Eindelijk. Twee Amerikaanse astronauten die al negen maanden ‘vastzitten’ in het Internationale Ruimtestation (het ruimtelab dat op een hoogte van 400 kilometer om de aarde cirkelt), kunnen terug naar de aarde. Gisterochtend meerde een capsule van Elon Musks SpaceX aan bij het ISS, met daarin een nieuwe astronautencrew die twee gestrande astronauten gaat vervangen.
De missie van Suni Williams en Butch Wilmore duurde negen maanden in plaats van acht dagen, zoals de bedoeling was. Dat kwam door technische problemen met Boeing’s ruimteschip, de Starliner, die de astronauten heen en weer naar het ISS had moeten brengen. Daarom besloot NASA uit voorzorg om de Starliner onbemand terug naar de aarde te laten vliegen.
Het is trouwens niet uitzonderlijk om maandenlang in het ISS te verblijven (de Nederlandse André Kuipers zat er ook een keer zes maanden, en enkelen verbleven er langer dan een jaar). Bovendien worden astronauten getraind voor dit soort situaties. Overigens hadden de twee astronauten al eerder naar huis gekund, maar NASA besloot bewust ze nog maanden langer in het ISS te houden, zei ruimtevaartexpert Nancy Vermeulen tegen Een Vandaag. Op die manier konden Suni Williams en Butch Wilmore de shifts van andere astronauten overnemen die eigenlijk na hun naar het ISS zouden gaan.
Vervelend is deze extreme verlenging van hun ruimteverblijf niet alleen voor de twee astronauten. Ook voor de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing, die al langer problemen en vertragingen heeft binnen zijn ruimtevaarttak. Ook zijn kerntak, de commerciële ruimtevaart, kampt al een tijdje met onder meer geldzorgen en boze klanten.
Toen de nieuwe crew in het ISS was gearriveerd, zei Williams tegen Mission Control dat het “geweldig was om onze vrienden te zien aankomen”, aldus de Britse zakenkrant Financial Times. Als alles goed gaat, vliegen ze dinsdag eindelijk terug naar hun families.
De nieuwe crew, aangekomen met de SpaceX-capsule, ontmoet zondag 16 maart de twee astronauten die al negen maanden in het Internationale Ruimtestation ISS verblijven. In het midden Suni Williams. Foto NASA via AP
„Iets in mijn lichaam zei: die spiraal zit niet goed. Hij leek bijvoorbeeld te steken tijdens de seks.” Jasmijn Gill’ard (nu 22 jaar) ging in 2021 met die klacht naar de huisarts. „De dokter heeft toen even gekeken. Niet met een echo, maar gewoon met een eendenbek. Hij zei dat de koperspiraal er nog prima in zat. Drie maanden later was ik zwanger.”
Geen enkele vorm van anticonceptie is 100 procent veilig, maar de koperspiraal biedt wel „in meer dan 99 procent van de gevallen” bescherming tegen ongewenste zwangerschap, melden diverse zorgaanbieders online. Ook volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) is de kans om zwanger te raken met een spiraaltje, zowel hormoon als koper, verwaarloosbaar. Minder dan 0,5 procent per jaar wordt bij „goed gebruik” ongewenst zwanger, stelt het NHG in de anticonceptierichtlijn. Dat zou neerkomen op vijf zwangerschappen op duizend vrouwen. Maar uit onderzoek van het televisieprogramma Radar blijkt maandag dat dit aantal bij bepaalde koperspiralen hoger ligt.
Een spiraaltje is een anticonceptiemiddel dat de laatste jaren, tegen de trend van minder anticonceptie in, aan populariteit heeft gewonnen. Het is een klein ‘ankertje’ dat in de baarmoedermond wordt geplaatst. Het voorkomt door een ‘vreemdlichaamreactie’ dat een bevruchte eicel zich daar kan nestelen. Een hormoonspiraal geeft geleidelijk hormonen af, terwijl een koperspiraal koper afgeeft, waardoor zaadcellen ‘verlamd’ raken.
Lees ook
Gebruik van anticonceptie onder jongeren neemt af: met name pilgebruik sterk gedaald
Implantaten
Bijwerkingen over alle implantaten, zoals een koperspiraaltje, kunnen sinds 2017 gemeld worden bij het Meldpunt en Expertisecentrum Bijwerkingen Implantaten (MEBI), onderdeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Van „liesbreukmatjes en kunstlenzen” tot borstimplantaten en koperspiraaltjes. Hormoonspiraaltjes kunnen, laat MEBI weten, ook een geneesmiddel zijn en vallen daarom niet uitsluitend in deze categorie. Sinds de oprichting werden bij MEBI in totaal 157 meldingen gedaan van ongewenste zwangerschap bij specifiek koperspiraaltjes. Uit onderzoek van Radar blijkt dat 115 kunnen worden herleid tot één merk: de Ballerine-spiraal.
Tussen 2019 en 2021 is die spiraal bij zo’n achtduizend vrouwen geplaatst. Dat betekent dat het aantal zwangerschappen, gegeven het percentage van het NHG, rond de veertig zou moeten liggen. Al langer bestaan zorgen over de Ballerine-spiraal, sinds zorgverleners in 2021 aan de bel trokken en Radar toen al een uitzending over dit voorbehoedsmiddel maakte. Daarna werd de verkoop stopgezet. Zorgverleners spraken over een opvallend hoge hoeveelheid zwangerschappen en ‘expulsies’, waarbij de spiraal uit de baarmoedermond zakt.
Mijn spiraalervaring is nu vijfenhalf jaar oud
Het aantal zwangerschappen, zowel bij de Ballerine als andere koperspiraaltjes, ligt waarschijnlijk hoger, geeft het MEBI aan. Melding doen over bijwerkingen bij een implantaat is namelijk niet verplicht – niet voor de patiënt noch voor de zorgverlener.
De Inspectie Gezondheid en Jeugdzorg (IGJ) ziet deze meldingen niet, en krijgt er zelf veel minder binnen. Dat komt omdat ze alleen meldingen krijgt van fabrikanten, die alleen meldplicht hebben bij ernstige incidenten die „niet conform de verwachting” zijn, zegt een IGJ-woordvoerder. „Het klinkt gek, maar in het geval van anticonceptie kan dat een zwangerschap zijn.” Een eventuele zwangerschap staat namelijk vermeld in de bijsluiter. Over verwachte bijwerkingen is alleen een meldplicht bij „een significante toename van het aantal meldingen of de ernst ervan”.
Futloos
Minister van Volksgezondheid Fleur Agema (PVV) heeft Radar laten weten dat ze „opnieuw gaat kijken of het noodzakelijk is alle bijwerkingen bij de Inspectie te melden, ook die al in de bijsluiter staan”.
Radar heeft naar aanleiding van de cijfers van MEBI een enquête afgenomen onder 6.500 vrouwen. Daaruit blijkt dat twee op de drie vrouwen zich „niet serieus genomen” voelen als het gaat om klachten over het spiraaltje. Ze blijven onnodig rondlopen met „onbegrepen klachten”.
Jasmijn Gill’ard bijvoorbeeld had na het plaatsen van haar koperspiraal, van het merk Flexi-T300, last van extreme ongesteldheidsklachten en werd daardoor moe en futloos. „Toen ik naar de huisarts ging, wist ik niet dat het aan mijn spiraal lag. De dokter had mijn bloed geprikt en vitamines meegegeven, maar ik kwam erachter dat dit door mijn reactie op de spiraal kwam. Uiteindelijk heb ik er nog altijd bloedarmoede en een ijzertekort aan overgehouden.”
In een video op TikTok uit december vorig jaar praat de 25-jarige Michelle Elise over haar zwangerschap met een koperspiraal: „Ik dacht het kán niet, ik heb een spiraal: ik hoor het me nu nog zeggen”, vertelt ze in de video.
Maar het kan wel. En uit de vele reacties van vrouwen onder haar video blijken Michelle Elise en Jasmijn Gill’ard niet de enigen. „Ik heb hetzelfde meegemaakt, ben nu 35 weken zwanger”, reageert iemand. Een ander: „Derde zwangerschap door de spiraal heen, volgende keer toch maar de pil.” Ook reageren vrouwen die met een hormoonspiraal zwanger werden. „Mijn spiraalervaring is nu vijfenhalf jaar [oud].”
Mooi gezin
Het is weer duidelijk dat het zicht op de kwaliteit en veiligheid in de zorg tekortschiet, laat een woordvoerder van de Patiëntenfederatie Nederland weten. Niet alleen zou duidelijker moeten zijn welke spiraaltjes goed werken „in het voorkomen van een zwangerschap”, ook zou duidelijker moeten zijn bij welke zorgverlener een spiraaltje „op de goede manier geplaatst wordt”.
Eerst dacht ze dat haar jeugd voorbij was, vertelt Jasmijn Gill’ard, maar achteraf is ze blij. „Mijn zoontje, dat nu anderhalf jaar oud is, heeft ervoor gezorgd dat ik de mooie, kleine dingen in het leven weer zie na een lange periode van vermoeidheid door mijn spiraaltje. Dit was het pad dat ik moest bewandelen: ik heb nu een heel mooi gezin.”
Gill’ard adviseert haar vriendinnen nu altijd naar een specialist te gaan als die vragen of zorgen hebben over anticonceptie. „En ook: als je voelt dat er iets niet goed is in je lichaam, heb je altijd gelijk.”
Lees ook
Stoppen met de pil is populair. ‘Natuurlijke anticonceptie’, zonder hormonen, wint aan invloed onder jonge vrouwen. Waarom?
Investeren in het verwaarloosde defensie-apparaat heeft topprioriteit. Daarvan is de kersverse Belgische regering, die in februari aantrad, doordrongen. Maar tijdens de bijna acht maanden durende formatie was juist de begroting rondkrijgen een heikel punt. De extra defensiegelden zetten nu nog meer druk op de begroting. Om de verhoogde militaire uitgaven te kunnen dekken, overweegt de Belgische regering de verkoop van een deel van haar goudreserve.
Het is volgens overheidsbronnen slechts één van de mogelijkheden die worden onderzocht nu ongeveer 1 miljard euro nodig is voor militaire uitgaven. „Het toont hoe ver de regering-De Wever zit in de denkoefening rond het opkrikken van de defensie-uitgaven tot de NAVO-norm van 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2025, en waarschijnlijk tot 2,5 procent in 2029”, schrijft de Vlaamse zakenkrant De Tijd.
De Belgen bungelen met de huidige 1,3 procent van het bbp dat naar landsverdediging gaat.al jaren onderaan de lijst van Europese landen als het gaat om investeringen in defensie. Alleen NAVO-lid Luxemburg doet het slechter, stelde VRT Nieuws vorig jaar. „We moeten stoppen met freeriden nu”, vindt Theo Francken, de Belgische minister van Defensie. „België gaat Europees opschalen en intensiever samenwerken, ik ben hier vol ingevlogen”, schrijft hij zondag op zijn Instagram-pagina, waar hij de hoofdpunten uit zijn beleidsverklaring presenteert. De beloftes: zwaardere wapensystemen, meer munitie en meer („en nog scherpere”) troepen. „Klaar om vanavond te vechten”, aldus de minister, die de omslag duidt als een transformatie van een „war of choice” naar een „war of necessity”.
Begrotingsdiscipline
Maar wil België die 2,5 procent aan defensie-uitgaven in 2029 halen, dan moet er jaarlijks zo’n 8 miljard euro extra gevonden vonden. En dat terwijl er al wordt gesneden in de pensioenen, subsidies, de fraudebestrijding, de gezondheidszorg en in andere overheidsuitgaven. De regering-De Wever stelde begin februari bezuinigingen van 17 miljard euro voor op de overheidsuitgaven, uitgesmeerd over vijf jaar tijd.
De Europese Commissie knijpt, gezien de huidige omstandigheden, ‘een oogje dicht’ wat betreft de begrotingsdiscipline. Daardoor hoeft België dit jaar niet de geplande 3 miljard euro te saneren, volgens De TijdHet kabinet van premier Bart De Wever zou overigens naar verluidt hooguit de helft van dat bedrag hebben weten te halen.
Geld vinden blijft een hoofdpijndossier. Maar nu de goudprijs blijft stijgen, en vorige week voor het eerst de grens van 3.000 dollar per ounce overschreed, wordt de verkoop van de goudreserves aantrekkelijk. De Nationale Bank van België heeft 227 ton goud, die nu zo’n 20 miljard euro waard is. Ter vergelijking: Nederland bezit ruim 600 ton goud.
Het zou niet voor het eerst zijn dat België uit geldnood goud op de markt brengt. In de jaren negentig verkocht de regering van premier Jean-Luc Dehaene duizend ton goud om de overheidsschuld te beperken, zodat het land kon toetreden tot de eurozone. Dat voorbeeld werd in 2005 gevolgd door de regering-Verhofstadt met de verkoop van dertig ton goud, ditmaal om een begrotingstekort weg te werken.
Belangen van aandeelhouders
Toch wordt betwist of goud verkopen in het huidige klimaat wenselijk is. De Europese Centrale Bank zal moeten instemmen met de verkoop, die in coördinatie met andere centrale banken moet gebeuren om de monetaire stabiliteit van de eurozone te garanderen. Ook zou de verkoop de belangen schenden van particuliere aandeelhouders van de Nationale Bank in België, die claimen bij verkoop recht te hebben op een deel van de meerwaarde van het goud, terwijl de overheid ervan uitgaat dat het goud in staatsbezit is.
Lees ook
Bart De Wever moet als nieuwe premier het ‘zieke’ België genezen
Andere financieringsmogelijkheden die worden onderzocht zijn een (gedeeltelijke) verkoop van staatsbank Belfius – door bijvoorbeeld een beursgang – en de verkoop van aandelen in de Franse bank BNP Paribas. De beursgang van Belfius, dat sinds 2011 geheel in handen is van de staat, ligt politiek gevoelig omdat dan de inkomsten van dividend wegvallen, dit jaar goed voor 440 miljoen euro op de Belgische begroting. In de woorden van econoom Koen Schoors, verbonden aan de universiteit van Gent: „Als je verkoopt, cash je één keer, maar elk daarop volgend jaar, heb je een bijkomend gat in de begroting.”
De door Rwanda gesteunde M23-rebellen hebben zich teruggetrokken uit de vredesonderhandelingen met Congo, die dinsdag zouden beginnen in de Angolese hoofdstad Luanda. Dat schrijft de organisatie maandag op haar X-account. De gesprekken zijn volgens M23 „onuitvoerbaar” geworden, onder meer vanwege opgelegde sancties tegen de groep.
De Europese ministers van Buitenlandse Zaken maakten maandagmiddag bekend sancties in de voeren tegen zowel de M23-rebellen als de Rwandese defensiemacht. Sancties – waaronder die maandag werden aangekondigd, „op de vooravond van de Luanda-gesprekken” – ondermijnen „de directe dialoog ernstig en maken elke vooruitgang onmogelijk”, aldus M23.
De gesprekken in Luanda zouden de eersten zijn sinds M23 in januari plotseling oprukte in Oost-Congo en de strategische steden Goma en Bukavu veroverde. Bij gevechten tussen de rebellen en het regeringsleger van Congo vielen duizenden doden.
Eerder had Congo onderhandelingen met M23 steeds geweigerd – „een dialoog aangaan met een terroristische groep als M23 is een rode lijn die we niet overschrijden”, zei de Congolese president Félix Tshisekedi in januari. Maar afgelopen zondag zei het land plotseling toch toe.
Een woordvoerder van Tshisekedi zegt maandag dat zijn delegatie nog steeds zal deelnemen aan het gesprek dat Angola heeft georganiseerd. De delegatie was al naar Luanda afgereisd.
Lees ook
Politiek isolement dwingt Congolese president Tshisekedi tot dialoog met M23
