Dilemma
Mijn directe collega ruikt regelmatig onfris. Het gaat niet om een zweetlucht door bijvoorbeeld te hard fietsen, maar echt om een penetrante geur die vermoedelijk ontstaat door gebrekkige hygiëne. De geur is zo aanwezig dat ik liever niet naast haar zit. Ik merk ook dat andere collega’s uitwegen verzinnen om niet naast haar te zitten, al durf ik het er niet met hen over te hebben omdat ik niet wil roddelen. Moet ik mijn collega aanspreken?
(Man, 26, naam bekend bij de redactie)
Schakel hr in
De meest effectieve manier om ongewenst gedrag te bestrijden, is door te benadrukken wat wel goed gaat, zegt Marius Rietdijk. Hij is universitair docent aan de Vrije Universiteit en doet onderzoek naar positieve gedragsveranderingen binnen organisaties. „Uit onderzoek blijkt dat managers en collega’s vaak aandacht besteden aan wat niet goed gaat, terwijl complimenten juist een belangrijke manier zijn om gedrag te versterken. Bovendien is het in een positieve werkcultuur, waarin veel meer complimenten dan kritiekpunten worden gegeven, veel makkelijker om wel een keer kritiek te geven”, zegt Rietdijk. Maar positieve werkcultuur of niet, het is volgens hem onvermijdelijk de collega op de onwelriekendheid aan te spreken.
Kim van Berkel, partner bij HR LegalVisie dat gespecialiseerd is in arbeidsrecht en human resources, adviseert in situaties als deze een hr-manager in te schakelen die het gesprek kan voeren. „Hygiëne is een persoonlijk en gevoelig onderwerp. Iemand kan zich aangevallen voelen of heel onzeker worden, en dat brengt het risico op een verstoorde arbeidsrelatie met zich mee. Daarom zou ik altijd een hr-manager vragen de collega aan te spreken. Die is namelijk getraind in het voeren van lastige gesprekken.”
In zo’n persoonlijk gesprek kan de hr-manager zelf een inschatting van de situatie maken. „Daarbij kan die functionaris onderzoeken of de werknemer zich bewust is van de situatie, en of er misschien een medische oorzaak is.”
Mocht er een medische oorzaak zijn, dan kan een afspraak bij de bedrijfsarts gemaakt worden, adviseert Van Berkel. Een werknemer is niet verplicht de werkgever in te lichten over medische situaties, maar omdat de bedrijfsarts beroepsgeheim heeft én medisch advies kan geven, wil de collega daar wellicht eerder mee in gesprek gaan, zegt Van Berkel.
Een collega aanspreken op een onfrisse geur is eigenlijk een soort slechtnieuwsgesprek, zegt Rietdijk. „Dat soort gesprekken werkt het best als je er niet omheen draait en de boodschap op een respectvolle manier brengt. Daarna is het goed de reactie af te wachten: is iemand boos, of in shock? Vervolgens kun je doorgaan op die reactie, door bijvoorbeeld te zeggen: ik merk dat je dit niet had verwacht.”
Zodra de collega gekalmeerd is, kun je volgens Rietdijk vragen of iemand behoefte heeft aan tips. „Die hangen natuurlijk af van de aard van het probleem. Soms doet een lekker luchtje al veel, maar als iemand slecht uit zijn mond ruikt omdat hij de tandarts niet kan betalen, is het veel lastiger.”
Blijf betrokken
Het is bij corrigeren heel belangrijk aan te geven wat niet goed gaat, maar ook om het te zeggen als het juist wel goed gaat, zegt Rietdijk. „Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Gewoon even benoemen dat je merkt dat iemand bijvoorbeeld deodorant of een luchtje gebruikt, werkt goed.”
Menselijk gedrag is erg van gewoonten afhankelijk, zegt Rietdijk, en die moeten erin slijten. „Door af en toe een compliment te geven, gaan mensen zich prettig voelen. Zo kun je stimuleren dat iemand nieuwe gewoonten volhoudt.”
Als de oude patronen na korte tijd weer de kop op steken, adviseert Rietdijk opnieuw een kort gesprek aan te gaan. „Daarin kun je nogmaals complimenteren wat je eerder opviel en vragen hoe het nu gaat, en of je collega misschien nog ergens tegenaan gelopen is of tips kan gebruiken.”
Als iemand aanpassingen weigert na het gesprek, wordt de situatie ingewikkelder, zegt Van Berkel. De werkgever is in dat geval verplicht actief naar een oplossing te zoeken. Van de werknemer wordt verwacht daaraan mee te werken of met een werkbaar alternatief te komen. „Beide partijen moeten moeite doen om tot een oplossing te komen”, zegt Van Berkel. „Als dat niet lukt, kan het in het uiterste geval leiden tot een beëindiging van de arbeidsovereenkomst.”
Dus
Ja, iemand moet zeker je collega aanspreken. Dat kun je zelf doen, maar om de relatie met je directe collega te beschermen, kun je ook iemand van de hr-afdeling inschakelen. Die weet vaak beter hoe je dit soort ingewikkelde gesprekken het best kan voeren.
In het gesprek kun je praktische tips aanreiken en eventueel doorverwijzen naar de bedrijfsarts als de onfrisse geur een medische oorzaak heeft of als je collega liever met een arts verder praat.
Tot slot is het belangrijk om ook na het gesprek betrokken te blijven, ofwel door complimenten te geven, ofwel (in het geval van de werkgever) door andere oplossingen aan te blijven dragen.
