Minder scholen bezoeken, maar intensiever onderzoek doen, is nu de werkwijze van de Onderwijsinspectie

Posted on November 7, 2024 by admin

„Dus jullie gaan niet meer naar de scholen?” vroeg een wethouder aan Alida Oppers, inspecteur-generaal bij de Onderwijsinspectie. En ze kreeg meer bezorgde reacties na de uitzending van Nieuwsuur afgelopen week. Uit onderzoek van het actualiteitenprogramma bleek dat de Inspectie jarenlang minder scholen heeft bezocht dan in 2007 aan de Tweede Kamer was beloofd.

Het Nieuwsuur-onderzoek richtte zich op basisscholen. De belofte was dat de Inspectie die allemaal (momenteel 6.500) eens in de vier jaar zou bezoeken. Tussen 2014 en 2019 is dat bij een derde van de scholen niet gelukt. In 2021 liet de Inspectie die werkwijze los, maar zou ze volgens het ministerie nog wel een „fors” deel van de scholen bezoeken. Sinds dat jaar is echter twee derde niet meer bezocht.

De Kamer werd al die jaren nooit door het ministerie geïnformeerd over het achterblijvende aantal inspecties. Maar het ministerie bleek daar ook niet van op de hoogte, schreven de huidige onderwijsbewindspersonen – minister Eppo Bruins (NSC) en staatssecretaris Mariëlle Paul (VVD) – na de Nieuwsuur-uitzending in een Kamerbrief.

De bezorgde reacties doen haar veel, zegt Oppers via een videoverbinding tegen NRC. Want de Inspectie is misschien op minder scholen, maar is niet mínder op scholen. Hoe dat zit, legt ze zo meteen uit.

Want ja: er zijn fouten gemaakt, zegt Oppers. In de jaarverslagen van de Onderwijsinspectie stond niet duidelijk dat niet alle basisscholen eens in de vier jaar werden bezocht. „We doen allerlei soorten onderzoeken en in de registratie is het belangrijk dat je die van elkaar onderscheidt. De verslagen waren wat dat betreft verwarrend. We nemen het serieus als we in onze verantwoording tekortschieten, want we krijgen elk jaar 80 miljoen euro aan overheidsgeld. Dan moet je ook goed laten zien wat je daarmee doet.”

Kwaliteit

Het lukte inderdaad niet alle basisscholen elke vier jaar te bezoeken, vertelt Oppers. Dat kwam volgens haar doordat de Inspectie door de jaren heen extra taken kreeg, maar niet altijd extra personeel. In 2016 moest ze zelfs krimpen met veertig fte door bezuinigingen.

„In 2021 kwamen we op een punt waarop we dachten: we weten niet of we scholen nog echt helpen met deze vorm van toezicht”, zegt Oppers. Het lukte niet alle scholen te bezoeken en doordat de onderwijskwaliteit in Nederland achteruit was gehold, waren eigenlijk intensievere onderzoeken nodig op scholen waar het slecht ging. Daarom werd het risicogerichte onderzoek, dat al op kleine schaal werd gedaan, uitgebreid.

We nemen het serieus als we in onze verantwoording tekortschieten, want we krijgen elk jaar 80 miljoen euro aan overheidsgeld

Alida Oppers
inspecteur-generaal Onderwijsinspectie

Risicogericht houdt in: minder scholen bezoeken, maar degene die wél worden bezocht intensiever onderzoeken. Zo werkt de Inspectie nu nog steeds, ook al is het aantal inspecteurs voor het basisonderwijs recent gegroeid van 90 naar 113. Elk jaar haalt ze álle basisscholen door haar „prestatie- en risicoanalyse”. Daarbij wordt naar allerlei variabelen gekeken, zoals de resultaten van de doorstroomtoets en de veiligheidsmonitor. Of het aantal personeelswisselingen. Vervolgens gaat de inspectie fysiek langs bij scholen met het hoogste ‘risico’.

Dankzij deze werkwijze kunnen bijvoorbeeld twee inspecteurs een hele dag een school onderzoeken, waar dat vroeger ging om één inspecteur en een halve dag. Oppers: „We willen niet meer onze grote teen op de deurmat zetten en dan weer rechtsomkeert maken.”

De belofte was dat de Onderwijsinspectie alle 6.500 **basisscholen** eens in de vier jaar zou bezoeken

Steekproef

Daarnaast doet de Inspectie sinds kort ook steekproefonderzoek. „Dat is om een landelijk beeld te krijgen van hoe het ervoor staat met het onderwijs, want de risicogerichte onderzoeken zijn niet representatief, omdat we daarbij alleen de vermeende slechte scholen aandoen”, zegt Oppers.

Dit voorjaar schreef de Inspectie in De Staat van het Onderwijs dat uit de eerste steekproef bleek dat zo’n 20 procent van de scholen slecht presteert. En dat terwijl jaarlijks 2 procent van de basisscholen daadwerkelijk een onvoldoende scoort. Er zouden dus meer scholen onderzocht moeten worden, zou je daaruit kunnen concluderen.

„Die steekproef is nog niet representatief, want er zijn nog niet genoeg scholen onderzocht”, zegt Oppers. „En verder kun je altijd discussiëren over de vraag hoeveel risico een school moet lopen om onderzocht te worden. Als je die risicowaarde lager zet, dan neem je dus wat meer scholen mee met wat minder risico. Maar hij staat nu al op de laagste waarde die we aankunnen met onze capaciteit.” De Inspectie doet nu in totaal zo’n 1.100 onderzoeken per schooljaar in het basisonderwijs, voorgezet onderwijs en mbo. Dat gaat om de risicogerichte onderzoeken en de steekproefonderzoeken. Ze doet daarnaast ook ander soort onderzoek.

Ook scholen die goed presteren, hebben verbeterpunten en willen weten of hun kwaliteit op peil blijft

Patrick Kenis
hoogleraar Tilburg University

Patrick Kenis, hoogleraar Public Governance aan Tilburg University, zegt dat je idealiter beide doet als Inspectie: risicogericht onderzoek aan de ene kant én alle scholen elke vier jaar bezoeken. „Want ook scholen die goed presteren, hebben verbeterpunten en willen weten of hun kwaliteit op peil blijft.” Maar als de Inspectie dat laatste door een gebrek aan inspecteurs „quick en dirty” zou moeten doen, dan vindt hij het inderdaad geen gek idee te kijken wat bijvoorbeeld de raden van toezicht van schoolbesturen kunnen betekenen. „Zo zou je kunnen kijken of je via die weg meer data kan krijgen waardoor je op afstand meer kunt controleren.”

Oppers zegt dat de Inspectie gaat verkennen hoe het toezicht te intensiveren met de huidige capaciteit. Ook zij wijst op andere gremia. Oppers: „We moeten niet vergeten dat wij het sluitstuk zijn van het toezicht. Je hebt ook de schoolbesturen en de raden van toezicht. We zouden bijvoorbeeld brieven kunnen sturen naar schoolbesturen die wél een licht risico lopen maar waar wij niet langsgaan.”

‘Familie’ onder vulkaanpuin in Pompeï was helemaal niet aan elkaar verwant, blijkt uit dna

admin
November 7, 2024
0

Gestrand in het zicht van de haven. Vier bewoners van het zogenoemde Huis van de gouden armband stonden in een gang die uitzicht bood op de tuin en de daarachter liggende haven van Pompeï, toen ze bedolven werden onder puin en as dat de Vesuvius uitbraakte op een kwade dag in oktober 79 na Christus.

Omdat het de lichamen van twee volwassen en twee kinderen betrof, staat in veel toeristengidsen te lezen dat het hier gaat om een familie die in hun fraaie woning om het leven kwam. Nieuw dna-onderzoek laat nu echter zien dat de vier mensen niet aan elkaar verwant waren én dat de vrouw met de gouden armband om en het kind op haar heup – de naamgever van het huis – helemaal geen vrouw was, maar een man.

Mensvormige holtes

Pompeï was een havenstad in het zuiden van Italië met zo’n 15.000 inwoners. Bij de uitbarsting van de Vesuvius in 79 verdwenen alle gebouwen onder een dikke laag vulkaanpuin en as, waardoor ze zeer goed bewaard zijn gebleven. De mensen raakten eveneens bedolven, en hun lichamen vergingen grotendeels door de verzengde hitte. Op sommige plekken bevonden zich in het neergeslagen vulkanisch materiaal echter mensvormige holtes die waren uitgehard voordat het zachte weefsel was weggekookt. Zo zijn inmiddels duizend slachtoffers aangetroffen, van wie in 104 gevallen een gipsen afgietsel is gemaakt.

In dat gips bevinden zich bot- en tandresten. Tijdens een restauratie van de afgietsels kregen onderzoekers van de universiteiten van Florence en Harvard de mogelijkheid hieruit dna-materiaal te verzamelen. Hun analyse verscheen deze donderdag in het tijdschrift Current Biology.

In totaal lukte het de auteurs om uit veertien afgietsels lichamelijk materiaal te halen, maar dat was slechts in vijf gevallen goed genoeg bewaard om er een volledig dna-profiel van te kunnen maken. Drie van de vijf profielen zijn afkomstig uit het Huis van de armband. Van de vierde persoon die hier is aangetroffen, konden de onderzoekers alleen vaststellen dat het een man was.

Donker haar en donkere huid

De drie andere bewoners die door de vulkaan verrast en verast werden, zijn ook allemaal van het mannelijk geslacht – inclusief de persoon met de dure gouden armband, van wie werd aangenomen dat hij de vrouw des huizes was. Het populaire idee dat het hier een gezin betrof van twee ouders met hun twee kinderen kan dus terzijde worden geschoven. Sterker nog: uit het dna van de volwassene met de armband en de twee kinderen blijkt dat ze überhaupt geen familie van elkaar waren.

Zeker net zo interessant is wat het dna vertelt over hun herkomst. Bij het van generatie op generatie doorgeven van erfelijk materiaal laten mutaties sporen achter die het mogelijk maken vast te stellen waar iemands wortels liggen. Zo is in 2022 voor het eerst de herkomst van een inwoner van Pompeï gepubliceerd: de voorouders van deze man woonden al duizenden jaren in Italië. De voorouders van de drie slachtoffers in het Huis van de gouden armband komen van veel verder. Zij blijken afkomstig uit het oostelijke Middellandse Zeegebied of het noorden van Afrika. De man met de gouden armband had donker haar en een donkere huid, bleek verder uit zijn dna.

Omarming

Deze ontdekking knoopt mooi aan bij dna-onderzoek uit 2019 waaruit bleek dat in de vroege keizertijd – de eerste eeuw na Christus – de hoofdstad Rome te maken kreeg met een forse instroom van migranten uit het oostelijk deel van het rijk. Het is niet gek, schrijven de auteurs, dat in de havenstad Pompeï eveneens mensen van elders uit het rijk belandden.

Ook van een man die is aangetroffen in de zogenoemde Villa van de mysteriën komen de voorouders uit het oosten, zagen de onderzoekers. Met behulp van analyse van strontium- en zuurstofisotopen in zijn gebit kon worden vastgesteld dat hijzelf waarschijnlijk wel in het zuiden van Italië is opgegroeid.

Twee lichamen in het Huis van de cryptoporticus.

Dramatisch effect

De Amerikaanse en Italiaanse archeogenetici analyseerden ook nog het erfelijk materiaal uit twee lichamen die zijn aangetroffen in het Huis van de cryptoporticus. Omdat zij vereeuwigd zijn in een omarming, is gespeculeerd dat het hier ging om twee zusjes, een moeder en dochter of twee geliefden die op het moment van hun dood troost bij elkaar zochten. De onderzoekers slaagden er bij slechts één individu in om het geslacht te bepalen: het mannelijke. Verder kon alleen worden vastgesteld dat de twee personen niet dezelfde moeder hadden. Van twee zusjes of een moeder en dochter is dus sowieso geen sprake.

De auteurs concluderen dat het onverstandig is om zonder duidelijk bewijs conclusies te verbinden aan de positie waarin de slachtoffers van de uitbarsting van de Vesuvius in gips zijn vereeuwigd: iemand met een armband om is niet per se een vrouw en twee volwassenen en twee kinderen in dezelfde ruimte vormen niet altijd een gezin.

Daarnaast is het goed mogelijk dat de negentiende-eeuwse makers van de afgietsels de poses hebben aangepast om een dramatisch effect te bereiken. Om deze redenen zien de onderzoekers er ook van af, schrijven ze, om een nieuw verhaal over deze mensen te verzinnen.

Kun je veilig kaneel eten als je zwanger bent?

admin
November 7, 2024
0

De adviezen vliegen je om de oren als je zwanger bent: eet dít niet, eet dát minder. Kaneel staat ook op het lijstje, onder meer op Zwangerenportaal.nl. „In kaneel zit namelijk coumarine, en te veel daarvan kan leiden tot leverschade en bloedingen. Geen vijf koppen kaneelthee per dag dus. Eén kopje kaneelthee, of drie speculaasjes, of drie plakjes ontbijtkoek per dag is ongeveer het maximum als je zwanger bent.”

Klopt dat wel..? Dat van die coumarine klopt: dat is de werkzame stof waar dit verhaal om draait. Die bepaalt de medicinale werking van kaneel in traditionele Chinese medicijnen en andere natuurgeneesmiddelen. Maar wat doet die stof, hoeveel kun je er veilig van eten, en hoeveel zit er in voedingsmiddelen?

Afgeleide stof

Coumarine werkt onder meer als antioxidant, ontstekingsremmer en antibioticum, aldus een overzichtsartikel in het tijdschrift Molecules (2022). Het wordt succesvol ingezet tegen lymfe-oedeem, astma, aandoeningen van de bloedvaten en… leverschade. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, veroorzaakt coumarine geen bloedingen.

Een afgeleide stof van coumarine, dicumarol, doet dat wel. Zelf maken wij geen dicumarol uit coumarine. Er bestaan wel schimmels en bacteriën die dat doen, maar niet in ons lichaam. Karl Paul Link van de Universiteit van Wisconsin (VS) sloeg in de jaren 1950 aan het experimenteren met dicumarol en maakte er het beroemde rattengif warfarine van. Dat veroorzaakt interne bloedingen waar ratten langzaam aan doodgaan. Warfarine is overigens niet vernoemd naar warfare (oorlogvoering), wat je misschien zou denken, maar naar de Wisconsin Alumni Research Foundation (WARF) die het onderzoek betaalde. Warfarine is later, in lage doses, ook ingezet als antistollingsmiddel, bijvoorbeeld na beroertes.

Zelf heeft coumarine dus geen effect op de bloedstolling. Maar wat doet het dan wel? Het beschermt de lever, maar kan het die ook beschadigen? „Alles is gif en niets is gif; slechts de dosis bepaalt de giftigheid”, zoals de Zwitserse arts Paracelsus begin 16de eeuw gezegd zou hebben. Met andere woorden, het hangt ervan af hoevéél je ervan binnenkrijgt.

De Europese voedselautoriteit EFSA heeft in 2008 een advies geformuleerd over coumarine, na analyse van beschikbare studies. Het gaat onder meer over de No Observed Adverse Effect Level (NOAEL): de hoogste dosis waarbij (bij proefdieren) nog geen negatief effect wordt gezien. „De NOAEL voor levertoxiciteit in het gevoeligste proefdier, gebaseerd op een tweejarige studie bij honden, was 10 milligram coumarine per kilogram lichaamsgewicht per dag”, schrijft de EFSA. „Als we dat voor de zekerheid door 100 delen, komen we op een toelaatbare dagelijkse inname (TDI) van 0,1 milligram coumarine per kilogram lichaamsgewicht per dag.”

Twaalf speculaasjes

Een persoon van 60 kilo zou dan probleemloos dagelijks 6 milligram coumarine kunnen eten. Dat zit bijvoorbeeld in twaalf speculaasjes, drie stroopwafels, vijftig pepernoten, negen plakjes ontbijtkoek of een stuk appeltaart, volgens Natuurdiëtisten.nl. De EFSA stelt daarbij dat je er gerust een tot twee weken lang dagelijks drie keer zoveel van kun eten.

Maar zwangeren dan? Gek genoeg is daar in de context van coumarine heel weinig over gepubliceerd. Eén studie onderzocht het effect op het nageslacht tijdens borstvoeding. Die studie vond – bij ratten – verschillende negatieve effecten. Maar de dosis? Vierduizend keer de TDI van de EFSA. Zolang je niet duizenden speculaasjes eet, zit je als zwangere dus ongetwijfeld goed. De suiker in de genoemde producten zal eerder een probleem zijn dan de kaneel.

Bondskanselier Olaf Scholz wil doorregeren na val coalitie, oppositie en industrie willen snelle verkiezingen

admin
November 7, 2024
0

Het zat er wekenlang aan te komen en toch viel de regering van Olaf Scholz woensdagavond met een onvoorziene dreun. In een poging de regie te behouden ontsloeg Scholz zijn minister van Financiën Christian Lindner (FDP), die daar ondanks zijn eigen provocaties zichtbaar beduusd van was.

Na maandenlange onenigheid over de begroting legde Lindner vorige week de bijl aan de wortel van de coalitie door met een eisenpakket te komen dat dwars inging tegen alles waarvoor de drie partijen SPD, Groenen en FDP in hun coalitieakkoord van 2021 hadden getekend. Het moet Lindner duidelijk zijn geweest dat hij zijn coalitiepartners daarmee voor het blok zette. Alleen had Lindner er blijkbaar niet op gerekend dat Scholz daar consequenties aan zou verbinden, aangezien Scholz, met oog op zeer slechte peilingen, weinig te winnen heeft bij nieuwe verkiezingen.

Jij-bak

Volgens Duitse media was Lindner van plan om op donderdag zelf met opgeheven hoofd uit de coalitie te stappen, verwijzend naar mislukte onderhandelingen over de begroting. Dat plan mislukte, want Scholz was zijn minister van Financiën voor door hem te ontslaan. Later op woensdagavond was Scholz Lindner weer een stapje voor, toen hij in een lange en ongewoon emotionele toespraak Lindner en diens „egoïsme” verantwoordelijk maakte voor de val van de regering. Driekwartier later kon Lindner dat alleen nog maar enigszins ontzet, lezend van een briefje, ontkennen en met een jij-bak proberen om te draaien.

Gevoelige klap

Voor Lindner, wiens positie in zijn partij onomstreden lijkt en die vrijwel nooit openlijke kritiek krijgt van partijgenoten, is dat een gevoelige klap. Wissing is niet de eerste de beste liberaal: hij was in 2021 secretaris-generaal van de partij, waarmee de winst van de FDP bij de verkiezingen in 2021 deels op aan hem te danken is, en hij was Lindners secondant bij de formatie.

Wissing neemt voorlopig ook het ministerie van Justitie onder zijn hoede, dat tot donderdag door FDP’er Marco Buschmann werd bestierd. Op Financiën benoemde Scholz zijn vertrouweling Jörg Kukies (SPD), tot nu toe staatssecretaris in het Kanzleramt. De minister van Landbouw Cem Özdemir (Groenen) gaat er voorlopig Onderwijs en Wetenschap bij doen.

Hoe lang het kabinet in deze nieuwe vorm nog blijft zitten, is een andere kwestie waarover Scholz probeert de regie te behouden. Het is zijn wens tot december als minderheidsregering met de Groenen door te gaan. Mogelijk kan hij zo nog een paar wetsvoorstellen door de Bondsdag loodsen, in de hoop dat hij en zijn SPD weer iets aan populariteit winnen in de aanloop naar nieuwe verkiezingen. Scholz wil vervolgens in het nieuwe jaar, op 15 januari, de ‘vertrouwensvraag’ stellen in de Bondsdag, waarmee hij dan formeel kan worden weggestemd en de weg vrijmaakt voor nieuwe verkiezingen.

Scholz moet die stemming over hemzelf op de agenda zetten en beslist dus over de termijn. Maar de oppositie en ook vertegenwoordigers uit de industrie roepen Scholz op om niet te wachten tot 15 januari en zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen mogelijk te maken.

Duitsland kan zich niet veroorloven om maandenlang een regering zonder meerderheid te hebben

Friedrich Merz
fractievoorzitter CDU/CSU

Slagvaardige regering nodig

CDU-voorzitter en oppositieleider Friedrich Merz zei donderdag dat Duitsland het zich „niet kan veroorloven om nu maandenlang een regering zonder meerderheid te hebben, waarop dan nog een maandenlange verkiezingscampagne volgt en mogelijk nog een wekenlange formatie”. Volgens het tijdpad van Scholz zouden er in maart nieuwe verkiezingen moeten komen. Merz zei dat hij er in gesprek met Scholz op zou aandringen zou snel mogelijk nieuwe verkiezingen mogelijk te maken. Voor Merz telt daarbij niet alleen het argument dat Duitsland een slagvaardige regering nodig heeft; de CDU/CSU-fractie van Merz staat met 33 procent op ruime winst in de peilingen voor de Bondsdagverkiezingen, een winst die Merz graag zo snel mogelijk zou willen verzilveren.

Ook de president van de industriebranchevereniging BDI Siegfried Russwurm stelt dat „meer onzekerheid over wie Duitsland met welk programma regeert het land en de standplaats verder zal schaden”. De onzekerheid wordt al zeer veel groter door de nieuwe Amerikaanse regering in 2025, volgens Russwurm. Hij eist dat de politieke partijen „verantwoordelijkheid” nemen en „snel voor stabiliteit zorgen”.

De verhoudingen in de regering Scholz verslechterden deze weken bijzonder snel omdat de Duitse economie voor het tweede jaar op rij krimpt, de industrie werknemers ontslaat en verschillende bedrijven vestigingen naar het buitenland verplaatsen. De SPD en de Groenen wilden de economie een impuls geven met nieuwe investeringen en subsidies. De FDP onder leiding van Lindner daarentegen eiste belastingverlagingen, die ten koste zouden gaan van sociale voorzieningen, en meer marktwerking. De opvattingen over de economie waren „volledig verschillend”, zei Lindner donderdag, daarom blokkeerden de partijen wederzijds elkaars plannen.