Dilemma
Iedereen roddelt, zeggen deskundigen, en daarom doen we het onvermijdelijk ook op de werkvloer. Roddelen kan een groep mensen dichter bij elkaar brengen, maar ook juist uit elkaar spelen. Moeten we stoppen met roddelen op het werk?
Nee
Roddelen is goed voor mensen, zegt gepensioneerd doctor Rinus Feddes, die aan de universiteit voor Humanistiek promoveerde op het onderwerp. We hebben roddelen bijvoorbeeld nodig om ons emotioneel te ontladen, of om relaties aan te gaan. „Op het werk geldt dat net zo goed.”
Als er minimaal drie mensen met elkaar in contact zijn, zal er altijd geroddeld worden, zegt Feddes. Twee van de drie praten op den duur onvermijdelijk over de derde, die er op dat moment niet bij is.
Roddelen heeft onterecht een slechte naam, zegt Feddes. Niet alle roddels zijn negatief. Sommige zijn neutraal of zelfs positief. Sterker nog: negatieve roddels zijn in de minderheid. Een positieve roddel kan volgens Feddes bijvoorbeeld zijn: „Piet is heel goed met computers. Als je iets over computers wilt leren, kun je beter bij hem aankloppen dan bij Jan. Zoiets is heel onschuldig, maar wel een roddel.”
We roddelen daarnaast ook om ons aan te passen aan de sociale normen in een groep, zegt Feddes. Vaak roddelen we namelijk over een onderwerp dat taboe is om in de grotere groep te bespreken. „Klagen over de werkverdeling of het rooster is in sommige teams bijvoorbeeld niet sociaal geaccepteerd in het bijzijn van de leidinggevende, maar wel tussen collega’s onderling. Of, als praten over politiek in een grotere groep collega’s gevoelig ligt, kan het fijn zijn om daar in een kleinere groep wel over te praten. Zo kun je voorkomen dat mensen zich gekwetst voelen.”
Bovendien kan een team beter gaan functioneren door af en toe te roddelen, zegt coach Charlotte van den Wall Bake, die bedrijven en organisaties begeleidt in vraagstukken over sociale veiligheid. „Door in afwezigheid van een persoon te bespreken wat zijn of haar kwaliteiten zijn, weet je als team beter hoe iedereen het best tot z’n recht komt.”
Het is een illusie dat we ooit helemaal kunnen stoppen met roddelen, denkt Van den Wall Bake. Leidinggevenden benaderen haar geregeld met de vraag hoe hun team roddelen kan afleren. „Dat is ijdele hoop.”
Feddes: „Het belangrijkste is dat we elkaars minpunten leren accepteren. Daarvoor hoeven we niet te stoppen met roddelen.”
Ja
Roddelen kan wel degelijk schadelijke vormen aannemen, zegt coach Van den Wall Bake. Een roddel om iemand zwart te maken, of om jezelf een ego-boost te geven – dat zijn roddels die niet thuishoren op het werk. „Die kunnen schadelijk zijn voor de sociale veiligheid.”
Dit soort roddels zijn volgens Van den Wall Bake een vorm van pesten, en pesten geldt als grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Door roddelen kan het werkplezier van medewerkers afnemen. Mensen kunnen daardoor minder goed gaan functioneren en op den duur zelfs uitvallen, zegt Van den Wall Bake.
Leidinggevenden moeten daarom wel scherp zijn op geroddel in het team, vindt ze. „Als er vaak negatief over dezelfde persoon gesproken wordt, kan het verstandig zijn om in te grijpen.” De leidinggevende moet dan zien te achterhalen wat de beweegredenen zijn voor die roddels. Voelen mensen zich bijvoorbeeld bedreigd over hun eigen positie? Door erachter te komen waarom medewerkers zo negatief roddelen, kun je iets aan de oorzaak doen in de hoop dat het roddelen stopt. In het ergste geval is volgens Van den Wall Bake een officiële waarschuwing of sanctie op z’n plek.
Negatieve roddels doen zich vaker voor bij grote veranderingen op de werkvloer, zegt Feddes. Mensen voelen zich kwetsbaar, bijvoorbeeld als ze een nieuwe leidinggevende krijgen. „Het is belangrijk om juist onder deze omstandigheden alert te zijn en je niet te veel te laten meeslepen.”
Bedenk je wel dat het ontzettend moeilijk is om gedrag te veranderen, zegt Van den Wall Bake. „Je moet dan met elkaar bespreken welke normen en waarden je wilt hanteren op de werkvloer. Vervolgens moet je duidelijke afspraken maken. De leidinggevende heeft de belangrijke taak om te zorgen dat iedereen zich daar verantwoordelijk voor voelt en er naar handelt.”
Van den Wall Bake begeleidt een team dat op het werk veel roddelt. De leidinggevende heeft ingegrepen en nu begint elke vergadering met een stelling die het team gezamenlijk moet bespreken, vertelt ze. „Dat kan zijn: Piet luncht elke dag alleen, dat is ongezellig. Eens of oneens?” De stelling is eerst algemeen en over een fictief persoon, maar kan later ook gaan over echte mensen uit het team. „Op die manier leren ze in alle eerlijkheid met elkaar over mogelijke frustraties te spreken zonder te hoeven roddelen.”
Dus
Niks mis met een beetje roddelen. Het kan je helpen je emotioneel te ontladen, of om nieuwe sociale relaties aan te gaan met collega’s. Teams kunnen beter functioneren door af en toe wat te roddelen. Maar roddelen om jezelf beter te voelen, of om een ander zwart te maken? Dat doet meer kwaad dan goed.
