Van de vele opmerkelijke ontwikkelingen in het strafproces tegen Ali B was de getuige die zich te elfder ure meldde de opvallendste. Het was begonnen met een kort mailtje voor John van den Heuvel, van een vrouw met informatie over Ali B. De misdaadjournalist van De Telegraaf kreeg het via een sprekersbureau doorgestuurd op zijn eerste vakantiedag, maar het bleef onopgemerkt in zijn spambox. Een week later probeerde de vrouw het nog eens via slachtofferadvocaat Ruth Jager, die ze op de eerste zittingsdag in de media had gezien. Met succes.
Het is veelzeggend dat juist in dit proces, waarbij de media zo’n grote rol hebben gespeeld, een mogelijke getuige in eerste instantie naar een misdaadjournalist stapt, in plaats van naar het Openbaar Ministerie.
Wat begon met een reportage van onlineprogramma BOOS (BNNVARA), eindigt vrijdagmiddag in de rechtbank in Haarlem met een vonnis in de zedenzaak tegen de rapper en tv-persoonlijkheid. Het OM eiste drie jaar onvoorwaardelijke celstraf. Ali B zal niet bij de uitspraak zijn, liet hij deze week weten via zijn advocaat. Bij elke veroordeling zal hij hoger beroep aantekenen.
Signalement klopte aanvankelijk niet
Bart Swier, advocaat van Ali B, heeft zich verbaasd over de gang van zaken rond de last-minute getuige. „Een duidelijk effect van de massale media-aandacht”, zegt hij. Ook zijn inbox, zegt hij, zit vol met mensen die wat zeggen te weten over de vrouwen die Ali B beschuldigen. „Daar ga je natuurlijk niet op in.” In de Volkskrant noemde hij het oproepen van de getuige als voorbeeld van een beslissing van de rechter die ingegeven kan zijn door de publieke opinie. Maar hij zou er pas van schrikken als de verklaring door de rechter serieus wordt genomen: „Dat weten we vrijdag.”
Aanvankelijk zag ook het OM niets in de verklaring, want de getuige beschreef een signalement dat niet klopte. Maar nadat de vrouw in de rechtbank gehoord was, stelden de aanklagers dat er „geen enkele twijfel” is over haar verklaring. Zo klopt het tijdstip waarop ze een jonge vrouw zou hebben afgezet bij station Heiloo met een pintransactie van Naomi, de jonge vrouw die Ali B beschuldigt van verkrachting en aanranding op een villafeest in de Noord-Hollandse plaats. Naomi heeft verzocht om haar achternaam niet te publiceren.
Ali B’s ‘trial-by-media’ – in de betekenis dat de verdenkingen in de media verregaande reputatieschade hebben veroorzaakt – werd tweeënhalf jaar gevoerd in bladen en aan talkshowtafels en ‘boulevarddesks’. Het OM heeft die impact meegewogen in de strafeis. Ali B is vrijwel al zijn inkomsten kwijt. Ook de rechter zal dit zeer vermoedelijk in ogenschouw nemen: het is lastig een grotere publieke afgang te bedenken in de Nederlandse showbusiness.
Zedenzaken op tv
Het kwalijkst is volgens Ali B dat BOOS een strafrechtelijke invulling gaf aan zijn seksuele escapades. „Dit is wat er gebeurt als Tim Hofman zedenzaken gaat doen”, zei hij. Het OM erkende dat verklaringen „in theorie” zouden kunnen zijn beïnvloed door de buitensporige media-aandacht rond de zaak. Maar Naomi deed haar verhaal ín de BOOS-reportage en ook artiesten Jill Helena (aanranding) en Ellen ten Damme (verkrachting) hebben wat het OM betreft aantoonbaar hun relaas met naasten gedeeld vóór de uitzending.
Wel leunt de zogeheten schakelbewijsredenering van het OM, dat een patroon van handelen beschrijft bij Ali B, op andere verklaringen over grensoverschrijdend gedrag. De vraag is of dit de rechter overtuigt. Eén vrouw die tegen Hofman zei dat Ali B haar had verkracht, concludeerde volgens Swier in haar politieverhoor dat dit niet het geval was. Het OM had deze zaak al eerder geseponeerd.
Zonder de uitzending van BOOS lag de melding van Naomi nu nog te verstoffen in een archieflade van een Amsterdams politiebureau
Dat Ali B als seksueel roofdier is afgeschilderd moet voor de rechter niet uitmaken. Een enquête van het Europees Netwerk van Raden voor de Rechtspraak toont aan dat Nederlandse rechters – straf-, bestuurs- en civiel recht – van elkaar een hoge dunk hebben: meer dan tachtig procent antwoordde ‘nee’ op de vraag of ze vermoedden dat afgelopen drie jaar een collega-rechter is beïnvloed door media. Daarmee loopt de Nederlandse magistratuur voorop in de EU.
Alle procespartijen waren het erover eens dat een strafproces niet plaats moet vinden in de media, zoals slachtofferadvocaat Ruth Jager verklaarde in haar slotverklaring. Maar één ding staat volgens haar ook vast: „Zonder de uitzending van BOOS lag de melding van Naomi nu nog te verstoffen in een archieflade van een Amsterdams politiebureau.”
Lees ook
Ali B vecht met ongeduld en lange antwoorden tegen het beeld van de ‘Voice-viezerik’
