Oma: „Mijn kleindochter (8), enig kind van twee betrokken ouders, heeft sinds een half jaar grote moeite om zonder haar moeder iets te ondernemen. School en speelpartijtjes zijn geen probleem, maar logeerpartijtjes bij ons thuis en een dagje uit met vriendinnen zorgen voor problemen. Ze kwam altijd graag bij ons. Nu moet ze bij het afscheid van haar moeder erg huilen en lijkt ze in paniek te raken. Ze is moeilijk ervan te overtuigen dat ze haar moeder weer terugziet. Mijn dochter geeft haar daarom haar eigen ketting mee zodat ze toch iets van mama bij zich draagt. Dat helpt.
Mijn dochter heeft langdurig te kampen gehad met gezondheidsproblemen. Dit gaat nu een stuk beter. Mijn kleindochter is erg intelligent. Zij redeneert als een kind van 11/12 jaar. Ze begint zich steeds ‘grotere vragen’ te stellen, zo houdt ze zich bezig met thema’s als de dood, en kan intens verdrietig zijn door het besef dat haar hond of haar ouders ooit zullen overlijden. Gesprekken van volwassenen zuigt ze op. Niets ontgaat haar. Wat zijn de oorzaken van haar gedrag en hoe kan mijn kleindochter weer met plezier bij ons komen logeren?”
Samen oplossingen zoeken
Frank van der Horst: „Een kind van 8 krijgt meer besef van de complexiteit van de wereld, en gaat grote vragen stellen die het emotioneel nog niet helemaal kan verwerken. Dat kan tijdelijk angstig maken. Als moeder dan degene is bij wie ze doorgaans geruststelling vindt, is het extra spannend als die niet in de buurt is om op terug te vallen.
„Het kan dus een normale angst zijn die bij de leeftijd past. Maar het kan ook om ‘regressie’ gaan: een terugval naar een eerder ontwikkelingsniveau door een emotionele gebeurtenis, zoals de ziekte van haar moeder. Dit sensitieve meisje ontgaat immers niets. De ketting is een mooie oplossing.
„Vraag uw kleindochter waar ze bang voor is. Vul niks in, parafraseer wat ze vertelt. Kinderen hebben volwassenen nodig om met lastige gevoelens om te kunnen gaan. Stel dat ze zegt: ‘Ik heb geleerd dat iedereen doodgaat, oma.’ Dan kunt u zeggen: ‘Ja, iedereen gaat een keer dood, en dat ís ook heel verdrietig.’ Dat helpt haar woorden geven aan wat ze voelt.
„Zoek samen met uw kleindochter oplossingen om toch te kunnen logeren. Ze zou daar zelf heel goede ideeën over kunnen hebben.”
Stapje voor stapje
Susan Bögels: „Separatie-angst komt veel voor bij kinderen. Het is de angst dat ze hun belangrijkste verzorger verliezen zodra ze van hem of haar gescheiden zijn. Niet willen logeren is een milde variant daarvan, soms willen kinderen niet meer naar school.
„Die angst kan zijn ontstaan door haar zorgen rondom de gezondheidsproblemen van uw dochter. Kinderen pikken kwetsbaarheden van ouders op, en bij langdurige ziekte nemen ze toch iets van een mantelzorgfunctie op zich. Mogelijk wil uw kleindochter voorkomen dat er iets met moeder gebeurt als ze er niet is.
„Laat uw kleindochter precies uitleggen waar ze bang voor is als ze uit logeren gaat. Laat haar schrijven, tekenen, vertellen. Ga dan samen kijken: kan dit echt gebeuren? Bijvoorbeeld: worden moeders ziek als een kind een avond niet thuis is?
„Ga met haar de angst stapje voor stapje aan. Eerst komt ze een uurtje bij u, dan twee uurtjes, dan logeren met de afspraak dat ze elk moment kan worden opgehaald, ook ’s nachts. Geef uw kleindochter controle over de situatie. Voor dit proces kunt u eventueel een cognitief gedragstherapeut in de arm nemen.”
Frank van der Horst is psychotherapeut en gespecialiseerd in hechting. Hij is verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Susan Bögels is hoogleraar Family Mental Health & Mindfulness aan de Universiteit van Amsterdam.
Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement.
Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.
