Minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, PVV) noemt het verzoek van Amerikaanse ambassades aan Europese bedrijven om het diversiteitsbeleid te schappen „zorgelijk”. Dat heeft ze maandag in een schriftelijke reactie laten weten aan NRC. Klever zegt dat ze zich „goed kan voorstellen” dat het Amerikaanse verzoek „meer onzekerheid creëert voor Nederlandse bedrijven”.
Tientallen Europese bedrijven kregen afgelopen weekend een brief van Amerikaanse ambassades met daarin het verzoek „geen programma’s uit te voeren die diversiteit, gelijkheid en inclusie bevorderen”. Als de bedrijven dat wel doen, dan verscheurt de Amerikaanse overheid mogelijk de contracten met hen.
Vooralsnog is het onduidelijk of Nederlandse bedrijven de brief hebben ontvangen. Klever laat weten daar nog „geen signalen” van te hebben ontvangen. Uit een rondgang van NRC bij een groot aantal Nederlandse bedrijven wordt evenmin duidelijk of bedrijven als Philips, Boskalis of Randstad een brief hebben gekregen. ING heeft laten weten „geen mededelingen te doen” over communicatie met overheden. Van alle benaderde bedrijven heeft alleen Deloitte gezegd geen brief te hebben ontvangen.
Zondag sprak het Franse ministerie van Buitenlandse Handel al over „onaanvaardbare Amerikaanse inmenging”. Jan Jambon, de Belgische minister van Financiën, liet diezelfde dag weten dat Belgische bedrijven „geen lessen te krijgen” heeft van de Amerikaanse president Donald Trump.
Met medewerking van Freyan Bosma en Eline Nugteren.
Het was zo’n vraag waarvan ik hem niet zelf had durven stellen, dus toen ze er dinsdag spontaan over begon was dat een meevaller. Het antwoord kwam opnieuw en opnieuw en opnieuw en opnieuw, telkens even ongevraagd, steeds in exact dezelfde bewoordingen. En daarom kan ik hier nu met zekerheid opschrijven: Marjolein Faber is géén stempelmachine.
Trouwe fans van het wekelijkse vragenuur in de Tweede Kamer hoorden de Asiel- en Migratieminister die nieuwe mantra ’s middags al introduceren, maar voor wie het had gemist had de redactie van Eva (AvroTros) ’s avonds een mooie stempelmachinecompilatie gemaakt. Daarin beantwoordde Faber vragen van Kamerleden over haar weigering om te tekenen voor lintjes voor COA-medewerkers met de woorden: „Als ik iets niet wil tekenen, dan teken ik het niet.” En met de mededeling dat ze „geen stempelmachine” is, dus. Bij Eva vonden CU-leider Mirjam Bikker en DD6-leider Rob Jetten dat het nou wel héél gek werd allemaal, bij Bar Laat (BNNVARA) zou CDA-leider Henri Bontenbal de boel weer onfatsoenlijk komen vinden. Nu was écht de grens bereikt.
Je zou denken dat je inmiddels een telescoop nodig hebt om die grens nog ergens ver achter ons te zien liggen, maar misschien was er inmiddels een nieuwe gevonden. Kijkend naar talkshows met politici en duiders bekruipt me geregeld het gevoel dat er nog veel grenzen in het vooruitzicht liggen; veel tafels vol verontwaardigde mensen; veel pogingen om daarna weer ‘op de inhoud te focussen’ en te roeien met de riemen die je hebt, doorpeddelend naar de volgende grens.
Dat unheimliche gevoel was dinsdagavond misschien extra sterk omdat ik ’s middags al (mea culpa) Ongehoord Nieuws (ON!) had gekeken – een even ongezonde als verslavende gewoonte. Een soort alternatief voor roken. De nicotine zit ’m in uitspraken als: „Assad was zeker geen perfecte democraat” (door terugkerende gast Filip Dewinter), en: „Laat je niet verleiden door de serene zang van Frans Timmersmans” (door presentator Tom de Nooijer). Deze dinsdag werd de presentatie verzorgd door Raisa Blommestijn, wier trademark het is om ieder item op zichzelf te betrekken en dan te zeggen: wat vervelend dat het nu over mij moet gaan.
Nu kondigde ze vanuit de studio een item aan over de steekpartij op de Dam. „Afgelopen weekend werd Amsterdam opgeschrikt door een mesaanslag”, zei Blommestijn, waarna ze overschakelde naar de verslaggever ter plaatse: Raisa Blommestijn. In het weekend had ze namelijk ook alvast zelf een reportage gemaakt. „Ik sta hier nu in Amsterdam”, zei verslaggever Blommestijn. Er volgden wat door ON gemaakte beelden van de Dam, afgewisseld met van andere omroepen geleende duidingen en voxpopjes. Toen terug naar presentator Blommestijn in de studio. Van Blommestijn naar Blommestijn en weer terug naar Blommestijn. Op dat punt van de dag was mijn brein al dermate gebroken dat het stempelmachineverhaal me niet eens meer verbaasde. Raisa Blommestijn bestaat in meervoud, Marjolein Faber is wél beleid en géén stempelmachine. Je doet het er maar mee.
Sesamstraat
Toen het tijd was voor Bar Laat wist ik dat ik zou accepteren wat er ook maar komen ging. Daar zat Paul Haenen, die ik ooit leerde kennen als de stem van Bert in Sesamstraat, tussen Bontenbal en politiek verslaggever Elodie Verweij. Als ik mijn ogen dichtdeed kon ik weer even de gele pop horen praten die ik vaak heb gemist. „Er blijkt toch ook dat er in het Kabinet veel ruzie en wantrouwen is, al heel lang.” Het leek hem tijd voor een verlossing „uit deze lijdensweg”. Wie moest er dan verlost worden, vroeg Pauw: Faber? Of het hele kabinet? „Het hele kabinet”, zei Bert. „En ik ben intussen ook wel benieuwd hoe een stempelmachine eruitziet.” Ik zou nog steeds elke avond naar hem kunnen luisteren.
Een door het universiteitsbestuur aangestelde commissie adviseert de Radboud Universiteit in twee dinsdag gepubliceerde adviezen om de samenwerking met twee Israëlische universiteiten in Israël voorlopig op te schorten. De Hebrew University in Jeruzalem en de Tel Aviv University dragen volgens de commissie van vier (emeritus) hoogleraren en bestuurders bij aan „ernstige en systematische mensenrechtenschendingen” in de Palestijnse gebieden.
Over de Hebrew University concludeert de commissie bijvoorbeeld dat deze bestuurlijk verweven is met het Israëlische leger. En de Tel Aviv University investeert in bewapende drones. Ook zouden beide universiteiten mensen opleiden voor de Israëlische inlichtingendiensten. Beide schenden mogelijk de wetenschappelijke integriteit van de instellingen, is een van de conclusies uit het adviesrapport.
Pas als de twee universiteiten onder andere aantonen dat ze niet bijdragen aan mensenrechtenschendingen en kennis uit onderzoeksprojecten niet wordt ingezet in Gaza en bezette Palestijnse gebieden, zou de Nijmeegse universiteit de samenwerking moeten hervatten.
Met de Hebrew University heeft de Radboud Universiteit afspraken over studentenuitwisselingen tot augustus 2025. Met de Tel Aviv University tot 2099. Maar op dit moment studeren er geen Nijmeegse studenten aan een van beide universiteiten, of andersom.
Inspraakbijeenkomst
Het college van bestuur heeft nog geen besluit genomen over het advies en organiseert maandag 7 april een inspraakbijeenkomst voor studenten en medewerkers. Ook gaat ze in gesprek met de verschillende decanen en vraagt ze de medezeggenschapsorganen nog om advies.
De Universiteit van Amsterdam besloot half maart al om voorlopig geen studenten meer uit te wisselen met de Hebrew University. Een adviescommissie concludeerde toen ook dat de UvA het risico liep betrokken te worden bij mensenrechtenschendingen.
Hollywoodster Val Kilmer was zijn tijd ver vooruit. Lang voordat iedereen zijn leven ging regisseren en streamen op YouTube en TikTok liep hij al rond met een videocamera, die in de loop der jaren steeds beter en lichter werd.
Dat leverde documentairemakers Ting Poo en Lee Scott een schatkamer op van duizenden uren video in veertig jaar: opkomst en neergang van een Hollywoodster. Hun documentaire Val, in 2021 te zien in Cannes, is een monument voor Val Kilmer: het arrogante jonge talent, de pretentieuze ster, de deemoedige oude man die tijdens zijn passieproject – een theatermonoloog als Mark Twain – zijn stem verloor door keelkanker en een tracheotomie. Hij overleed dinsdag in Los Angeles. Volgens zijn dochter werd een longontsteking hem fataal.
Val Kilmer had de reputatie aan een opgeblazen ego te lijden, sporen daarvan zag je nog altijd. Zie zijn malle, kakelbonte tenues met brokaat en zijde. Zie HelMel, het egomuseum dat Kilmer in Los Angeles voor zichzelf oprichtte, en dat tevens een ‘fun, sacred’ plaats is waar ‘eclectische artiesten’ bijeenkomen ‘to make change happen’. Kilmer meende altijd dat het lot iets bijzonders met hem voorhad – vandaar wellicht die impuls om alles wat hij beleefde op videotape vast te leggen. Een dergelijke motivatie is uitermate nuttig om het te maken als filmster, en dat deed hij. Maar tegelijk keek hij een beetje op die status neer. Val Kilmer wilde de nieuwe Marlon Brando zijn, bekende hij. Niet minder. De studio’s naar zijn pijpen laten dansen. Een vorstelijk betaalde rebel zijn. Maar karakterrollen gingen veelal aan zijn neus voorbij en Oscarnominaties eveneens. Hollywood zag vaak alleen de mooiboy.
Doorbraak
Val Kilmer werd geboren in 1959 in een welgesteld huishouden in Los Angeles. Zijn ouders scheidden toen hij acht was, zijn epileptische broer Wesley verdronk als 15-jarige in vaders jaccuzzi – een diep familietrauma. Kilmer was het goudhaantje: als jongste student ooit toegelaten op de elitaire dramaschool van Juilliard in New York, hij was daar klasgenoot van Kevin Spacey. Kilmer rebelleerde tegen de klassieke acteersopleiding, tegen de eindeloze, bloedsaaie stemoefeningen. Hollywood had hem snel in het vizier. Francis Ford Coppola, later een vriend, wilde hem in 1983 al in jeugdbendefilm The Outsiders, Kilmer poeierde de titaan van The Godfather af wegens toneelverplichtingen. Maar alle wegen leidden naar Hollywood: in dat off-Broadwaystuk speelt hij samen met Sean Penn en Kevin Bacon, die hij op video vastlegde terwijl ze hem moonden. „Dit shot wordt nog eens veel geld waard”, riep Bacon.
Na zijn eerste, komische hoofdrol in Top Secret liet Kilmer zich in 1985 met tegenzin strikken voor Top Gun, een film over marinepiloten die hij als een militaristische natte droom zag. Kilmer speelde de koele perfectionist Iceman, de grote rivaal, en later vriend, van rebelse improvisator Maverick, vertolkt door Tom Cruise. De film was hun beider doorbraak; in een ontroerend moment in deel twee – Top Gun: Maverick in 2022 – is Iceman inmiddels tot admiraal geproveerd, en kan hij stervend aan keelkanker zijn oude vriend Maverick niet langer beschermen. Kilmers stem werd voor die film digitaal gereconstrueerd.
Als acteur trokken rollen van historische personages Kilmer het meest: Doc Holliday, Elvis Presley. Hoogtepunt in zijn resumé werd Jim Morrison in Oliver Stones biopic The Doors (1991), een prachtrol in een matig ontvangen film. Hollywood zag meer een actieheld in hem. Hij speelde Batman in Joel Schulmachers vrolijk cartooneske Batman Forever (1995). Kilmer ervoer de ongemakkelijke ‘batsuit’ als een roestig harnas: iedere anonymus kon volgens hem Batman spelen, de superschurken stalen de show. De film deed het goed, maar Kilmer liet het bij één optreden.
De jaren negentig bleken wisselvallig. Als meester in vermommingen Simon Templar in The Saint (1997) was hij geen succes, Batman, de koloniale actiefilm The Ghost and the Darkness (1996) en Michael Manns misdaaddrama Heat (1995) maakten hem tot een bijna-superster. Maar het peperdure fiasco The Island of Doctor Moreau bevestigde in 1996 zijn reputatie van lastpak en ruzieschopper. Het was een rampset met de dikke, onzekere en veeleisende Brando en Kilmer die vastbesloten was de verpiswedstrijd van het oude icoon te winnen. Kilmer dreinde en terrorisseerde invalregisseur John Frankenheimer, een befaamde egomasseur- zelf hij liet weten nooit meer met Kilmer te willen werken.
Val Kilmer zelf schaamde zich ook voor dat wangedrag. Als verzachtende omstandigheid voerde hij de scheidingsperikelen met zijn grote liefde op, de Britse actrice Joanne Whalley, met wie hij een relatie kreeg tijdens de opnames van fantasyhit Willow (1988) en twee kinderen had, Mercedes en Jack.
Zelfspot
Veel krediet had Kilmer al met al niet. Toen zijn sf-actiefilm Red Planet in 2000 flopte, liet Hollywood de toen 41-jarige acteur vallen als een baksteen. Rollen als leading man in blockbusters waren verleden tijd, in de 21ste eeuw moest hij het doen met kleiner genrewerk en bijrollen. Soms heel interessante, zoals in culthit Kiss Kiss Bang Bang (2006) of in Terence Malicks Song of Songs (2018). En natuurlijk bleef er altijd het theater en de musical; Kilmer stond graag op het podium en had een goede zangstem.
In de documentaire Val dreef hij de spot met zijn vroegere pretenties. Hij gunde de makers zijn afgewezen auditietapes: als korporaal Joker in Stanley Kubricks Full Metal Jacket, als Henry Hill in Scorseses Goodfellas. Het is komisch te zien hoezeer hij voor die iconische rollen de plank misslaat, en dat wist Kilmer: de documentaire is zijn boetekleed. In een diep ontroerend moment zien we hem voor 55 dollar handtekeningen verkopen op een fandag, halverwege rent hij misselijk van een chemokuur naar een toilet. Waar hij in tranen vertelt dat zijn oude ik diep zou neerkijken op de Val Kilmer van nu. „Dieper kan een mens toch niet zinken?”
Maar nu is hij dankbaar en nederig, vervolgt Kilmer. Dat de films waarvoor hij zijn neus ophaalde – Batman, Top Gun, The Saint – zoveel voor fans betekenen. En daarom ook voor hem, nu zijn toekomst achter hem ligt en hij geen mooie jongen meer is. De jaren hadden hem nederig gemaakt.
