eerder regel dan uitzondering. Ook opmerkelijk: een klein deel van de ontslagen medewerkers komt even later gewoon weer in dienst, zonder zelf te weten dat ze ontslagen zijn.

De Arbeidsinspectie schrijft dat de bedrijven „misbruik” maken van de constructie, om er „financieel voordeel” mee te behalen. Door arbeidscontracten per direct te beëindigen, hoeven ze achterstallig loon en vakantiegeld niet uit te keren. Zo is 1 tot 5 miljoen euro bespaard, schat de Arbeidsinspectie, die eind mei een rapport over de praktijken naar buiten brengt. De uitzendbureaus noemt ze niet bij naam, maar volgens bronnen binnen de inspectie vallen alle bureaus onder Aoulad ben Arrouns holding.

Het rapport brengt de politieke discussie rond arbeidsmigratie in een stroomversnelling. Na de publicatie zegt toenmalig minister Karien van Gennip (CDA, Sociale Zaken) de geopenbaarde misstanden hard te willen aanpakken. „Dit kan echt niet meer”, schrijft ze aan haar ambtenaren. Ze roept de uitzendbranche en de vleessector op het matje en eist maatregelen. Beide bedrijfstakken zeggen een meldpunt voor misstanden toe. Ook komt er een ‘taskforce’ met vertegenwoordigers van overheid en de twee branches, die zal onderzoeken hoe malafide bureaus te bestrijden. Het Rijk wil ook opnieuw een certificeringsplicht voor uitzendbureaus, maar zo’n toelatingsstelsel opzetten duurt nog een aantal jaar.

Zelfregulering ‘werkt niet’

Rond uitzendbureaus die arbeidsmigranten laten werken in onder meer de Nederlandse vleesindustrie, komen geregeld signalen over misstanden naar buiten. Dan gaat het bijvoorbeeld om ontslagconflicten en onderbetaling, maar ook over slechte huisvesting en gebrekkige toegang tot gezondheidszorg. Hoe probeert de overheid die misstanden te bestrijden? En hoe kan het dat dit nauwelijks lijkt te lukken?

De basis voor de huidige problemen ligt in de jaren negentig, als de vergunningplicht voor uitzendbureaus wordt afgeschaft. Die kwam er twee decennia eerder, om sjoemelende ‘koppelbazen’ van legitieme bedrijven te scheiden. Maar dat stelsel blijkt te makkelijk te omzeilen.

Daarna verschuift het accent in de overheidsaanpak – de uitzendbranche moet vooral zichzelf reguleren. Bonden en werkgevers spreken in 1996 af uitzendpersoneel meer rechten te geven. Zo moeten uitzendbureaus en inleners uitzendkrachten bij ziekte doorbetalen en ontvangen ze voortaan bij ontslag een vergoeding.

Aoulad ben Arroun is zoon van een arbeidsmigrant. In de jaren zeventig kwam hij als kleuter met zijn ouders uit Marokko naar het Twentse Haaksbergen. Daar ging zijn vader in een kabelfabriek aan de slag. Zelf begon hij op zijn negentiende als uitbener van varkens in een vleesfabriek in Borculo, vertelt hij op de website van een van zijn bedrijven.

Als hij achtentwintig is, neemt zijn carrière een vlucht: hij wordt mede-eigenaar van een uitzendbureau dat vleesverwerkers voorziet van uitbeners en slagers. Niet lang daarna, in 1999, start Aoulad ben Arroun zijn eerste eigen uitzendbureau, Horizon Meat Services BV. Zijn bedrijf maakt een groeispurt door vanaf 2004, nadat Polen, Letland, Litouwen en later Roemenië toetreden tot de Europese Unie. Hij neemt meerdere uitzendbureaus over.

Aoulad ben Arrouns expansiedrift is exemplarisch voor de arbeidsbemiddeling in de afgelopen twintig jaar. Uitzendbureaus, detacheerders en payrollbedrijven groeien razendsnel. Statistiekbureau CBS telt er vierhonderd in 2004, en bijna twintigduizend vorig jaar. Samen zijn ze goed voor 46,2 miljard euro omzet in 2023. Cijfers van de Kamer van Koophandel, opgevraagd door NRC, tonen ook flinke beweging in de branche: in 2023 waren er bijna zevenhonderd nieuwkomers, terwijl ruim zeshonderd bedrijven stopten.

Zicht houden op deze markt is lastig, zegt zelfstandig arbeidsmarktonderzoeker Peter Donker van Heel, die de positie van uitzendkrachten onderzocht. De handhaving van regels is „enorm verkokerd”, zegt hij. Diverse instanties controleren elk een eigen deelterrein: gemeenten zien toe op de huisvesting van arbeidsmigranten, de Arbeidsinspectie kijkt naar arbeidsverhoudingen en -omstandigheden, de Belastingdienst naar de fiscale administratie. „De regelgeving is enorm complex en niemand overziet het geheel”, aldus Donker van Heel.

En dan kent de branche nog verschillende organisaties en keurmerken. Die passen bij de zelfregulering die de overheid van de bedrijfstak verwacht. Zo geeft het keurmerk van de SNA (Stichting Normering Arbeid) aan dat een uitzendbureau zijn administratie op orde heeft; bij dit keurmerk zijn 4.900 bedrijven aangesloten, die tweemaal per jaar controle krijgen. Een garantie biedt dit keurmerk niet; in 2014 bleek dat de bezitters ervan nauwelijks minder vaak de wet overtraden dan ondernemingen zonder keurmerk. Vakbonden CNV en FNV trokken daarom in 2016 hun handen van het keurmerk af.

Ook uitzendbureaus met een slechte reputatie kunnen in het bezit zijn van een SNA-keurmerk. Zo doet het Openbaar Ministerie onderzoek naar uitzendbureau RMS Meat (voorheen Reyhan). Dit bedrijf, met SNA-keurmerk actief in de vleesverwerkende industrie, zou 2 miljoen euro aan lonen achterovergedrukt hebben.

„De klungelaars, die pakken we wel, maar de echte boeven richten hun administratie over het algemeen wel goed in”, zegt SNA-voorzitter en burgemeester van Nijmegen Hubert Bruls.

Over de zelfregulering in de branche kan onderzoeker Donker van Heel kort zijn: „Die werkt niet.” De SNA-inspecteurs komen alleen bij de aangesloten bedrijven, zegt hij, terwijl Nederland tienduizenden bedrijven telt die aan arbeidsbemiddeling doen.

De onderzoeker staat niet alleen in zijn kritiek: in 2007 kwam de directeur van brancheorganisatie ABU tot dezelfde conclusie, zei hij destijds tegen Het Financieele Dagblad. Ook de overheid zelf concludeerde onlangs, in de toelichting op het wetsvoorstel dat certificering in de uitzendbranche moet regelen, dat de zelfregulering kwetsbare werknemers „onvoldoende” heeft beschermd.

In 2013 krijgt een uitzendbureau van Aoulad ben Arroun, dat over het SNA-keurmerk beschikt, de Arbeidsinspectie al over de vloer. Een Slowaakse uitbener bij vleesgigant Van Rooi heeft nog bijna 2.400 euro tegoed, blijkt uit een interne rapportage ingezien door NRC. De man is onverwacht teruggereisd naar Slowakije vanwege familieproblemen, en zegt dit netjes gemeld te hebben bij Aoulad ben Arroun.

Maar volgens de directeur van het uitzendbureau klopt dat niet, en is hij zonder iets te zeggen vertrokken. Bij wijze van „schadevergoeding” heeft Aoulad ben Arroun het achterstallige loon niet gestort. De Slowaak „heeft zich nooit bij ons gemeld, niet per mail noch per telefoon”, zegt hij in het gesprek met de inspecteur. Zelf deed hij ook geen poging de man te bereiken. Volgens de inspecteur is de Slowaak helemaal niet onaangekondigd vertrokken. Aoulad ben Arroun krijgt geen boete, maar de inspecteur maant hem het salaris en vakantiegeld alsnog over te maken en waarschuwt dat hij onderzoek zal doen naar andere „beëindigde arbeidscontracten en het niet uitbetaald loon”.

Vestiging van slachterij **Vion in Boxtel**. Arbeidsmigranten werken via Aoulad ben Arrouns bedrijven bij de grote vleesverwerkers als Vion.

Werknemer is de dupe

In de jaren erop begint het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek naar één van Aoulad ben Arrouns uitzendbureaus. Het OM verdenkt het bureau van arbeidsuitbuiting en valsheid in geschrifte. Maar de beschuldiging van uitbuiting wordt na vier jaar door het OM zelf geseponeerd. En eind vorig jaar tikte de rechter het OM op de vingers: de andere verdenking was zo oud en het belang te beperkt om Aoulad ben Arroun er nog voor te vervolgen. Tot „de avond voor de inhoudelijke behandeling” was onterecht de beschuldiging van arbeidsuitbuiting „blijven hangen boven het hoofd” van Aoulad ben Arroun, schreef de rechter. Het OM heeft de 275.000 euro die Aoulad ben Arroun uitgaf aan advocaten, accountants en reizen vergoed.

Een paar maanden later komt de Arbeidsinspectie de grote aantallen op staande voet ontslagen werknemers bij Aoulad ben Arrouns bedrijven op het spoor. Bij een van de bedrijven wordt tot 80 procent van het vertrekkend personeel op staande voet ontslagen, schrijft de Arbeidsinspectie in het rapport van mei dit jaar. In de hele uitzendbranche kwam dit de afgelopen vier jaar bij minder dan 1 procent van het vertrekkend personeel voor, blijkt uit cijfers over de uitzendbranche die vorige week met de Tweede Kamer zijn gedeeld.

De werknemers zijn de dupe: die bouwen niet de extra rechten op, omdat ze continu in de laagste schaal blijven zitten, schrijft de inspecteur-generaal van de Arbeidsinspectie in een toelichting bij het rapport. Daarnaast vervalt het recht op een uitkering en ligt dakloosheid op de loer – veel arbeidsmigranten huren woonruimte via een uitzendbureau. Soms blijken werknemers het uitzendbureau zelfs geld verschuldigd, omdat ze een vergoeding moeten betalen (om vervanging te regelen), die ten minste gelijk is aan wat ze aan loon tegoed zouden hebben. „Zo komt de eindafrekening uit op nul of is die zelfs negatief”, aldus een bron binnen de inspectie.

Moba Aoulad ben Arroun las over het rapport in het nieuws, en dacht dat het wel eens over een van zijn uitzendbureaus kon gaan, vertelt hij op zijn kantoor in Gorinchem: een lichte ruimte met een systeemplafond en grote kamerplanten, aan de rand van een bedrijventerrein. Terwijl een verdieping lager arbeidsmigranten worden ingeschreven, belt de directeur een van zijn managers: „Jarek, kun je even de cijfers komen laten zien?”

Het klopt dat hij de afgelopen jaren duizenden arbeidsmigranten op staande voet heeft ontslagen, zegt Aoulad ben Arroun, maar dat er sprake is van misbruik, bestrijdt hij: de medewerkers vertrokken „met de noorderzon” en hij heeft geen idee waarom.

Businessmanager Jarek Sas klapt zijn laptop open, op het scherm staafdiagrammen van in 2024 uitgestroomd personeel bij een van Aoulad ben Arroun uitzendbureaus. Ook dit jaar ontsloeg de directeur ongeveer een derde van de werknemers van dit bureau op staande voet. Maar hij kan niet anders, zegt hij. „Als mensen niet komen opdagen, moet ik ze wel op staande voet ontslaan. In de wet staat: geen werk, geen loon.”

Als mensen niet komen opdagen, moet ik ze wel op staande voet ontslaan

Moba Aoulad ben Arroun

Naar elke werknemer die verdwijnt stuurt Aoulad ben Arroun drie of vier brieven, zegt hij. Als ze na tien dagen niet terug zijn, ontslaat hij ze op staande voet. Per weggelopen kracht kost dat zo’n 2.000 tot 3.000 euro aan misgelopen inkomsten en uitgeleende beschermingsspullen, zegt hij, zoals stalen handschoenen en een schort, die vaak niet worden ingeleverd.

Advocaat Bas Hengstmengel, die gespecialiseerd is in flexibele arbeidsverhoudingen en tien jaar lang cao-controles in de uitzendbranche uitvoerde, vindt Aoulad ben Arrouns lezing weinig plausibel. „Je hebt er als werkgever vooral voordeel van, want je hoeft allerlei afdrachten niet te verrekenen, en ook geen ontslagvergoeding te betalen.”

Hengstmengel erkent dat arbeidsmigranten weliswaar geregeld zomaar vertrekken, maar merkt op dat andere uitzendbureaus de constructie blijkbaar niet zo massaal toepassen. Als onduidelijk is of mensen weer terugkomen, kunnen werkgevers ook een loonstop overwegen, zegt Hengstmengel. „Dat is veel minder ingrijpend.” Ontslag op staande voet is volgens hem alleen voor „extreme gevallen als diefstal of fraude” bedoeld. „Iemand die wordt ontslagen en daarna weer naar het werk komt, past niet in dat beeld.”

Aoulad ben Arroun slaat met zijn hand op tafel. „Als mensen zelf stoppen, hebben ze helemaal geen recht op ontslagvergoeding. Denkt die advocaat dat ik als Al Capone een organisatie leid en elke dag nabel hoeveel mensen op staande voet zijn ontslagen? Hoelang moet zo’n loonstop dan wel niet duren?”

Uitzendverbod

Inmiddels heeft ook de nieuwe minister Eddy van Hijum (NSC, Sociale Zaken en Werkgelegenheid) de publicatie over het ontslag op staande voet aangegrepen om harde maatregelen te eisen, mogelijk zelfs een uitzendverbod voor „probleemsectoren”, zoals de vleessector. „Op een gegeven moment moet je een streep trekken als er geen verbetering in zit”, zei hij deze zomer tegen De Telegraaf. Momenteel wordt onderzocht of zo’n verbod „juridisch” mogelijk is en wat de impact ervan is op de arbeidsmarkt, zegt een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken. In de Nederlandse vleesbranche werken dagelijks 12.000 mensen, van wie 80 procent uit het buitenland komt.

Naast de politiek reageerden ook de uitzend- en vleessector verontwaardigd op het rapport van de Arbeidsinspectie. „Een schande” noemde brancheorganisatie NBBU het. „Onacceptabel!” stond er boven een persbericht van COV, branchevereniging voor werkgevers in de vleesindustrie, waarvoor Aoulad ben Arroun cao-onderhandelingen voert. Hoewel het een van hun eigen leden betreft, zeggen COV en uitzendkoepel NBBU niet te weten om welke uitzendbureaus het gaat.

Ondertussen kijkt ook het huidige kabinet weer vooral naar de branche zelf om misstanden tegen te gaan. Het is de „eigen verantwoordelijkheid” van de sector om mensen goed te behandelen, schreef Van Hijum onlangs aan de Tweede Kamer. Een meldpunt waar misstanden gemeld kunnen worden, is ondergebracht bij vleesgigant Vion. Werkgeversorganisaties en uitzendkoepels moeten via een checklist hun eigen leden vragen of ze hun zaken op orde hebben.

Het nieuwe toelatingsstelsel, dat malafide uitzendbureaus van de markt moet weren, is er voorlopig nog niet. Afgelopen maand informeerde minister Van Hijum de Tweede Kamer dat het stelsel vanwege problemen in de uitvoering voor de tweede keer vertraging heeft opgelopen. Hij verhoogde de boetes en de capaciteit van de Arbeidsinspectie, die er 35 fte bij krijgt – afgelopen jaar telde de inspectie 1.753 voltijdbanen. Ook neemt minister Van Hijum meer tijd om te onderzoeken wanneer het stelsel kan worden ingevoerd. Dat is sowieso niet voor 2026.

De ruim zevenduizend op staande voet ontslagen arbeidsmigranten schieten er weinig mee op. Zij vallen onder het ontslagrecht en daar controleert de Arbeidsinspectie niet op. „Helaas blijkt dat op dit moment geen van de betrokken organisaties bevoegd is om misbruik van ontslag op staande voet aan te pakken”, schreef minister Van Hijum op 12 november aan de Tweede Kamer. Het aanpakken van het misbruik en controleren „van het einde van de arbeidsverhouding op juistheid” zijn niet de taak van de Arbeidsinspectie, UWV of de Belastingdienst, aldus Van Hijum.

De inspectie kan de ontslagen arbeidsmigranten wel naar goede advocaten en een juridisch loket verwijzen, maar vanwege hun precaire situatie maken de arbeidsmigranten zelden de gang naar de rechter.

De Arbeidsinspectie kan nu niet nader ingaan op vragen over de rapportage over het ontslag op staande voet, omdat er nog een onderzoek loopt. Het is nog niet duidelijk welke vervolgstappen worden genomen door de inspectie en andere handhavers, of wat de gevolgen voor de bureaus van Aoulad ben Arroun zijn.

Volksbank schrapt honderden banen

admin
November 19, 2024
0

Goedemorgen. Een persalarm kwam hier op de redactie binnen van het ANP: SNS- en ASN-moederbedrijf de Volksbank schrapt tot 750 banen, zo meldt de Volksbank zelf.

In het persbericht lezen we dat gedwongen ontslagen „niet zijn uit te sluiten”. De bank zegt verder te gaan toewerken naar „één sterk retailmerk”. Nu zijn er nog de merken SNS, ASN Bank, RegioBank en BLG Wonen.

Dit viel ons verder op bij de speurtocht naar nieuws vanochtend:

De Duitse staalfabrikant Thyssenkrupp heeft vanochtend gewaarschuwd voor structureel lagere vraag vanuit de Europese industrie, meldt de Financial Times. Het bedrijf schrijft 1 miljard euro af op investeringen en maakte een nettoverlies van 1,4 miljard euro in in 2023. De omzet nam wel toe, met 7 procent.
De privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens heeft de jacht ingezet op de drie grote kredietinformatiebureaus in Nederland wegens privacyschending, meldt het FD.
Chinese schonetechnologiebedrijven, zoals batterijfabrikanten, die met EU-subsidie hier in Europa produceren, moeten hun technologie delen met Europese partners. Dit staat in plannen die de Europese Commissie nu voorbereidt, schrijft de Financial Times.
Nestlé splitst zijn merken af voor mineraalwater, zoals Vittel, Perrier en S.Pellegrino, meldt het ANP.
Bij de top van de twintig grootste economieën van de wereld in Rio de Janeiro hebben landen ingestemd met een armoedeplan van de Braziliaanse president Lula, schrijft NRC-correspondent Nina Jurna.

En nog even een blik op de beurzen:

In Azië hebben beleggers er zin in. Japanse en Zuid-Koreaanse beurzen staan op winst, volgens persbureau Reuters een reflectie van de klim van Amerikaanse (tech)aandelen in de voorbije dagen. In Tokio laat de Nikkei-index 0,5 procent winst zien, in Seoul won de Kospi-index 0,12 procent, in Taiwan staat de TWII 1,34 procent in de plus.

In China daalde de Shanghai Composite Index aanvankelijk, wat analisten toeschreven aan angst voor Amerikaanse importheffingen. Maar later vanochtend liet ook deze index winst zien, zo’n 0,25 procent. In Hongkong ging het ook eerst omlaag, en daarna omhoog. Daar staat de Hang Seng Index 0,42 procent hoger.

De Amerikaanse beurzen lieten maandag eveneens winst zien: 0,39 procent voor de S&P 500, 0,6 procent voor de Nasdaq.

Franse boeren voelen zich in de kou gezet door regering en vrezen Mercosur-verdrag

admin
November 18, 2024
0

Het is inmiddels een bekend beeld in Frankrijk: boeren die wegen en rotondes blokkeren met hun tractoren, pallets en hooibalen. Plaatsnaambordjes die worden omgedraaid bij wijze van protest. Protestborden met teksten als ‘eet Frans’ en ‘zonder landbouwers geen land’ die overal opduiken. Het beeld is terug van een paar maanden weggeweest: na de wekenlange boerenprotesten van afgelopen winter gaan sinds deze maandag opnieuw Franse boeren de straat op.

De protesten zijn georganiseerd door vakbonden FNSEA en Jeunes Agriculteurs (Jonge Boeren) en zijn deels een voortzetting van de protesten van begin dit jaar, waarbij boeren zich uitspraken tegen de hoge regeldruk en lage lonen in de sector. In reactie daarop kondigde de toenmalige premier Gabriel Attal tientallen maatregelen aan om de boeren tegemoet te komen: van financiële steun aan de veehouderij tot het in de wet verankeren dat de landbouw van „groot algemeen belang is” en het versimpelen en versoepelen van een aantal belastingen en normen.

Maar die beloften zijn niet allemaal ingelost. Volgens een telling van de FNSEA is 65 procent van de 67 gedane beloften niet (volledig) uitgevoerd (negentien daarvan zijn wel al in gang gezet). Dit is vooral het gevolg van het aftreden van de regering-Attal toen president Emmanuel Macron in juni plots parlementsverkiezingen uitschreef, waarna Frankrijk wekenlang zonder regering zat, tot half september de regering van de huidige premier Michel Barnier werd gevormd. Tijdens dat politieke vacuüm werden plannen stilgelegd of uitgesteld.

Slechte oogst en Mercosur

Hoewel sommige maatregelen er wel degelijk zijn gekomen en Barnier een aantal handreikingen heeft gedaan, zijn de boeren ontevreden. Zij vinden dat de kern van de problemen nog steeds bestaat: te veel regels en te lage inkomens.

Hierbij speelt mee dat de boeren een dramatisch jaar beleven: door de aanhoudende regen van afgelopen maanden, droogte in sommige regio’s en overstromingen in andere, heeft vrijwel elke sector slechte cijfers gedraaid. Zo is de wijnoogst naar verwachting 18 procent lager dan een jaar eerder. Veehouders werden intussen geteisterd door ziekten als de vogelgriep, waar zowel vogels als koeien onder lijden.

En de lont in het kruitvat is het vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en de Zuid-Amerikaanse Mersocur-landen (Argentinië, Brazilië, Bolivia, Paraguay en Uruguay) dat in de lucht hangt. Dat Mercosur-akkoord moet leiden tot veel lagere importheffingen en minder regels die de onderlinge handel bemoeilijken.

Arbeid in de Mercosur-landen is beduidend goedkoper en er gelden andere milieumaatregelen

De Franse boeren zijn hier fel tegen uit vrees voor oneerlijke concurrentie, omdat arbeid in de Mercosur-landen beduidend goedkoper is en er andere milieumaatregelen gelden. Zo mogen Braziliaanse boeren anders dan hun Europese concurrenten hun koeien met antibiotica behandelen en mag kippenvlees daar worden ontsmet met chloor. Het leidt ertoe dat, zoals vaker gebeurt bij handelsakkoorden, demonstrerende boeren zich ineens in één kamp bevinden met milieuorganisaties. Ook die zijn kritisch.

Positie Frankrijk verzwakt

Het is alleen de vraag of de Franse regering, die na de parlementsverkiezingen van dit jaar flink verzwakt is, genoeg verzet kan organiseren. Dat Macron op de G20-top een opvallende alliantie tegen het akkoord probeerde te smeden met de gastheer, de Argentijnse president Javier Milei, wordt door andere landen gelezen als teken van zwakte: blijkbaar kan Macron binnen de EU geen gelijkgezinden optrommelen.

De Franse regering lijkt nu in te zetten op specifieke garanties. Macron wil onder meer dat verzekerd wordt dat de deal niet instrijkt tegen de klimaatakkoorden van Parijs en hij wil clausules over het beschermen van de belangen van de Europese industrie en boeren. Of dat gaat lukken is ook onzeker: de meeste landen hopen nog steeds begin december een akkoord te bereiken.

Het boerenprotest kan meerdere weken duren. De vraag is vooral hoe ingrijpend het wordt. De vakbonden beloven dat ze „het leven van de Fransen geen hel willen maken”, dixit vakbondsman Arnaud Rousseau, en er is beloofd dat er geen gedoe komt tijdens kerst. Maar er gaan ook oproepen rond om de boerenacties aan te grijpen voor een breder protest tegen de regering en Macron. Zo zijn er binnen de Gele Hesjes-beweging, die Frankrijk in 2018 en 2019 op z’n kop zette, leden die zich bereid tonen hun hesje uit de kast te pakken en de straat weer op te gaan.

Luister naar